Як магілёўскія чыноўнікі селі ў лужыну

Развязаць інвестыцыйныя праблемы аказалася не так проста.

Галоўная асаблівасць кітайскай мадэлі - гэта вядучая роля дзяржавы ў эканоміцы. У Беларусі таксама. Нездарма ж пры стварэнні беларускай мадэлі ўрад арыентаваўся на кітайскі адмысловы шлях рынкавай трансфармацыі, адрозны ад краін Усходняй Еўропы і Расеі. У выніку, з прычыны эксклюзіўнасці беларускай мадэлі, адсталі і ад Еўропы, і ад Расеі... і ад Кітая, піша Пётр Мігурскі для 6tv.by.

Інвестыцыйныя мары магілёўскіх бюракратаў

У сяброўскім Кітаі праз дзяржаўны бюджэт пераразмяркоўваецца блізу 25% ВУП, пры гэтым бюджэт у большай ступені арыентаваны на падтрымку эканомікі, чым на сацыяльныя патрэбы. Гэта, мабыць, і ёсць важны фактар развіцця Паднябеснай, пра які замоўчваюць беларускія аналітыкі «ад улады». Да пары, да часу, пакуль мы сябруем прэзідэнтамі. Эканомія на сацыяльных патрэбах, зніжае выдаткі, павышае канкурэнтаздольнасць кітайскіх тавараў, якія, у адплату за недакітаізацыю беларускай эканомікі, апанавалі нашы прылаўкі. Такая дробязь (у маштабах краіны з амаль 2-х мільярдным насельніцтвам, вядома), як слабая сацыяльная абароненасць кітайскіх грамадзян, макраэканоміку і гісторыю не занадта хвалюе. Але вядзе да сацыяльнай напружанасці. Усё, вядома, адносна, тым больш, што прыбыткі «сярэдняга» кітайца за 2016 год склалі 740 даляраў ЗША, а ў Беларусі гэты паказчык (за красавік 2017 г.) роўна ўдвая ніжэйшы (нагадаю, што ў Магілёўскай вобласці самы нізкі сярэдні заробак у Беларусі і складае прыкладна 315 даляраў ЗША). Калі ў Кітаі мінімальны заробак роўны 325 далярам, то ў Беларусі на 2017 г. запланавана на ўзроўні 140 даляраў. Так што яшчэ пытанне, у якой краіне сацыяльная напружанасць вышэйшая!

Развіццё магілёўскай эканомікі (і беларускай таксама) магчыма пры адной умове (!) - нарошчванне прамых замежных інвестыцый (ПЗІ). Такія правілы гульні для празмерна адкрытай беларускай эканомікі ў цэлым. Тут і новыя тэхналогіі, і пашырэнне магчымасцяў заваёвы замежнага рынку, рост прадукцыйнасці працы і даходаў занятых у вытворчых працэсах работнікаў. Прыцягвання за вушы іншых довадаў для хуткага развіцця эканомікі Магілёўшчыны не вартае ўвагі і абмеркавання.

А грошай «нам» трэба шмат і аб'ёмы замежных інвестыцый не абмяжоўваюцца планамі чыноўнікаў - яны свае інвестыцыйныя «мары» фармуюць «ад дасягнутага». А гэта «дасягнутае» для Магілёўскай вобласці гэткае мізэрнае, што сур'ёзна разважаць пра нейкі тэхналагічным прарыў у найбліжэйшыя гады не даводзіцца. Маецца на ўвазе дзяржаўны сектар эканомікі.

Дык вось, калі ўзяць за кропку адліку 2009 г. (пачатак для Беларусі сусветнага эканамічнага крызісу, на які так прывыклі спасылацца пры тлумачэнні прычын няўдач у эканоміцы), то аб'ём замежных інвестыцый за 7 наступных гадоў павялічыўся ўдвая (241 млн. даляраў ЗША супраць 119). Прамыя замежныя інвестыцыі павялічыліся ў 1,9 разы (167 і 86 млн. даляраў ЗША адпаведна). Здавалася б, прагрэс у наяўнасці. На жаль, калі ў 2009 г. чыстыя інвестыцыйныя паступлення склалі 32,8 млн. даляраў, то паводле вынікаў 2016 г. мы атрымалі чыстых замежных інвестыцый у суме 31,1 млн. даляраў ЗША. Названыя паказчыкі вельмі аб'ектыўна адлюстроўваюць рэальную дынаміку замежных інвестыцый. І перспектыву эканомікі рэгіёну ў цэлым, якая з пункту гледжання замежных інвестараў адсутнічае спрэс.

І не важна, колькі заплануюць чыноўнікі інвестыцый на чыстай аснове (а іх трэба для вобласці не менш за 1 млрд. даляраў ЗША ў год), вынік атрымаем заканамерны - унутраны рэгіянальны прадукт Магілёўскай вобласці прырастаць будзе ў межах статыстычнай памылкі. І як доказ гэтаму: за 2011-2015 гг. у Магілёўскую вобласць было прыцягнута 550,2 млн. даляраў прамых інвестыцый на чыстай аснове, а прырост унутранага рэгіянальнага прадукту склаў усяго 0,1%. Пра якую эфектыўнасці інвестыцый «наогул» можа ісці гаворка? Або тут сітуацыя не зусім эканамічнага плана?

Ага-а, прыватнік усё развяжа!

