«Нямецкая хваля»: 22 чэрвеня ў Берасці: дзень памяці або тэма для ролевых гульняў?

Чаму ў Берасці зрушыўся акцэнт у правядзенні мерапрыемстваў, прымеркаваных да гадавіны нападу фашысцкай Нямеччыны на СССР.

Раніцай 22 чэрвеня некалькі тысяч чалавек сабраліся на тэрыторыі мемарыяльнага комплексу «Берасцейская крэпасць-герой», каб паназіраць за тэатралізаваным дзействам, падчас якога была зроблена спроба рэканструяваць падзеі, якія адбываліся ў крэпасці ў гэты дзень у 1941 годзе, піша «Нямецкая хваля».

Прэлюдыяй да самога «ваенна-гістарычнага фэсту», як яго назвалі арганізатары, стаў «марш рэканструктараў» па цэнтральных вуліцах Берасця вечарам 21 чэрвеня. Пры гэтым на галоўнай пешаходнай вуліцы Берасця - Савецкай - паспрабавалі ўзнавіць атмасферу апошняга мірнага вечара 1941 года. З плакатамі тых часоў, прадметамі побыту даваеннага горада, фотаздымкамі. Некаторыя кавярні і рэстарацыі прапаноўвалі спецыяльнае меню, заснаванае на даваенных рэцэптах.

«Вайна - не падстава для піяру»

У мясцовых жыхароў неадназначнае стаўленне да тэндэнцыі апошніх гадоў, пры якой сумная гадавіна становіцца падставай для тэатралізаваных прадстаўленняў. Доктар навук Ірына Лаўроўская распавядае, што нарадзілася ў сям'і франтавікоў.

«Мяне выхоўвалі ў павазе і спагадзе да тых, хто прайшоў праз жахі вайны, таму я ўпэўненая: памяць пра яе недапушчальна выкарыстоўваць для забаў, палітычнага піяру ці апраўдання нізкага ўзроўню жыцця праз 70 гадоў пасля завяршэння баявых дзеянняў», - кажа яна.

Лаўроўская абараніла дысертацыю па архітэктуры старога Берасця. Паводле яе пераканання, калі раней «рэканструкцыі» напярэдадні 22 чэрвеня выклікалі толькі раздражненне, то зараз яны проста небяспечныя, бо ў іх задзейнічаныя, у тым ліку, прадстаўнікі расейскіх «ваенна-гістарычных клубаў», што актыўна ўдзельнічалі ў вайсковых дзеяннях на Данбасе.

Такога ж пункту гледжання прытрымліваецца і пенсіянерка Станіслава Кучарава, якая здзіўленая, што цяпер дзень памяці ў Берасці штогод ператвараецца ў нейкае свята, «калі скачуць і спяваюць, замест таго, каб пайсці ў царкву і паставіць свечкі за тых, хто загінуў на той вайне і ад яе наступстваў».

Не шоў, а «абуджэнне цікавасці»

Арганізатары «ваенна-гістарычнай рэканструкцыі» не робяць шоў, а проста спрабуюць данесці думку аб недапушчальнасці паўтарэння тых падзей, сцвярджае сакратар гарадскога камітэта Беларускага рэспубліканскага саюза моладзі Пётр Піцко. «У нашай пастаноўцы адсутнічаюць эйфарыя ад перамогі і прыгожых захопаў варожых пазіцый, радасць з пераможанага ворага, - кажа Піцко. - Напэўна, гістарычная рэканструкцыя ў Берасцейскай крэпасці - адзіная, дзе гэтага няма».

У якасці аргументаў на карысць мерапрыемствы, афіцыйна названага «ваенна-гістарычным фестывалем», гарадскія ўлады прыводзяць і іншыя довады, сярод якіх «абуджэнне цікавасці да гістарычных падзей» у моладзі і спроба прыцягнуць у Берасце турыстаў.

Рэквіем у цяні рэканструкцыі

Такая сімуляцыя праводзіцца ў Берасцейскай крэпасці ўжо шосты год запар. Дагэтуль галоўным, а часам і адзіным мерапрыемствам у памяць пра трагічную дату быў мітынг-рэквіем у мемарыяльным комплексе. Афіцыйная жалобная цырымонія праводзіцца і цяпер, але збірае куды менш людзей. У ёй удзельнічаюць ветэраны, мясцовыя чыноўнікі і замежныя дэлегацыі, а таксама прадстаўнікі працоўных калектываў Берасця, якіх адпраўляюць на мерапрыемства «па разнарадцы».

У адрозненне ад мітынгу-рэквіема, на тэатралізаванае прадстаўленне жыхары і госці Берасця горада прыязджаюць ахвотна. Гэтаму спрыяе і тое, што ў ноч на 22 чэрвеня мясцовыя ўлады бясплатна на аўтобусах развозяць удзельнікаў і гледачоў.

Народ не раскашэліўся

Выдаткі на транспарт - далёка не адзіны артыкул бюджэтных выдаткаў на правядзенне мерапрыемства. Тым не менш, суму, у якую яно абыходзіцца, у Берасцейскім гарвыканкаме публікаваць не сталі.

У 2017 годзе ініцыятары беспаспяхова спрабавалі сабраць сродкі на адной з краўдфандынгавых інтэрнэт-пляцовак. З заяўленых 5000 беларускіх рублёў (у пераліку - блізу 2380 еўраў) атрымалася сабраць толькі 430 рублёў, або 9 працэнтаў ад неабходнай сумы. У выніку, як стала вядома, улады Берасця звярнуліся да кіраўнікоў прадпрыемстваў і арганізацый горада з настойлівай просьбай выступіць у якасці спонсараў мерапрыемства.

Што тычыцца самой праграмы фестывалю, то ўлады заявілі, што гатовыя ў будучыні абмяркоўваць яго фармат з мясцовымі жыхарамі і ўлічваць іх пажаданні. Напрыклад, ад салюту на досвітку 22 чэрвеня ўжо адмовіліся.