«Аксамітная рэвалюцыя» ў Арменіі: Як гэта было

Найбуйнейшая акцыя пратэсту ў найноўшай гісторыі Арменіі можа натхніць і іншыя народы постсавецкай прасторы.

Праз амаль два тыдні масавых дэманстрацый прэм'ер-міністр Арменіі Серж Саргсян сышоў у адстаўку. Апазіцыя пратэставала супраць прызначэння Саргсяна, які на працягу 10 папярэдніх гадоў займаў пасаду прэзідэнта. У нядзелю, 22 красавіка, на плошчу Рэспублікі ў Ерэване выйшлі, паводле розных ацэнак, ад 35 да 100 тысяч чалавек. Гэта стала найбуйнейшай акцыяй пратэсту ў найноўшай гісторыі Арменіі, піша «Настоящее время».

Пасля прызначэння апазіцыя заявіла, пра пачатак «негвалтоўнай аксамітнай рэвалюцыі». Пратэстоўцы гаварылі, што акцыя бестэрміновая, а людзі не пойдуць з вуліц, пакуль прэм'ер-міністр не адмовіцца ад сваёй пасады.

Раней сам Саргсян 21 красавіка заявіў, што гатовы сысці, але толькі пасля таго, як забяспечыць бяспечнае развіццё рэспублікі і дасягне «годнага ўрэгулявання карабахскай праблемы». Тады ж ён сказаў, што ўлады паважаюць права грамадзян на мірныя мітынгі і заклікаў апазіцыю да перамоў.

На наступны дзень падчас публічнай сустрэчы з лідарам пратэсту, кіраўніком апазіцыйнай партыі «Елк», Ніколам Пашынянам Саргсян перамовы сарваў. Ён заявіў, што патрабаванні апазіцыі - «шантаж дзяржавы», палітычная партыя, якая набрала 7-9% галасоў, не мае права гаварыць ад імя ўсяго народа Арменіі, і адразу ж пакінуў прэс-канферэнцыю. Перамовы не падоўжыліся даўжэй трох хвілін.

Праз паўтары гадзіны Пашыняна і яшчэ дваіх дэпутатаў затрымалі. Разам з імі толькі за адзін дзень у паліцэйскія ўчасткі трапілі звыш 250 чалавек.

Да пратэстоўцаў на плошчу Рэспублікі выходзіў новы прэзідэнт Армен Саргсян - ён правёў кароткія перамовы з Ніколам Пашынянам. У адным са сваіх ранніх зваротаў, прэзідэнт распавёў, што ён «глыбока заклапочаны» сітуацыяй, якая склалася ў краіне, а «нецярпімасць дасягнула піка».

Пратэсты ўспыхнулі пасля таго, як парламент зацвердзіў Сержа Саргсяна на пасаду прэм'ер-міністра. Гнеў апазіцыі выклікала тое, што Саргсян, які займаў пасаду прэзідэнта ў 2015 годзе, правёў канстытуцыйную рэформу, якая змяніла форму праўлення з паўпрэзідэнцкай рэспублікі на парламенцкую. Гэта азначае, што менавіта Саргсян атрымае ўсю паўнату ўлады, таму што менавіта прэм'ер, а не прэзідэнт цяпер з'яўляецца першай асобай Арменіі.

У той жа час МУС Арменіі называе стыхійныя акцыі незаконнымі і абяцае ў выпадку неабходнасці ўжываць для разгону пратэстоўцаў сілу.

Удзень 22 красавіка паліцыя пачала разганяць шэсце ў Ерэване светлашумавымі гранатамі, частку людзей збівалі гумовымі дубінкамі, некалькім журналістам пагражалі і разбівалі тэхніку, а на некаторых пратэстоўцаў у сталіцы нападалі арганізаваныя групы ў масках і без апазнавальных знакаў.

Тым не менш найбуйнейшы мітынг апазіцыі на плошчы Рэспублікі паліцыя разганяць не стала.

Акцыі пратэсту падтрымаў фронтмэн знакамітага гурту System of a Down Серж Танкян. Музыка армянскага паходжання распавёў, што сам хацеў бы далучыцца да жыхароў Ерэвана, і абяцаў зрабіць гэта «найбліжэйшым часам».

На фота ніжэй - юная жыхарка Ерэвана Лусіне Буртаян. Як успамінае фатограф Эймас Чапл, які зрабіў гэты кадр, дзяўчынка сама падышла ўшчыльную да кардона паліцыі. «Вы далучыцеся да нас? Чаму вы абараняеце яго [Сержа Саргсяна]. Чаму вы не з людзьмі», - хліпала дзяўчынка.

У панядзелак, 23 красавіка, на вуліцы зноў выйшлі з дэманстрацыямі студэнты, але гэтым разам акрамя звычайных жыхароў да іх далучыліся вайскоўцы і ветэраны. Неўзабаве пасля першых паведамленняў Міністэрства абароны Арменіі асудзіла гэта рашэнне і абяцала прыняць меры ў дачыненні да вайскоўцаў, якія «самавольна» пакінулі воінскія часткі. Што будзе з імі пасля адстаўкі прэм'ера, як і з затрыманымі, пакуль невядома.

У афіцыйным звароце Сержа Срагсяна, апублікаваным на сайце ўрада Арменіі, было напісана: «Нікол Пашынян меў рацыю. Я памыліўся. Цяперашняя сітуацыя мае некалькі развязанняў, але я не пайду ні па адным з гэтых шляхоў. Гэта не маё. Я пакідаю сваю пасаду лідара краіны. Вулічны рух супраць таго, каб я займаў гэту пасаду, я выконваю ваша патрабаванне. Міру, гармоніі і логікі нашай краіне. Дзякуй».