Спачатку пра дрэннае. З беларускага піўнога рынку сышоў міжнародны піваварны канцэрн Heineken N.V., папярэдне «знішчыўшы» рэчыцкі піўзавод і скараціўшы вытворчасць піва ў Бабруйску на 50%. Нагадаем, канцэрн Heineken N. V. выйшаў на беларускі рынак у снежні 2007 года, набыўшы ў Бабруйску піўзавод «Сябар». Затым галандская кампанія стала ўласнікам «Рэчыцапіва». У 2013 годзе на фоне падзення рынку і незадаволенасці ўладаў (!?) Кампанія сканцэнтравала вытворчасць піва і квасу ў Бабруйску, а ў Рэчыцы засталіся саладоўні, склад і дыстрыбуцыйны цэнтр, а колькасць персаналу знізілася з 160 да 90 чалавек. У 2017 г. інвестыцыйную эстафету ў піваварстве Бабруйска прыняла група Oasis, за што ёй патэнцыйнае дзякуй. На мой погляд, у цэлым з галандскімі інвестыцыямі ў магілёўскага рынка будуць праблемы. Дзякуй, калі часовыя.

У Шклове да канца ліпеня 2017 г. дэ-юрэ перастане існаваць вытворча-гандлёвае ўнітарнае прадпрыемства «Шклоў Форэст ЛТД», у дзейнасць якога інвеставалі латвійскія бізнэсоўцы. Яго знішчэнне - справа рук мясцовых і рэспубліканскіх чыноўнікаў, а ў выніку латвійскі капітал пры нашым жыцці ў Шклоў наўрад ці прыйдзе.

Паралельна, складваецца ўражанне, у Шклове «махнулі рукой» на лёс фабрыкі «Спартак» са стогадовым стажам вытворчасці паперы, якая чатыры гады таму «адзначылася» павышэннем аб'ёму вытворчасці туалетнай паперы на 43%. Але і мільярднымі стратамі ад вытворчасці, увайшоўшы ў топ-20 самых стратных (23 млрд. рублёў) таварыстваў Беларусі. Сёння яна далучана да заводу газетнай паперы, у якога сваіх праблем не злічыць. На фоне якая ўтварылася сацыяльнай напружанасці можа паспець і рэвалюцыйная сітуацыя ў асобна ўзятым горадзе Шклове.

Паспрабуем пра добрае. І ў тым жа Шклове. Доўгі час міністэрства, аблвыканкам, чыноўнікі райвыканкама змагаліся за падаўжэнне ў вытворчым жыцці мэблевай фабрыкі. Большасці з работнікаў мэблевай вытворчасці давялося доўга потым шукаць працу, бо як жыццё і непрафесіяналізм шклоўскага кіраўніцтва паклалі мэблевую вытворчасць райцэнтра на лапаткі. Зараз фабрыка арандаваная прыватным бізнэсам у вытворчасці гофратары і выдатна спраўляецца з эканамічнымі мэтамі вытворчасці.

У Крычаве доўга паміраў цэментна-шыферны завод. І памёр, пакінуўшы новаму кіраўніцтву 11,5 млн. запазычанасці толькі за энэрганосьбіты. На яго месцы пабудавалі новы завод «сухой» вытворчасці цэменту, а вось ад вытворчасці шыферу дзяржава адмовілася - нявыгадна, маўляў. Ідэю вытворчасці і самой вытворчасці падхапілі прыватнікі і ў іх атрымліваецца. Дарэчы, ААТ "Крычаўцэментнашыфер" як юрыдычная асоба працягвае функцыянаваць і ў складзе Беларускай цэментнай кампаніі мае нядрэнныя паказчыкі, хоць страты дасягаюць дзясяткаў мільёнаў рублёў. Зрэшты, усё спасцігаецца ў параўнанні.

Возьмем абласны цэнтр. На фоне дэградацыі дрэваапрацоўкі ў Беларусі ў цэлым (супастаўныя мільярды даляраў інвестыцый і мізэр прыбытку асобных вытворчасцей, у тым ліку і «Магілёўдрэў»), фірма ІКЕА (кампанія мае шведскія карані) вельмі паспяхова працуе ў Магілёве, адпраўляючы прадукцыю на рэалізацыю ў Расею. І працуе з прыбыткам. Акрамя таго, даходы работнікаў ІКЕА набліжаюцца да задання Прэзідэнта ў 1000 рублёў.

Відавочна, што за малым і сярэднім бізнэсам у Магілёўскай вобласці драйв эканамічнага развіцця.

Трошачкі солі ў прыватную практыку. Адным з лідараў навукова-вытворчага прадпрымальніцтва ў Магілёўскай вобласці з'яўляецца ўнікальнае на тэрыторыі ЕўрАзЭС магілёўскае ЎПНВП «Тэхналіт», якое спецыялізуецца на ліцейнай вытворчасці эксклюзіўных вырабаў. Яго кіраўнік: «Чалавек года», лаўрэат Дзяржаўнай прэміі, узнагароджаны медалём Францыска Скарыны Аляксандр Бадзяка наракае, што электрычнасць для «Тэхналіта» каштуе да 19 цэнтаў за адзінку энэргіі, для «МАЗа» чамусьці 11,8. Дзе справядлівасць для прыватнага інвестара ў эканоміку Магілёўскай вобласці? Магілёўскія тэхналітоўцы раняюць скупую эканамічную слязу, даведаўшыся, што палякі на роднаснай вытворчасці плацяць усяго толькі 8,5 цэнта, украінцы 5, а расейцы 6 цэнтаў. Вось вам і мікраадлюстравання макрасітуацыі ў Беларусі ў адносінах інвестыцый прыватнага капіталу і дзяржавы на карысць, выходзіць, што чыноўніка. Таму што ён за прагрэс не адказвае... Але руліць інвестыцыямі любіць, на жаль, на ўзроўні хобі.