Андрэй Макарэвіч: Чым я далей ад улады, тым лепш пачуваюся

Лідар «Машына часу» - пра свае праекты, погляды на музыку і рэпераў, а таксама, чаму трэба прышчапляцца ад каранавіруса.

Андрэй Макарэвіч, лідар легендарнага гурта «Машына часу» прадаўжае выступаць з канцэртамі і займацца музыкай. На форуме сучаснай расейскай культуры «СловаНова», які прайшоў у Чарнагорыі, ён распавёў Канстанціну Эгерту ад dw.com, чаму яму не цікавая сучасная музыка, а таксама пра тое, чаму непрышчэпленых людзей трэба лячыць за грошы.

- У цябе няма адчування, што «Машына часу», не крыўдуй, але «ветэранскі» праект. Што гэта ў асноўным настальгія. Няма?

- Паглядзі, колькі гадоў цяпер вялікім: колькі Клэптану, колькі Макартні, колькі Элтану Джону. Аб Rolling Stones я нават не кажу. Змена не вырасла. У маладых іншая музыка. Я не кажу, што яна дрэнная. Яна проста зусім іншая. Я ёй не валодаю, я ёю не цікаўлюся, бо ад яе ў мяне няма мурашак. Проста сучасная расейская моладзевая музыка, ды і сусветная, мяне не цікавіць.

- Гэта значыць, ні разу цябе які-небудзь рэпер не зачапіў?

- Не. Жыццё кароткае і сумнае. Я не хачу яго марнаваць на тое, што мне нецікава.

- І нават рэперы з палітычным падтэкстам?

- Пагатоў.

- Чаму тым больш?

- Таму што, як правіла, гэта не таленавіта і кан'юнктурна. Я не люблю ні таго, ні іншага. Калі здарылася перабудова, дзякуй Міхаілу Сяргеевічу, і велізарная колькасць гуртоў з падполля вырваліся раптам на аператыўную прастору, здавалася, што цяпер мы будзем аточаныя геніяльнымі ансамблямі і геніяльнымі музыкамі. Але - не. Геніяльных мала наогул у свеце, мала не толькі ў Расеі, шмат пасрэдных. Але яны ўсе кінуліся адразу ў сацыяльны бок. У Амерыцы тады паўстаў тэрмін «sausage rock»: калі спяваюць пра тое, што ў нас каўбасы няма.

Рэперы прадаўжаюць спяваць пра тое, што ў нас няма каўбасы, умоўна. Мы песню «Марыянеткі» напісалі ў 1974, па-мойму, годзе. Ішлі жорсткія спрэчкі сярод нашай аўдыторыі: гэта пра з'езд камсамола або пра з'езд партыі...хлопцы, гэта пра вас! Усе забудуць пра гэтую партыю, пра камсамол, а вось дачыненні паміж людзьмі застануцца такімі ж, бо так было заўсёды і, на жаль, будзе. Заўсёды былі людзі, якія тузаюць за нітачкі, і тыя, якіх тузаюць. Але ж гэта ніхто не чуў. Значна зручней казаць, што песня пра Брэжнева. Лухта сабачая! Гэта пра цябе асабіста.

- А што табе цікава сёння?

- Я пішу нейкія песні, апавяданні, малюю, прадаўжаю рабіць праграму «Смак», але ўжо ў інтэрнэце. Мне па-ранейшаму бракуе часу. Я граю мінімум з трыма камандамі: «Машынай часу», Yo5 і «Джазавымі трансфармацыямі». Гэта ўсё займае сілы, час і любоў чалавечую. Мне пашанцавала, бо вакол мяне апынуліся наймацнейшыя музыкі і яны маладзейшыя за мяне, і яны больш прафесійныя. І я за імі цягнуўся першыя 10 гадоў, не магу сказаць, што іх дагнаў, але я сябе цяпер адчуваю значна вальней, чым калі мы пачыналі.

- Шмат хто мяркуе, што калі творчы чалавек працуе ў цяжкіх у палітычным і ў маральным сэнсе ўмовах, з гэтага напружання ў яго выходзяць нейкія геніяльныя творы, а потым з'яўляецца свабода, канкурэнцыя. І гэта б'е па якасці. Становіцца менш геніяў...

- Усё залежыць выключна ад здольнасці чалавека. Калі ён сапраўды таленавіты, яму глыбока напляваць, што адбываецца і што змяняецца. Менавіта таму, што хвалююць яго больш сур'ёзныя рэчы, аб якіх мы дзве хвіліны таму казалі. Вось калі ён кан'юнктуршчык, то, вядома, больш тэмаў з'яўляецца. Раніцай у газеце - увечары ў куплеце.

- Многія цяпер кажуць, што дзяржаўнае ўздзеянне на культуру забівае гэтую самую культуру. Ты так мяркуеш таксама?

- Добра, калі ёсць што забіваць. Мы цяпер знаходзімся на фестывалі «СловаНова», дзе ты праз кожныя дзве хвіліны сустракаеш выдатнага пісьменніка, паэта ці мастака. Імёны іх вядомыя, пералічваць не буду. Можна казаць аб нейкай там эміграцыі ўнутранай, вонкавай, можна казаць аб тым, што палова з іх цяпер жыве не ў Расеі. Слухай, і Горкі, і Гогаль пісалі ў Італіі, а не ў Расеі, і склалі, між іншым, залаты фонд рускай культуры. Вось гэтым яны цяпер займаюцца. І тое, што яны пішуць, не будзе заўтра называцца амерыканскай або нямецкай культурай, бо гэта расейскамоўныя рэчы. А дзе гэта робіцца, мне, напрыклад, зусім не важна. Дзе ім камфортней, хай там і працуюць.

