Рынак таксі ў Беларусі чакаюць вялікія перамены

Як ідзе абмеркаванне нашумелага законапраекта?

У Беларусі ідзе грамадскае абмеркаванне праекта ўказа «Аб пытаннях аўтамабільных перавозак пасажыраў», што істотна зменіць правілы працы на рынку таксі. Выказаць сваё меркаванне можна да 31 ліпеня на Нацыянальным прававым партале. Myfin.by распавядае, што гэты дакумент значыць для шараговага карыстальніка, таксістаў, а таксама, якія прапановы па гэтым пытанні выказваюць беларусы.

Што хочуць змяніць?

Прапануецца забараніць браць на працу ў нерэгулярных перавозках (у тым ліку і таксі) кіроўцаў паводле дамоў. Гэта значыць, найперш дакумент закране тых, хто ў таксі не на пастаяннай аснове, а для падпрацоўкі - па выходных, пасля працы і гэтак далей. Для кіроўцаў хочуць ўвесці спецыяльныя дазволы - «карты допуску кіроўцы аўтамабільнага транспартнага сродку», кошт якіх складзе 1 базавую адзінку.

Распрацоўнікі ўпэўненыя, што такі падыход не дапусціць у таксі непрыдатных для гэтага асоб і палепшыць якасць абслугоўвання пасажыраў, а таксама павялічыць ўнёскі ў Фонд сацыяльнай абароны.

Таксама прапануецца ўвесці «рэгістрацыйныя карты транспартнага сродку», кошт - 2 базавыя адзінкі. Гэта значыць, што аўтамабіль таксі будзе спецыяльна абсталяваны, адзначаны, правераны і зарэгістраваны.

Выконваць паслугі нерэгулярных перавозак без гэтых дакументаў будзе забаронена.

Акрамя таго, прапануецца забараніць здаваць у арэнду аўтамабілі з экіпажам фізічным асобам, дазволіць - толькі індывідуальным прадпрымальнікам і арганізацыям. Праўда, тут адразу ўзнікла пытанне з тым, як, напрыклад, наняць аўто на вяселле, пахаванне і гэтак далей.

Вельмі сур'ёзныя абмежаванні тычацца дыспетчараў і агрэгатараў: там таксама абавязковая рэгістрацыя паводле новай формы. Плаціць за яе трэба 100 базавых адзінак і па 1 базавай адзінцы за кожнага дыспетчара. Больш за тое, праграмы, якія ўсталёўваюць на кампутары і смартфоны для пошуку, замовы таксі і ацэнкі маршруту, прапануюць рэгістраваць ў Дзяржаўным рэгістры інфармацыйных сістэм. Без гэтага дзейнасць незаконная, таксама, як і праца дыспетчара або кіроўцы без карт допуску. Незаконная таксама перадача дыспетчарскай службай звестак кіроўцу, які працуе без правільнага афармлення.

За ўсе парушэнні належаць пакаранні, першае з якіх - часовая забарона на працу: кіроўцам - да 1 месяца, усім астатнім, уключаючы дыспетчарскія службы - да 3 месяцаў.

Што гэта значыць для рынка?

Мяркуецца, што абмежаванні стануць праблемай найперш для замежных агрэгатараў, сярод іншага для Яндэкс.Таксі.

Прадстаўнікі «Яндекс.Go» шчыра заяўляюць, што новы ўказ прымусіць сысці прыкладна палову кіроўцаў і скароціць колькасць машын. Таму абавязкова вырастуць цэны і пагоршыцца становішча спажыўцоў у іншых дычыненняў. Наступным крокам, на іх думку, стане вяртанне «шэрага рынку».

Меркаванні «За»: З таксі сыдуць хлопцы, якія працуюць па 16 гадзін на дзень

На Нацыянальным прававым партале ідзе актыўнае абмеркаванне праекта дакумента.

Спачатку пададзім некаторыя думкі яго прыхільнікаў.

«... Кожны суб'ект гаспадарання павінен ажыццяўляць дзейнасць у адпаведнасці і з патрабаваннямі заканадаўства краіны, на тэрыторыі якой выконвае работы, паслугі і г. д. (...). Ці змогуць працаваць у Беларусі сэрвісы Uber і «Яндекс.Такси»? Гэтыя арганізацыі змогуць працаваць. Але павінны аформіцца з патрабаваннямі заканадаўства Рэспублікі Беларусь», - піша юрыст Ігар Барысёнак.

Галоўны аргумент прыхільнікаў змен на рынку ў тым, што новы дакумент дасць магчымасць палепшыць якасць паслуг:

«Цалкам падтрымліваю прыняцце гэтай нормы. Тым, хто выступае супраць таго, што рынак транспартных паслуг нарэшце стане празрыстым і палохаюць сацыяльнай напружанасцю, прапаную выйсці ў людзі і пагутарыць з тымі прадпрымальнікамі, якія працуюць сумленна. Хлопцы, якія працуюць па 16 гадзін на замежныя юрыдычная асобы, якія за свае паслугі здымаюць ад 23 да 27% ад прыбытку. Так што гэты дакумент для тых, хто хоча працаваць паводле правіл і па сумлення», - кажа юрыстка Кацярына Станкевіч.

Ёсць меркаванне, што праз рост даступнасці таксі за стырном аўтамабіляў, якія возяць пасажыраў, сталі часцей з'яўляцца недасведчаныя кіроўцы, а гэта ўжо пытанні бяспекі.

