Прадпрымальнік з Менска: Мы не можам знайсці супрацоўнікаў, а людзі працу

У Беларусі суіснуюць беспрацоўе і дэфіцыт кадраў.

Антон Шловенец – прадпрымальнік. Дырэктар у працы з кліентамі Digital Agency Webmart Group. Актыўна працуе і кансультуе 30 кліентаў – ад ІП да буйных брэндаў і кампаніяў, піша onliner.by.

– У нашай кампаніі рэгулярна з'яўляюцца новыя вакансіі. Многія з іх не патрабуюць ад кандыдата нейкай асаблівай адукацыі або набору ўнікальных здольнасцяў. Асабіста для сябе я вывеў зусім канкрэтныя крытэрыі: спашукальнік павінен быць адэкватны, паслядоўны і выяўляць хоць трохі жадання вучыцца. Упэўнены, што гэтых чыннікаў будзе больш чым дастаткова для таго, каб у офісе з'явіўся добры, перспектыўны супрацоўнік. Але такіх кандыдатаў, як паказвае практыка, днём з агнём не знайсці!

Здавалася б, у краіне беспрацоўе, тысячы маладых людзей абмяркоўваюць на форумах, што ў іх няма магчымасці зарабіць не толькі на Converse, але нават на вечар у «Хулігане». Але з усёй гэтай чалавечай масы да нас, як і да многіх нашых кліентаў і канкурэнтаў, у якіх таксама сотні незакрытых вакансіяў, даходзяць адзінкі. І мяне не перастае здзіўляць, чаму так адбываецца.

Нашы патэнцыйныя супрацоўнікі – людзі ад 20 да 30, якіх сёння модна называюць «пакаленнем Y», а таксама «пакаленнем бумеранга» або «пакаленнем Пітэра Пэна». Ёсць меркаванне, што многія з іх, скажам так, пазнавата сталеюць. Гэтыя юнакі ў большасці сваёй скончылі тую ВНУ, на якую ім паказалі бацькі, і збольшага ў 25–30 гадоў не разумеюць да канца, кім з'яўляюцца цяпер і кім хочуць быць. Я не сцвярджаю, што ўсе такія! Ёсць, вядома, разумнічкі, але іх вельмі мала. Ініцыятыўных, актыўных даўно разабралі. Яны ўжо недзе працуюць і распланавалі кар'еру на дзесяцігоддзі наперад.

У астатніх мяжа мараў прыкладна такая: яны хочуць працаваць у офісе, у «нармальнай кампаніі». «Нармальная» ў іх разуменні – гэта такая, дзе плацяць прыстойна, пры гэтым не трэба асабліва напружвацца і ёсць добры сацпакет. Прычым працэс працаўладкавання ў «нармальную» кампанію павінен праходзіць як мага мякчэй, без усіх гэтых непрыемных і нязручных тэстаў, стажыраванняў і практык. Цябе павінны запрасіць у офіс і пачаць соваць пачкі грошай у кішэні, молячы застацца, бо ты такі класны, кампанейскі, прыемны хлопец (ці дзяўчына).

Але так не бывае!

Да прыкладу, на адну нашу вакансію адгукнулася прыстойная колькасць спашукальнікаў, мы адабралі з іх блізу 30 чалавек. Кожнаму пасылаем найпрасцейшае тэставае заданне, закліканае хутчэй не высветліць прафпрыдатнасць, а паказаць, што кандыдат гатовы прыкласці прынамсі мінімальныя намаганні, каб пазмагацца за месца. І што вы думаеце? Тэставыя заданні выконваюць два чалавекі, і толькі ў аднаго яны зробленыя сумленна.

Але нават гэта не азначае, што мы знайшлі таго, хто нам патрэбны.

Вельмі многія беларускія кампаніі практыкуюць такі выгляд падрыхтоўкі патэнцыйнага супрацоўніка, як стажыраванне. Збольшага гэтае супрацоўніцтва выгоднае абодвум бакам: працадаўца мае магчымасць прыгледзецца да новага супрацоўніка, а той у сваю чаргу атрымлівае бясплатную адукацыю. Прычым не прасторную тэорыю, а канцэнтраваную практыку.

Натуральна, што плаціць стажору, якога трэба з нуля вучыць (гэта значыць укладваць, нічога пакуль не атрымліваючы наўзамен), ніхто не будзе, ну а калі хто і будзе, то зусім нязначныя грошы. Але пакаленне Пітэра Пэна настойліва патрабуе шмат грошай адразу. Я распавядаю прэтэндэнту на вакантныя месцы пра класічны механізм: месяц вучыцеся бясплатна, тры працуеце як практыкант – за невялікі аклад, а пасля пераходзіце на роўныя з усімі супрацоўнікамі кампаніі ўмовы. І што вы думаеце? 95% моладзі вельмі абураныя падобным раскладам. Яны ўпэўненыя, што, адвучыўшыся месяц, ужо становяцца спецыялістамі экстра-класу.

