The Washington Times: Як CCCР умяшаўся ў амерыканскія выбары 1938 года

Умяшанне ў 2016 годзе для Масквы не з'яўляецца прэцэдэнтам.

Прэзідэнт Дональд Трамп рашуча кажа «не», аднак кіраўніцтва амерыканскай разведвальнай супольнасці не менш цвёрда кажа «так». Паколькі вядуцца ўжо тры расследаванні - два Кангрэсам, яшчэ адно незалежным пракурорам - адказ, магчыма, урэшце будзе знойдзены, піша washingtontimes.com, (пераклад - uainfo).

Але такое ўмяшанне Масквы не з'яўляецца прэцэдэнтам. Дакументы з архіваў расейскага шпіёнскага агенцтва НКУС - пазней КДБ - падрабязна распавядаюць пра спробу ў 1938 годзе адсунуць ад улады сябра Палаты прадстаўнікоў ЗША Ховарда У.Сміта, які прадстаўляў 8-ю акругу выбараў у Кангрэс у Паўночнай Вірджыніі.

Сміт быў адным з многіх кансерватыўных кангрэсмэнаў, якія выступілі супраць «Новага курсу» прэзідэнта Рузвельта. У выніку Белы дом вызначыў іх замену надзейнымі лібераламі.

Але ў Масквы былі свае прычыны пайсці супраць Сміта. Ён напісаў так званы «Закон Сміта», згодна з якім злачынствам станавіліся падтрымка скідвання ўраду сілавымі метадамі і сяброўства ў групе, якая падтрымлівае такія дзеянні. Закон Сміта занепакоіў групы нацысцкай арыентацыі - супраць якіх ён быў накіраваны - ва ўмовах вайны, якая насоўвалася ў Еўропе.

Аднак адной з мішэняў была таксама Камуністычная партыя ЗША (CPUSA), і гэта ўстрывожыла Маскву. (Больш за 100 сябраў CPUSA будуць асуджаны да таго, як Вярхоўны суд ЗША скасуе гэты закон, але партыя датуль будзе знішчаная).

Сваім кандыдатам у процівагу Сміту ў Дэмакратычнай партыі рэзідэнтура НКУС у Нью-Ёрку абрала Уільяма Дода-мал., сына пасла ЗША ў Бэрліне. Дакументы НКУС паказваюць, што вярбоўку ажыццявіў журналіст І.Ф. Стоўн. Дод раней быў журналістам, пісаў для некалькіх камуністычных выданняў, хоць заўсёды адмаўляў сяброўства ў CPUSA.

Пасля настойлівых патрабаванняў нью-ёркскай ячэйкі Масква заплаціла Доду 1,5 тысячы даляраў (эквівалент сённяшніх 26 тысяч даляраў). Быў выпісаны чэк, які азначаў, што Дод цяпер знаходзіцца ў руках Расеі.

Кіраўнікі маскоўскага НКВД разлічвалі на тое, што подкуп Дода можа стаць першым крокам у распаўсюдзе савецкай інтэрвэнцыі ў дачыненні да амерыканскіх выбараў. Але Піцер Гуцайт, прадстаўнік НКУС у Нью-Ёрку, не быў такі ўпэўнены. Сур'ёзнае ўмяшальніцтва ў амерыканскую палітыку запатрабуе «велізарных грошай» на фінансаванне выбарчых кампаній кангрэсмэнаў, аплату журналістаў, на ўтрыманне ўласных выданняў». Гуцайт сцвярджаў, што такія выдаткі «немагчыма падлічыць загадзя». З ягоных ацэнак сур'ёзнае ўмяшальніцтва магло каштаваць ад 500 тысяч да 1 млн. даляраў.

Але НКУС паставіла на Дода. Ён правёў энэргічную кампанію, прычым ліберальныя газеты, такія як The Washington Post, далі яму шанец на перамогу. Дрэнны выбар. Сміт разнёс яго з лікам тры да аднаго. Сміт заставаўся ў Кангрэсе да 1967 года.

Уільям Дод, відаць, зрабіў незабыўнае першае ўражанне на сваіх расейскіх босаў. Яго будучыня малявалася надзвычай аптымістычна, яму прысвоілі псеўданім «Прэзідэнт».

У 1939 году Дод наважыў яшчэ раз уступіць у сутычку з Ховардам У. Смітам. Для стварэння падмурка ён меў намер купіць штотыднёвую газету «Blue Ridge Herald». Супрацоўнікі НКУС у Нью-Ёрку ўважліва сачылі за ім. У данясеннях у Маскву яны пісалі: «Мы будзем абмяркоўваць кожную дэталь позвы газеты з Прэзідэнтам [Дод]. Ён не павінен быць занадта левым, ён не павінен быць прасавецкім - і, зразумела, ён павінен быць антысавецкім. Газета будзе ўмерана ліберальна накіраваная, якая падтрымлівае непасрэдную сувязь з ліберальнымі журналістамі з Вашынгтона».

За газету Дод заплаціў 3500 даляраў; прадстаўнікі КДБ у Нью-Ёрку паднялі стаўку да 5 тысяч - сёння гэта 86 803 даляры. Але абставіны склаліся такім чынам, што Дод адмовіўся ад удзелу ў палітыцы і не ўступіў у прэзідэнцкую гонку.

Але яго служба ў НКУС працягвалася. У 1939 году нью-ёркская ячэйка паведаміла, што ён перадаў інфармацыю ад такіх прыхільнікаў «Новага курсу» як сенатар Клод Пепер з Фларыды і сябра палаты прадстаўнікоў ад штата Вашынгтон Джон Кава. Яшчэ адной крыніцай інфармацыі быў яго бацька, які займаў пасаду амбасадара.