«Як кіроўца (са стажам больш за 30 гадоў) згодны з пасылам гэтага ўказа - навесці парадак у галіне транспартных паслуг. Рост колькасці таксі на вуліцах (што добра) суправаджаецца бачным зніжэннем якасці кіравання, цяпер пастаянна асцерагаешся манеўраў таксістаў. Пры поглядзе на некаторых кіроўцаў (дзяўчынка 18 гадоў з тэлефонам у руках) з настальгіяй успамінаеш стандарты (патрабавання) для кіроўцаў савецкіх часоў, - разважае карыстальнік форуму пад мянушкай Аляксандр. -Паскардзіцца няма каму, бо незразумелая прававая форма ўзаемадачынення кіроўца-пасажыр-дыспетчар-гаспадар. Усё размыта, хто за што адказвае незразумела. Адназначна - пара навесці парадак і выразна сфармаваць правілы на гэтым сегменце рынку паслуг».

Меркаванне «Супраць»: Хто будзе кантраляваць перавозкі ад «паднятай рукі»?

А вось якія аргументы падаюць праціўнікі прапанаваных навацый. Найперш, вядома, гаворка пра сыход таксістаў у нелегалы.

«Лібералізацыя рынку таксі некалькі гадоў таму прывяла да зніжэння коштаў, шматразовага росту галіны і працаўладкаванню тысяч людзей. Якая сапраўдная мэта гэтага дакумента, які адкідвае рынак назад? І не відавочна хіба, што гэта непазбежна прывядзе да з'яўлення «шэрага рынку»? Хто будзе кантраляваць перавозкі ад «паднятай рукі»?», - задаецца пытаннямі Вячаслаў.

Але акрамя рызыкі ўзнікнення «шэрага рынку» ёсць праблема і канкрэтных кіроўцаў, якія пазбаўляюцца магчымасці дадатковага заробку.

«Не ведаю, як вам, але мяне цалкам задавальняе варыянт падпрацоўкі ў вольны ад асноўнай працы час або ў выходны дзень. Графік не нармаваны, магу выйсці, калі захочацца. Уважаю гэта за вялікі плюс. Свой заробак кантралюю сам. З гэтымі новаўвядзеннямі я можна сказаць страчу дадатковы заробак», - піша карыстальнік з мянушкай Dima.

Яшчэ адно пытанне, якое хвалюе ўсіх карыстальнікаў таксі найперш, - а што будзе з коштамі. Праціўнікі праекта ўказа ўпэўненыя, што перавозкі ў выпадку прыняцця дакумента ў існым выглядзе толькі падаражэюць.

«Не трэба быць сямі пядзяў у ілбе, каб зразумець логіку: увядзенне ліцэнзій - скарачэнне колькасці аўто - шматразовае павелічэнне кошту таксі – ў разы памяншэнне попыту - зніжэнне агульнага даходу. Так, «мацакам», якія ўвесь дзень стаяць ля борта і паляць, будзе вельмі добра, прыняў адзін заказ ад борта, заламаў кошт у пяць разоў - задаволены і пляваць на людзей, якія за гэтую паездку аддадуць апошнія грошы... А мне , як работніку, гэта зусім не выгадна, я хачу працаваць і зарабляць, выконваючы паслугу, а не падманваючы, набіваючы сабе кішэнь...», - наракае карыстальнік Сяргей Уломін.

А як было раней?

У савецкія часы рэгулявалася ўсё, што магчыма. Таксісту вынікала мець усе дазволы, браць грошы адпаведна лічыльніку, здаваць усю касу і жыць на заробак. Праезд быў даволі дарагім. Аўто не ставала, за кліентамі не ганяліся, якасць абслугоўвання рэгулявалася чаканнем гасцінца. Пры ўсім гэтым таксісты былі людзьмі заможнымі.

Затым наступіў перыяд амаль нерэгуляванага рынку. На вуліцы выйшлі «бамбізы» - тыя, хто вазіў пасажыраў на сваім аўто і без усялякіх фармальнасцяў. Службы таксі працавалі, але саступалі нелегалам. Рынак рэгуляваўся стыхійна, часам - крымінальна. Аднак праблемы з пошукам таксі прапалі. Кошты не былі нізкімі, але можна было патаргавацца, таму што таксіст працаваў на сябе.

Паступова дзяржава прымусіла асноўную процьму таксістаў працаваць легальна, усё большую частку рынка займалі фірмы, з дыспетчарам і яснымі тарыфамі. Але «бамбілы» не зніклі.

Усё прынцыпова памянялася са з'яўленнем на рынку Яндекс.Такси. Яны хутка перайшлі са сталіцы ва ўсе рэгіёны і дыктавалі рынку свае ўмовы. Яшчэ адно прынцыповае змяненне - у 2018 годзе скасавалі ліцэнзаванне таксі. У апошнія гады цэны ўпалі, па адчуваннях - удвая.

З водгукаў, таксісты сталі значна больш працаваць, менш чакаць кліента, але заробкі ўпалі. Выгоды займеў масавы спажывец - паездкі сталі даступныя сярэднестатыстычным пасажырам аўтобусаў. Аб'ём перавозак з 2018 да 2020 года вырас удвая.

Нагадаем, абмеркаванне праекта ўказа працягнецца да 31 ліпеня. Калі дакумент будзе прыняты, то асноўныя пункты з яго, набудуць моц праз паўгода пасля афіцыйнага апублікавання. Значыць, што, як мінімум, да канца года рынак таксі будзе працаваць паводле дзейных правіл.