- Руская культура - гэта расейская мова?

- Калі мы гаворым пра славеснасць, то ў першую чаргу.

- Як ты перажыў пандэмію?

- Па-першае, не перажыў: мы прадаўжаем яе перажываць. Спачатку было нават смешна, бо нікуды бегчы не трэба, можна спакойна ўзяцца за справы, якія ты адкладваў... Нешта дачытаць, нешта дапісаць, нешта дамаляваць, нешта прыдумаць. Потым, вядома, стала сумна. Усе кінуліся ў музычныя інтэрнэт-праекты супольна. Спачатку было надта цікава, але неўзабаве надакучыла, таму што самага галоўнага, на жаль, гэтая штука не дае: непасрэдных жывых стасункаў з жывымі людзьмі, як гэта адбываецца на канцэрце.

Паралельна перахварэлі ў лёгкай форме, потым прышчапіліся. Стараемся працаваць. Палова залы запоўненая, значыць, палова залы. Часам даводзіцца граць два канцэрты замест аднаго і коштам аднаго, бо людзі набылі квіткі яшчэ тады - і вось яны два гады чакаюць, калі мы нарэшце прыедзем. Мы прыехалі, я разумею, што гэта для іх - падзея, але больш, чым палову залы, не пусцяць, значыць, трэба будзе граць два канцэрты: для першай паловы і для другой.

- Цябе не здзівіла, што столькі людзей вакол схільныя да ўсялякіх тэорый змовы?

- Тое, што ў нас шмат м...каў, я ведаю даўно, прычым не толькі ў нас, наогул у свеце іх колькасць расце. І я гэта ўспрымаю, як дрэннае надвор'е, а што з імі рабіць?

- Адукоўваць!

- Адукоўваць... Вось захварэе чалавек, на мяжы смерці пабалбатаць, можа, у яго мазгі ўправяцца пасля гэтага. Проста крыўдна, што ён гэтым сваім ідыятызмам не сабой, а намі яшчэ рызыкуе. Ён небяспечны для навакольных. Колькі ён гэтай заразы зможа разнесці! Гэта дрэнна. Я за даволі жорсткія захады. Нас у школе прышчаплялі ад поліяміэліту, ад воспы. У нас пытаўся хто-небудзь, хто хоча, а хто не хоча? У абавязковым парадку прышчапілі - і дзякуй богу! Ніхто не хварэе ні на воспу, ні поліяміэліт, праўда? А тут развялі...

- Лібералізм развялі.

- Я б прапанаваў адну простую рэч: не жадаеце прышчапляцца - лячыцца будзеце за грошы. Вось хто прышчэплены і, не дай бог, захварэў потым - у нас бясплатная медыцына, а для вас - за грошы, бо вы м...кі.

- На што ты спадзяешся?

- Мяне заўсёды супакойвала думка, што ўсё праходзіць. Усё праходзіць, няма нічога вечнага: чалавек не вечны, сістэма не вечная, і мы гэта ўжо бачылі некалькі разоў. Гэта нармальна. Бывае такое надвор'е, бывае такое, жыццё ідзе па сінусоідзе. Цяпер яно ў ніжнім пункце, значыць, пойдзе ўверх. Куды яно дзенецца?

- Як ты ўспрымаеш эпоху Гарбачова, эпоху Ельцына. Калі было лепш, калі было больш надзей?

- Нам лепш у эпоху, калі мы маладзейшыя. Вядома, за Міхаілам Сяргеевічам быў зусім залаты час, за што я яму прадаўжаю кланяцца ў пояс кожны раз, калі мы сустракаемся, дай яму бог здароўя. Проста таму, што яшчэ за некалькі месяцаў да таго, як гэтая эпоха наступіла, самыя смелыя фантасты не маглі выказаць здагадку такой блізкай будучыні.

Я марыць нават не мог пра тое, што свет будзе адкрытым, што ты зможаш рэалізаваць усё, што табе хацелася, калі ў цябе выстарчыць патэнцыялу, што планета будзе на цябе як на грамадзяніна Расеі глядзець з захапленнем, а не з агідай, як сёння. Я не меркаваў, што я ўбачу свет. Я не думаў, што я пазнаёмлюся з масай людзей, музыкаў, з прафесіяй па-сапраўднаму.

- А эпоха Ельцына?

- Яна была не вельмі простая. Было сталае адчуванне небяспекі ад неймавернай колькасці бандытаў. І нас ратавала толькі тое, што яны - дакладна такія ж людзі, і яны вельмі любілі «Машыну часу». Але пры гэтым - адчуванне свабоды. І не проста адчуванне, а сама свабода захоўвалася. Мы прадаўжалі ездзіць па свеце, рабіць, што мы хочам і што ўважаем за патрэбнае. Нікому не прыходзіла ў галаву нас неяк абмяжоўваць цэнзурай. Чым я далей знаходжуся ад улады, тым я лепш сябе адчуваю. Мяне не чапаюць - і слава табе, госпадзе. Дайце мне займацца сваёй справай.