19 сакавiка 2024, aўторак, 12:59
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Асцярожней, юнакі, вертыкаль хістаецца!

23
Асцярожней, юнакі, вертыкаль хістаецца!
УЛАДЗІМІР ХАЛІП

Не паспееш азірнуцца, а яны ўжо цягнуць з-пад кіроўных крэслаў рамяні да кулямётаў.

З кожным днём усё радасней жыць. Залатое дзяцінства вяртаецца. І не толькі да старога вусатага мужыка, дарэшты запалоханага незлічонымі ворагамі. Ледзь надарылася лета, як над гэтай змучанай краінай ва ўвесь гарызонт палыхнула будучая «Зарніца». Тая самая, савецкая. З масоўкамі, стралянінай і даганялкамі. Мара ўсіх ўстурбаваных і незлічоных адстаўнікоў, з правам нашэння мундзіра і без. А дзе яшчэ ім паказаць сваю былую моц і невыдаткаваны кураж, як не ў такіх вось злосна закручаных гульнях у вайну з маладымі падлеткамі? Часы суровыя. Норавы лютыя. А маладое пакаленне да татальнага набору не гатовае. Разумець трэба!

Аднак беспрасветна мудрая ўлада часоў глыбокага бункера і безагляднай нянавісці да ворагаў унікальнага ладу цудоўна ўсё разумее і з дзіўнай жвавасцю рэагуе на выклікі нашага суровага часу. І вось ужо міністр асветы на выязным ды яшчэ і пашыраным пасяджэнні верхняй палаткі паведамляе ашаламляльную навіну: у школах краіны ўводзіцца новая пасада - кіраўнік вайсковага-патрыятычнага выхавання. Гэта 2 000 новых месцаў занятасці адпаведнага профілю. Выдаткі немалыя. Але для такой справы нічога не шкада.

Вось так злучылася перапыненае неразумнымі рэфарматарамі і іншымі дэмагогамі сувязь часоў. Хто не памятае «ваенрука» былой савецкай школы? У рамантычных фільмах тых далёкіх гадоў - гэта, як правіла, былы франтавік, маўклівы і ўважлівы, сябар і абаронца яшчэ не занадта разумнай дзятвы. А ў рэальнасці, як правіла, звычайны саўковы няздара. Ва ўсякім выпадку, мне ў тыя часы дужа пашанцавала - прыйшоў у наш клас злы і помслівы дзядзька, стукач і выведнік, цалкам магчыма, з ветэранаў вохры. Ён прыносіў на свае ўрокі трохгранны штык і нязграбна спрабаваў захапляцца яго нязломнай моцай.

Лёгка ўявіць, як спатрэбілася мне ўся гэтая навука, калі праз год пасля заканчэння ўніверсітэта ў рэдакцыю «Чырвонкі» прынеслі позву з вайсковага камісарыята і я быў адразу змешчаны ў вядомую ўсім школу сяржантаў у Печах. Патрыятычнае выхаванне пачалося з нуля. Спроба растлумачыць, што я артылерыст, які прайшоў навучанне на вайсковай кафедры Белдзяржуніверсітэта, які здаў дзяржэкзамены адпаведнага профілю, і проста праз нейкае непаразуменне закінуты ў пяхоту, выклікалі дружны рогат палкавых афіцэраў. Мне паказалі на акулярыстага салдаціка: выпускнік Ленінградскай карабелькі, абараніў дыплом у падводных лодках, служыць у той жа пяхоце і не гергеча.

У нашым узводзе, створаным чамусьці паводле штатаў ваеннага часу, такімі былі ўсе. Майстар спорту, акрабат, вядомы трэнер-выпускнік нашага інстытута фізкультуры. Перакладчык, які скончыў лінгвістычны, толькі што вярнуўся з Рэспублікі Малі, дзе ён працаваў з групай савецкіх геолагаў. І нават старшыня паспяховага калгаса, неабдумана які дазволіў сабе канфлікт з сакратаром райкама. Здалі ў салдаты - вывучаць шыхтавальны крок на лік тры. А ў дадатак яшчэ дзясятак выпускнікоў Горацкай сельгасакадэміі і два дзясяткі лекараў з Гарадзенскага медінстытута. Магутнай дзяржаве было начхаць, якімі прафесіяналамі яны вярнуцца ў шпіталі і паліклінікі пасля двух гадоў стараннай практыкі з сапёрнай лапаткай і процівагазам. Аднак на ўсе пытанні быў адзін адказ: так трэба. Каму?..

