«Пры цяперашняй сістэме ЖКГ рост тарыфаў - бясконцы»

Манаполія заўсёды зацікаўлена ў тым, каб усе і заўсёды ёй былі вінныя.

З 1 верасня для беларусаў вырастуць цэны на прыродны і звадкаваны газ, а таксама тарыфы на электрычную і цеплавую энэргію - за камунальныя паслугі спажыўцы заплацяць на 8% больш. Улады абвясцілі, што да 1 студзеня 2018 года краіна павінна выйсці на 100-працэнтную аплату жыллёва-камунальных паслуг.

Дырэктар установы «Эфектыўнае кіраванне будынкамі» Уладзімір Навасяд патлумачыў Беларускай праўдзе, чаму рост тарыфаў на паслугі ЖКГ у існай сістэме бясконцы.

- Трэба глядзець на структуру ЖКГ у комплексе. Існуе паняцце Unbundling - драбленне. Усе жыллёва-камунальныя плацяжы складаюцца з асноўных - камунальных, і жыллёвых, якія ідуць непасрэдна на дом. Асноўныя плацяжы: цяпло, святло, вада, смецце, жыллёвыя - уборка, рамонты... Калі мы паглядзім на структуру плацяжоў, якія атрымліваем у квітку, то ўбачым, што асноўная сума прыпадае на асноўныя плацяжы: вада, святло, ацяпленне, газ.

Напрыклад, Украіна цяпер як раз і праводзіць драбленне: аддзяляюць вытворцу электрычнасці ад транспарціроўкі і спажыўца. Гэта значыць, адна паслуга дзеліцца на тры складнікі, і тады відаць, якія выдаткі кладуцца на кожную паслугу. У манапаліста няма магчымасці хаваць свае страты або перакладаць іх.

Сама сістэма разлікаў становіцца больш празрыстай - гэта першы этап драблення.

Другі этап працэсу - адысці ад тэрміна «тарыф», які мае на ўвазе непразрыстасць, магчымасць карупцыі. Замест тарыфаў уводзіцца сабекошт вытворчасці - кілават/гадзіны і гігакалорыі.

І трэцяе. Сама труба, самі сеткі як транспартныя магістралі знаходзяцца ў гарадской (камунальнай) уласнасці, і ўвайсці ў гэтыя сеткі можа кожны: ці то з вытворчасцю сонечнай электраэнэргіі, ці то з біятэхналогіямі. І тут пачынаецца канкурэнцыя за канкрэтнага спажыўца, якімі з'яўляемся мы. У канкурэнтным асяроддзі юрыдычную асобу - таварыства ўласнікаў выходзіць на рынак і купляе на выгадных для сябе ўмовах паслугі, фармуючы рынак сваімі грашыма, у тым ліку.

Няма манаполіі - ёсць паслуга, якая атрымліваецца танней, ёсць празрыстасць для грамадскасці, менш карупцыйны складнік. У выніку выйграюць усе: бюджэт, спажывец, вытворца. Вось таму важна, каб у сферы ЖКГ урэшце зарабілі механізмы канкурэнцыі, таму што ў сферу ЖКГ укладваюцца велізарныя грошы, а сама сфера носіць ярка выражаны сацыяльны характар.

Але ў апошняй рэдакцыі Жыллёвага кодэкса паказаны канчатковы тэрмін стварэння юрыдычных асоб на базе аб'ектаў нерухомасці, дзе дзве і больш прыватызаваныя кватэры - пасля рэнавацыі, пасля рэканструкцыі, пасля капрамонту, якiя ўводзяцца новыя аб'екты, - восень 2013 года. Аднак патрабаванне Жыллёвага кодэксу не выканана па гэты дзень, што і з'яўляецца адным з тармазоў прыходу ў сферу ЖКГ рынкавых інструментаў. Няма юрыдычнай асобы на базе аб'екта - няма суб'екта, які можа ўплываць на кошт той ці іншай паслугі, у тым ліку і асноўны. А гэта асноўная сума ў жыроўцы.

Неабходныя сустрэчныя рухі: дзяржава працуе на доўгатэрміновую перспектыву (драбленне сваіх манаполій ў рамках Unbundling) і праца з ўласнікамі нерухомасці для стварэння юрыдычных асоб на базе аб'ектаў. Мэта - па факце такой працы, каб кошт жыллёва-камунальных паслуг для ўласнікаў быў ніжэйшым.

Калі нам кажуць пра рост тарыфаў, мы павінны разумець, што працуе старая схема. А гэта азначае, што мы ніколі не дасягнём 100-працэнтнай аплаты камунальных паслуг. Манаполія зацікаўлена ў тым, каб усе і заўсёды ёй былі вінныя: банк зарабляе на працэнтах, манаполія - на пазыках.

- Улады абвясцілі, што да 1 студзеня 2018 года аплата паслуг ЖКГ павінна выйсці на стоадсоткавую аплату паслуг ЖКГ...

- з гэтай нагоды ёсць што сказаць, ды размаўляць няма з кім.

- Значыць, рост жыллёва-камунальных тарыфаў бясконцы?

- рост тарыфаў у рамках існуючай сістэмы бясконцы. 100% у такой сістэме - паняцце адноснае, якое ніколі дасягнуць не ўдасца.