Далей пачынаецца нейкае трызненне. Нават хлопцы, якія выканалі тэставыя заданні і мінулыя сумоўі, проста не прыходзяць у прызначаны дзень на працу і цалкам «знікаюць з радараў». Або знікаюць праз некалькі працоўных дзён без якіх-небудзь тлумачэнняў. Яны настолькі інфантыльныя, што ўспрымаюць стасункі працадаўцы і супрацоўніка не як раўнапраўнае партнёрства, а хутчэй як сувязь дзяцей са строгім бацькам. Мы літаральна ўгаворвалі некаторых практыкантаў, якія нечакана рвалі супрацоўніцтва на паўдарозе, растлумачыць прычыны сваіх учынкаў, паказаць на тое, што не спадабалася. Але яны проста не маглі сказаць нічога выразнага і паводзілі сябе, у сутнасці, як дашкаляты пасля шкоды, якіх прыперлі да сценкі дарослыя дзядзькі.

У мяне ствараецца ўражанне, што сёння на рынку працы намалявалася наступная карціна: ёсць вялікі голад на адэкватных людзей. Таму шматлікія кампаніі ў пошуку супрацоўнікаў прапануюць магчымасць для стажыравання. А спашукальнікі вандруюць з адной праграмы ў іншую не для таго, каб атрымаць веды, неабходныя для працы, і працаўладкавацца, а проста так – для «фану». Яны быццам бы прадаўжаюць хадзіць на пары ва ўнівер – не будуючы сваё далейшае жыццё, а імітуючы патугі працаўладкавання. Чэснае слова, некаторыя нашы стажоры ў першы працоўны дзень маглі паўдня пратырчаць у тэлефоне, адкрыта ігнаруючы тое, што адбываецца навокал.

І яны цалкам шчыра мяркуюць, што праца – гэта хутчэй «тусовачка», на якую прыходзяць клёва правесці час. Пры размове з працадаўцам на першым месцы ў такіх маладых людезй стаяць грошы, на другім – наяўнасць у офісе кавы, печыўка, гульнявой прыстаўкі і бясплатнага абанемента ў спартзалу, і толькі на трэцім – абавязкі, перспектывы кар'ернага росту і магчымасць развіцця. Яны не любяць напружання, цяжка ўспрымаюць жорсткія дэдлайны, няўтульна сябе адчуваюць, калі ты прапануеш ім троху сабрацца і рабіць працу хутчэй. Яны чамусьці ўпэўненыя, што іхняя галоўная прафесійная якасць – быць класным.

Беларускія студэнты ўжо некалькі гадоў маюць магчымасць удзельнічаць у праграме падрыхтоўкі спецыялістаў у сферы інтэрнэт-маркетынгу Google Graduate. Цалкам бясплатна спецыялісты Google праводзяць вебінары, трэнінгі, даюць практычныя заданні і ацэньваюць іхняе выкананне. Гэта рэальная магчымасць «прапампавацца», пакуль ты яшчэ студэнт, і атрымаць адукацыю, якая дапаможа хутка працаўладкавацца. Некаторыя маладыя людзі, якія прыходзілі да нас, сапраўды рэалізавалі гэтую магчымасць і павысілі свой «скіл». Але большасць, як апынулася, не памяталі з праграмы навучання нічога: яны ў ёй удзельнічалі толькі для таго, каб атрымаць сертыфікат! Гэта проста неверагодная недальнабачнасць. Няўжо нехта да гэтага часу верыць, што засталіся прыватныя (ды і дзяржаўныя) кампаніі, якія глядзяць на «вокладкі», а не на набор рэальных ведаў?

Нам цяжка зразумець, як могуць суіснаваць побач дзве такія з'явы, як рост беспрацоўя і сталы рост дэфіцыту кадраў. Больш за тое, можна смела выказаць здагадку, што з уступленнем у сілу новага дэкрэта пра ПВТ у краіне з'явіцца яшчэ больш новых працоўных месцаў (паводле некаторых ацэнак, дзясяткі тысячаў!). У Беларусь прыйдуць новыя, у тым ліку вельмі буйныя, гульцы IT-сферы. І патрэбныя будуць не толькі праграмісты, але і спецыялісты ў групы падтрымкі, кол-цэнтры і г. д.

Я ўпэўнены, што гэта абвострыць абстаноўку на рынку вакансіяў. За адсутнасцю выбару браць будуць фактычна ўсіх, а лайдакі, цалкам магчыма, стануць яшчэ больш распешчанымі. І згадайце маё слова: пры тысячах свабодных вакансіяў зноў знойдуцца дзясяткі тысячаў маладых людзей, якія будуць стагнаць, што ў іх няма працы. Любога ж адэкватнага чалавека працадаўца будзе літаральна за руку цягнуць да сябе ў офіс, прапаноўваючы адразу навучанне, а за ім – добры заробак, і, вядома, каву, печаўка і гульнявую прыстаўку ў офісе.