Так з якога пахмелля спатрэбілася раптам уводзіць у школах гэту абрыдлую ўсім яшчэ ў мінулым стагоддзі вайсковую справу? Колькі каштоўных навучальных гадзін сцягнуць на адыёзную задуму? Хочуць выхоўваць патрыётаў? А хто-небудзь з іх хоць бы прыблізна ведае, што гэта такое? Магутны Савецкі Саюз на тым жа месцы ганебна памыліўся. Вось і пазнейшыя яго нашчадкі нават не падазраюць, што патрыятызм з моднымі цяпер падхалімажам і халуйствам не сустракаўся. Нідзе і ніколі. Гэта катэгорыя асаблівая, не кожнаму пасуе.

І папулярны раней штык ужо даўно і безнадзейна праржавеў і здадзены на пераплаўку. Штык-нож збянтэжана боўтаецца на поясе «дзённага» ля тумбачкі. І ўсякае датэрміновае навучанне ў войску ніякай сімпатыі ні ў каго ў войсках не выклікае. Там усё пачынаецца з нуля. Але вось жа ладзяць зноў гэтую пустую валтузню з вайсковай справай у школах. Так у чым тут разынка?

Яна, вядома, ёсць. Але далёка не такая простая і зусім у іншым фармаце. Адстаўны памежнік з гербам на гальштуку склікаў спехам стратэгічную нараду ў Шклове. З чыноўнікамі і генераламі. Парадак дня ўсё той жа: вакол ворагі. А таму трэба ў тэмпе рыхтавацца да адбіцця атакі па ўсіх франтах. Асаджаная цытадэль без варыянтаў. Якія тут могуць быць сумневы?

Усё гэта відовішча нагадвала старанна адрэпетаваную сцэну з нейкай старой савецкай кінасагі. Бязмоўная масоўка. І галоўная прамова – у поўнаметражным фармаце. Падзеі, высвятляецца, наспяваюць жудасныя, але з калгаснай экзотыкай. «У выпадку канфлікту кожны двор, кожны дом, галава сям'і, прынамсі, павінны здолець абараніць сваю сям'ю, сябе, і натуральна, усе разам тую зямлю, на якой яны жывуць. Вось гэта і будзе ўсенародная абарона».

Чыноўнікі і генералы слухаюць індыферэнтна. Быццам бы ўважліва і быццам безуважна. Яны ж разумеюць, што займеннікі злёгку змененыя. Паводле правілаў амаль ваеннага часу зазналі лёгкае маскаванне. Не тэрыторыю, «на якой яны жывуць», гэты палітрук заклікае абараняць усім разам, а той бункер, у якім мае намер ён схавацца. І ўся гэтая мітусня з адчайным заклікам стварыць неадкладна тэрытарыяльную абарону, падпарадкаваная ўсё той жа мэце: утрымацца на паверхні нават пасля поўнага і скандальнага краху. Натуральна, у іх у такой гульні свой клопат – выжыць і захаваць пасаду ў кожным выпадку.

А чалавек з гербавым гальштукам ужо малюе фантастычную панараму, у якой выразна праглядаецца іх, чыноўнікаў, бязрадасная доля: «Генеральны штаб, кіраўніцтва войска і краіны дапаможа вам, і вайскоўцаў дашлем для сувязі і дапамогі ў кіраванні тэрытарыяльнымі войскамі. Але гэта будзе адзін-два чалавекі ўсяго, можа быць, нават кантралёр. Нам самім на месцах – старшыням райвыканкамаў і аблвыканкамаў – трэба навучыцца ваяваць».

Выдатна, і так добра. А чаго саромецца, ды яшчэ тут, у Шклове, дзе калісьці пачаўся ягоны раптоўны ўзлёт. Калі вось так, спакваля, з нічога, ствараецца новае фактычна фармаванне - вертыкальнае войска, на задуму безаглядна адданае целу. Якая там «тэрытарыяльная абарона»! Фактычна – наменклатурныя войскі.

А калі да гэтага раптоўнага руху падключыць яшчэ і дзве тысячы школьных спецыялістаў вайсковага патрыятычнага выхавання з іх няўрымслівымі гадаванцамі, гатовымі прайсці палі ўсіх будучых «зарніц», то цалкам можна разлічваць на імгненнае стварэнне мабільнага рэзерву. А там, глядзіш, да гэтай плоймы падцягнуцца і выхаванцы дзіцячых садоў казарменнага тыпу.

Час ляціць імкліва. Не паспееш азірнуцца, а яны ўжо цягнуць з-пад кіроўных крэслаў рамяні да кулямётаў. Хай стараюцца, юныя Гаўрошы. Вось толькі б не выйшлі з-пад кантролю ўлады. А таму не грэх прыкрыкнуць з самай вышыні.

«Асцярожней, юнакі, вертыкаль хістаецца!..»

Уладзімір Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Напісаць каментар 23

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках