Леанід Злотнікаў: Без перабудовы эканомікі рэфармаваць ЖКГ няма сэнсу

Незадаволенасць народа можа вярнуцца.

Вядомы беларускі эканаміст згодны з Лукашэнкам: «Аплата камунальных паслуг - вельмі нават палітычнае пытанне ў нашай краіне».

У сваім выступе 20 кастрычніка ў Менску на рэспубліканскім семінары, прысвечаным удасканаленню і развіццю ЖКГ, Аляксандр Лукашэнка раскрытыкаваў падначаленых за занадта, на ягоную думку, значны рост тарыфаў на жыллёва-камунальныя паслугі і выказаў сумненні ў неабходнасці хуткіх рэформаў у сферы ЖКГ. «Гэта пытанне ў тым ліку і палітычнае», - заявіў Лукашэнка з нагоды пераходу да стоадсоткавай аплаты насельніцтвам тарыфаў за жыллёва-камунальныя паслугі.

«Сітуацыя ў ЖКГ у нас запушчаная і выклікае трывогу. Колькасць завінавачаных за аплату, напрыклад, электраэнэргіі расце - іх значны больш, чым было 5 гадоў таму, - сказаў вядомы беларускі навуковец-эканаміст Леанід Злотнікаў у інтэрв'ю Thinktanks.by:

- Сітуацыя ў эканоміцы такая, што не кожная сям'я знойдзе грошы, каб і пракарміцца, і за камунальныя паслугі заплаціць. Мы пакуль бяднеем, страчваем даходы - паводле афіцыйных звестак, пачынаючы з 2014 года (год з максімальнымі даходамі) і да жніўня гэтага года даходы насельніцтва зменшыліся на 18%. Гэта істотна. Але, думаю, напраўду яны зменшыліся яшчэ больш - да адсоткаў 25-ці, што ўскосна пацвярджаецца некаторымі і афіцыйнымі звесткамі. Беларуская эканоміка цяпер развіваецца такім чынам, што магчымасці людзей аплачваць паслугі ЖКГ пакуль будуць толькі зніжацца - і колькасць людзей з праблемамі ў аплаце ЖКП будзе расці. Вядома, гэта жыццёвыя патрэбы, чалавек звык да гэтых выгод, пазбаўленне іх прывядзе да абурэння ўладай. Так што Лукашэнка мае рацыю - гэта пытанне палітычнае. Пакуль вясновыя пратэсты не паўтараюцца, але можа быць і ўсплёск незадаволенасці».

Леанід Злотнікаў адзначае, што хоць дзяржава і гатовая па-ранейшаму «браць на сябе нейкую дзель выдаткаў ЖКГ, але яна самая імкліва бяднее». «У яго не стае грошай на выплату кароткатэрміновай завінавачанасці, у наступным годзе, напрыклад, не стае 2 млрд даляраў, і тут ужо трэба будзе выбіраць: або завінавачанасць аддаваць, ці прадаўжаць палітыку ільгот. Але не будзе датацыі аплаты ЖКП - шматлікія сем'і проста не пацягнуць «камуналку». Так, гэта вельмі вострае палітычнае пытанне», - сказаў эканаміст.

Рэформа ЖКГ патрэбная, але да яе далёка

«Я не вельмі ўяўляю, што тут збіраецца рабіць нашая дзяржава, бо нейкай дакладнай і яснай думкі ў гэтай галіне не бачу. У старой традыцыі: «вось паставім новага міністра, хай разбярэцца і навядзе парадак» - але гэта не рэформы, гэта, як звычайна, толькі пошук выканаўцаў замест рэформаў. А рэформы патрэбныя - трэба рабіць больш таннымі гэтыя паслугі. У суседзяў дапушчаныя прыватныя прадпрыемствы ў гэтую сферу: вываз смецця, абслугоўванне сетак, рамонтныя работы...

Ёсць канкурэнцыя сярод прыватных фірмаў, ёсць каму рабіць таннейшым абслугоўванне, ды і людзі зацікаўленыя ў патанненні і падвышэнні якасці паслуг. А ў нас ЖЭСы - гэта дзяржарганізацыі, з тарыфамі, планам, справаздачамі, з усім яшчэ савецкім наборам. Стымулу няма і кантролю спажыўцом няма. Пры гэтым, паводле расейскіх звестак, кошт камунальных паслуг у прыватнікаў на 20-25% ніжэйшы чым у дзяржсістэмы», - падкрэсліў Леанід Злотнікаў.

На ягоную думку, старыя савецкія стандарты сістэмы ЖКГ «дазваляюць прагназаваць вельмі доўгую перабудову сістэмы». «Нашыя суседзі не ведаюць ужо, што такое планавыя адключэнні гарачай вады летам, але пры гэтым могуць рэгуляваць тэмпературу ў памяшканні пры пахаладанні ў цёплы час года», - сказаў эканаміст.

Без палітычных змен казаць аб структурных рэформах не даводзіцца

«Выходзіць, што мы зноў вяртаемся да неабходнасці пераходу на рынкавую эканоміку. Прыватны бізнэс цяпер проста не пойдзе ў гэтую сферу - дзяржава, як звычайна, створыць процьму абмежаванняў для прыватнай ініцыятывы. Паўтаруся, у нас вялікая праблема: з аднаго боку, краіна становіцца бяднейшай, у яе няма грошай, каб субсідаваць аплату камунальных паслуг, але грошай няма, зразумела, і ў насельніцтва; з другога боку, эканоміка не рынкавая - і прыватны бізнэс туды загадамі не загоніш.

Гэта ў Нью-Ёрку конкурс сярод фірмаў, якія займаюцца вывазам смецця. Так што патрэбная іншая краіна. З цяперашняй эканомікай камунальную рэформу ладзіць няма сэнсу - як у Еўропе не будзе. А структурных рэформаў не бывае без палітычных. Патрэбная абарона прыватнага бізнэсу, патрэбныя ўмовы для прытоку замежнага капіталу, без замежных інвестыцый, без новых тэхналогій і ведаў структурныя рэформы таксама немагчымыя», - сказаў Леанід Злотнікаў.