Навукоўцы выявілі дзівосную жывёліну векам амаль 900 мільёнаў гадоў

Знаходка можа стацца найстаражытнай знойдзенай жывёлінай на Зямлі.

У Канадзе выявілі акамянеласці, дзіўна падобныя да шкілету марскіх губак і пры гэтым на мільёны гадоў старэйшыя за Кембрыйскі выбух, калі з'явіліся сучасныя тыпы жывёлы.

Акамянеласці, выяўленыя на поўначы Канады, змяшчаюць структуры, вельмі падобныя да старажытных губак. Калі гэта так, то навукоўцы знайшлі парэшткі найстаражытных жывёлін на Зямлі: узоры датуюць векам 890 мільёнаў гадоў. Пра іх апавядаецца ў артыкуле палеагеолага з Лаўрэнтыйскага ўніверсітэта Элізабэт Тэрнэр (Elizabeth Turner), апублікаваным у часопісе Nature, піша сайт Naked Science.

Акамянеласці знайшлі ў вапняку фармацыі Стоўн Найф, на тэрыторыі канадскай правінцыі Паўночна-заходнія тэрыторыі. Іх залічылі да перыяду ранняга і сярэдняга нэапратэразоя, прыкладна ад 600 мільёнаў да мільярда гадоў таму. Гэта нашмат раней за Кембрыйскія выбухі (блізу 540 мільёнаў гадоў таму), падчас якога з'явілася большасць тыпаў сучасных жывёлін і да якога належаць самыя старажытныя іх парэшткі, вядомыя да гэтага часу.

Напраўду аднакаморкавыя з'явіліся на Зямлі больш за тры мільярды гадоў таму, і навукоўцы дагэтуль знаходзяць рэшткі бактэрыйных страматалітаў таго часу. Аднак затым пачаўся выключна доўгі шлях да шматкаморкавых арганізмаў, якія ўзніклі толькі менш за мільярд гадоў таму. Магчыма, першымі па-сапраўднаму складанымі жывёлінамі былі фільтравальныя губкі, якія захаваліся дагэтуль і застаюцца самымі прымітыўнымі з іх.

Пра выключную старажытнасць губак сведчаць і звесткі генетыкі, і сляды біялагічных маркераў (стэроідаў), якія выяўляюць у пародах векам пад 650 мільёнаў гадоў. Але вось самыя раннія вядомыя акамянеласці губак нашмат маладзейшыя і належаць да часу Кембрыйскага выбуху (540 мільёнаў гадоў таму). Новая знаходка з Канады можа зліквідаваць разрыў і адсунуць гэты тэрмін адразу на 350 мільёнаў гадоў далей у мінуўшчыну.

Элізабэт Тэрнэр вывучыла ўзоры пад мікраскопам, выявіўшы разгалінаваныя трубчастыя структуры, пакрытыя крышталямі кальцыту. Усё гэта сапраўды нагадвае фільтравальную сістэму губак, скрозь якую яны прапускаюць ваду, адбіраючы ядомыя часцінкі. «Яны складаюцца з маленькіх трубак, якія разгаліноўваюцца, а затым зноў злучаюцца, утвараючы складаную трохмерную сетку, - тлумачыць Тэрнэр. - Сярод разгалінаваных арганізмаў, якія можна было б назваць у якасці альтэрнатывы, ніводзін не мае такой формы 3D-сеткі: ні водарасць, ні бактэрыі, ні грыбы».

Эксперты пакуль не гатовыя гэтак адназначна называць знаходку парэшткамі старажытнай губкі і мяркуюць, што для гучнай заявы неабходныя больш сур'ёзныя даследаванні і довады. Нездарма нават сама Тэрнэр назвала свой артыкул «Магчымыя акамянеласці цела губкі». Тым не менш навукоўцы згодныя, што ўзор сапраўды вельмі падобны да спонгінавага шкілету губак, а век яго нядрэнна супадае з прадказаннямі генетыкі, якая паказвае прыкладна на той жа перыяд з'яўлення гэтых жывёлін.

З іншага боку, 890 мільёнаў гадоў - магчыма, занадта вялікі век для паўнавартасных шматкаморкавых жывёлін. У той перыяд паветра і вада яшчэ не цалкам насыціліся кіслародам, яго было недастаткова для жыццядзейнасці гэткіх арганізмаў. Так што, калі знаходка Тэрнер пацвердзіцца, яна паставіць новыя складаныя пытанні - ужо пра тое, як найстаражытныя губкі выжывалі амаль без кіслароду.