Беларускія цыгарэты падаражэюць праз расейскі чорны рынак

Акцыз на цыгарэты ў ЕАЭС вырасце ў чатыры разы.

Краіны Еўразійскага эканамічнага саюза (Расея, Арменія, Беларусь, Казахстан, Кыргызстан) дамовіліся аб увядзенні індыкатыўнага акцызу на тытунёвыя вырабы. Плануецца, што ў краінах ЕАЭС з 2024 года будзе ўстаноўлены адзіны акцыз -35 еўраў за 1 тысячу цыгарэт, пры гэтым дапускаюцца адхіленні ў абодва бакі, якія складуць не больш за 20% ад гэтай сумы, паведамляе euroradio.by.

Папярэдняе пагадненне аб адзіным акцызе падпісанае ў лістападзе 2018 года, да 1 лютага 2019 года ў дакумент яшчэ можна ўносіць апошнія змены. Расеі, дзе ўжо дзейнічаюць адзіныя і параўнальна высокія акцызы на ўсе групы цыгарэт, гэта трэба для таго, каб скараціць аб'ёмы «шэрага» імпарту з краін-партнёраў па ЕАЭС, дзе на танныя цыгарэты па-ранейшаму дзейнічаюць нізкія акцызы. Але чым пагадненне абернецца для Беларусі?

Танныя цыгарэты - абарона эканомікі

Праз асаблівасці беларускай тытунёвага рынку і яго падзелу на катэгорыі курцам «глыбокая інтэграцыя» моцна адгукнецца. Асабліва тым, хто аддае перавагу танным цыгарэтам - акцыз на іх вырасце ў чатыры разы!

«У Беларусі цыгарэты абкладаюцца акцызамі ў залежнасці ад таго, які максімальна рознічны кошт на іх у краме, - распавядае Дзмітрый Чугай, памочнік генеральнага дырэктара гарадзенскай тытунёвай фабрыкі «Нёман», - Існуюць тры цэнавыя групы: першая, самая танная, - да 2 рублёў за пачак, другая - ад 2 да 2 рублёў 80 капеек за пачак, і трэцяя група - ад 2 рублёў 80 капеек. З 1 студзеня 2019 года ўстаноўлены акцыз 20 рублёў 71 капейка за 1000 цыгарэт у 1-й групе, па 2-й групе - 52 рублі 21 капейка і па 3-й групе - 59 рублёў 86 капеек.

Акцызы на цыгарэты павышаюцца ў Беларусі кожны год. Самая дарагая група, імаверна, на працягу пяці гадоў дасягне ўзроўню ў 35 еўраў за 1000 цыгарэт натуральным шляхам. А вось з самай таннай так гарманічна не атрымаецца - ёй «даганяць» нашмат больш.

Пры гэтым танныя цыгарэты, са слоў прадстаўніка ГТФ, «арыентаваныя на малазабяспечаныя пласты насельніцтва і на эканамічную абарону нашага тытунёвага рынку, каб не дапускаць кантрабанду і кантрафакт». Менавіта яны ў выпадку ўвядзення індыкатыўнага акцызу падаражэюць больш за ўсё.

Кантрафактныя цыгарэты? Гэта мы ўжо праходзілі

Паводле звестак агенцтва Nielsen, у трэцім квартале 2018 года адсотак нелегальнай прадукцыі на расейскім тытунёвым рынку складае 8,4%. Лічба моцна адрозніваецца ў залежнасці ад рэгіёна. Напрыклад, у памежным з Казахстанам горадзе Рубцоўск 59% усіх цыгарэтных пачкаў - чорны рынак. У прымежнай з Украінай Растоўскай вобласці назіраецца вялікая доля нелегальных цыгарэт - 34%.

Паводле звестак Дзмітрыя Чугая, сёння нелегальны рынак цыгарэт у Расеі складае блізу 10%. Людзі не маюць магчымасці купляць цыгарэты коштамі, якія складваюцца праз расейскія высокія акцызы, і шукаюць больш танны прадукт. Калі Беларусь пойдзе прыкладам Расеі і зробіць акцызы роўнымі для ўсіх цыгарэт, гэта амаль напэўна прывядзе да пашырэння ценявога рынку і ў нашай краіне.

«Беларусь ужо праходзіла гэтую гісторыю з аднолькавымі акцызамі ў пачатку 2000-х. У той час прыкладна 30-33 адсоткі рынка тытунёвых вырабаў было нелегальным. То бок, гэта была кантрабанда, кантрафакт, - кажа экспэрт. - Тады ж пачала выбудоўвацца такая падатковая палітыка, якая змагла абараніць нашу тытунёвую прамысловасць. І пакуль яшчэ мы яе прытрымліваемся. Калі стаўкі акцызаў выраўноўваюцца, то на аснове нашага мінулага досведу можна з вялікай упэўненасцю сцвярджаць, што гэтая нелегальны гандаль пачне зноў квітнець у Беларусі. У выніку гэта адмоўна паўплывае на канчатковага спажыўца ў тым ліку.

Фактычна, мы як вытворцы пацерпім. Гэта аб'яднанне ўсіх ставак і акцызаў можна расцэньваць проста як пашырэнне тэрыторыі нелегальнага рынку. Цяпер ён абмежаваны толькі Расеяй, трохі ў Казахстане пачынае з'яўляцца. У Арменіі стаўкі акцызаў трохі вышэйшыя, чым у Беларусі, і там нелегальнага рынку практычна няма».

Чакаем кітайскія цыгарэты ў Беларусі?

Прадстаўнік тытунёвай галіны распавядае, што ў свеце ёсць шмат прыкладаў, калі рынкі запаўняюць больш танныя і не заўсёды якасныя тавары:

«Напрыклад, калі з Арабскіх эміратаў прывозяць цыгарэты, якія вырабляюцца там у свабодных эканамічных зонах. Цыгарэты робяць і кітайцы, асабліва ў раёне ўсходняй мяжы. Кітайцы сёння адкрываюць свае фабрыкі ў Еўропе і там робяць цыгарэты, якія пастаўляюцца ў тую ж Расею. Гэта значыць шлях паставак скароціцца, разумееце? Ва Украіне ў непрызнаных ЛНР і ДНР таксама ўжо пабудаваныя фабрыкі, прадукцыю якіх можна бачыць у Расеі і нават у Беларусі. Ужо затрымліваліся партыі кантрафактных цыгарэт. І гэта менавіта кантрафакт, падробка».

У чорнага рынку ёсць два кірункі: кантрабанда і падробка. Асобна іх разглядаць сэнсу няма. Амаль напэўна людзі, якія палілі танныя беларускія цыгарэты, будуць працягваць купляць танныя. Пытанне толькі ў тым, кантрабандныя, кантрафактныя або імпартаваныя.

«Але якой якасці гэтыя цыгарэты будуць? Нават нашы маркі падрабляюць ужо цяпер у многіх месцах, - працягвае Дзмітрый Чугай. - І мы бачым, з чаго робіцца гэта прадукцыя, нават з улікам таго, што цыгарэты і так дастаткова шкодныя. Але тое, што туды часам кладуць, гэта наогул жах».