У беларускіх ваенкаматах скончыліся позвы?

Камісарыяты публікуюць дзіўныя абвесткі ў раённых газетах.

У рэдакцыю «Зеркала» звярнулася чытачка Алена. Яе брат прапісаны ў бацькоў у Барысаве, але даўно тамака не жыве. Днямі маці дзяўчыны прачытала ў раённай газеце, што ваеннаабавязаныя, якія яшчэ не атрымлівалі павестак і не прайшлі зверку звестак, павінны самастойна прыйсці ў ваенкамат. У сям'і ўзнікла пытанне, ці абавязкова брату, якому пакуль ніякіх выклікаў не прыходзіла, ісці ў ваенкамат?

У паведамленні ваеннага камісара Барысаўскага і Крупскага раёнаў Менскай вобласці, якое было апублікаванае ў мясцовай газеце «Адзінства», гаворыцца: «у мэтах выканання задачы правядзення зверкі ўліковых звестак ваеннаабавязаных, якія ў перыяд з 12 кастрычніка 2022 года дагэтуль не атрымалі персанальную позву, альбо з кім не былі звераныя звесткі праз тэлефон», неабходна прыбыць у ваенкаматы.

- Брат жыве ў Гомелі, працуе кіроўцам. Ніякіх павестак яму не прыходзіла. Мама прачытала ў раёнцы, што яму трэба прыйсці ў ваенкамат самому. У якія тэрміны? Што сказаць на працы? Гэтага не ўказана, - пералічвае ўзніклыя пытанні суразмоўніца. - Ды і не ясна, ці абавязкова яму ісці.

У ваенкамаце Барысаўскага і Крупскага раёнаў, куды патэлефанавалі журналісты, як звычайныя грамадзяне, на нашае пытанне, у якія тэрміны трэба з'явіцца на зверку людзям без павестак, адказалі: «чым раней, тым лепш», і ўдакладнілі, што пару тыдняў у ваеннаабавязаных у запасе яшчэ ёсць.

- Да канца снежня нам трэба здаць рапарт, - канкрэтызавалі ў ваенкамаце.

На зверку трэба прыбыць асабіста. У камісарыяце павінны «ўбачыць чалавека». Для таго, каб супрацоўніка адпусцілі з працы, рэкамендавалі паведаміць, што «едзеш у ваенкамат для ўдакладнення ўліковых звестак». Працэдура зойме хвілін 10-15, пасля чаго чалавеку на месцы выдадуць позву. Яе можна будзе падаць на працы ў якасці пацвярджэння.

На пытанне, а чаму прыбываць трэба не па позвах, растлумачылі так:

- Зразумейце, у нас такі аб'ём людзей маленькі (гаворка пра супрацоўнікаў. - Заўвага. Рэд.) і такі [вялікі] аб'ём людзей, якія знаходзяцца на ўліку. Больш за 37 тысяч. Вы ўявіце, колькі трэба павестак.

З такой жа ініцыятывай выступіў і ваенны камісарыят горада Баранавічы, Баранавіцкага і Ляхавіцкага раёна. Інфармацыю аб гэтым яны апублікавалі на сайце мясцовага гарвыканкаму. З пытаннямі, якія задавала Алена, мы, як звычайныя грамадзяне, таксама звярнуліся і да іх. Там патлумачылі, што паведамленне на сайце выканкама, - гэта рэкамендацыя прыйсці.

- Каб паскорыць працэс зверкі, - удакладнілі ў ваенкамаце, для чаго далі такую інфармацыю.

Ваеннаабавязаных, якія не атрымалі позвы, яны, як і калегі з Барысава, просяць падысці ў камісарыяты да канца года. У выпадках, калі чалавек, напрыклад, дальнабойшчык, знаходзіцца ў рэйсе і не паспявае прыйсці да канца снежня, калі яму прыйдзе парадак дня па месцы рэгістрацыі, родным варта патэлефанаваць у камісарыят і папярэдзіць, да якой даты чалавек у дарозе.

- І, калі ён прыбудзе на тэрыторыю Беларусі, то ў кароткія тэрміны ён павінен з'явіцца ў ваенкамат, - сказалі ў камісарыяце.

Яшчэ адно падобнае паведамленне прыйшло з Берасця. «Не толькі ў Барысаўскім раёне выклікаюць без позвы і тэлефанавання», - напісаў нам чытач і даслаў такое фота.

Аб гэтым жа 1 снежня напісаў у сваім тэлеграм-канале мэр Берасця Аляксандр Рагачук. У камісарыяце, куды мы як звычайныя грамадзяне патэлефанавалі з пытаннем, ці з'яўляецца гэтае паведамленне рэкамендацыяй ці гэта замест позвы, патлумачылі: абвяшчэнне «раўназначнае» позве.

- Мы вырашылі зэканоміць працу нашых пасыльных. Але так зручна і людзям: хтосьці тэлефануе, хтосьці прыходзіць у зручны для іх час, - сказалі ў ваенкамаце. - Гэта (зверка звестак. - Заўвага. рэд.) абавязковая працэдура. Мы павінны ведаць, дзе жыве чалавек, дзе прапісаны, ягоны тэлефон мабільны, дзе ён працуе. Людзі даўно сталі на ўлік і не паведамляюць, дзе яны працуюць. Трэба зрабіць зверку вайскова-ўліковых звестак.

Тут таксама ўдакладнілі, калі чалавек звяжацца з ваенкаматам да 20 снежня, то зверку звестак можна прайсці па тэлефоне. Калі пазней - давядзецца прыйсці асабіста.

А што гаворыць закон?

У сувязі з тым, што такая практыка набірае абароты, мы звярнуліся да юрыстаў сэрвісу юрыдычнай дапамогі Legal Hub. Ключавое пытанне, якое ў нас было, а што ў такіх выпадках кажа закон? Ці павінен ваеннаабавязаны ісці ў ваенкамат, калі яго пра гэта папрасілі праз газету ці, напрыклад, сайт райвыканкама?

- Калі мы гаворым аб зверцы звестак, то важна разумець, што сама па сабе зверка звестак не ўскладае ніякіх абавязкаў на грамадзян. Гэтая працэдура з'яўляецца абавязкам ваенкаматаў. Менавіта яны павінны не радзей за раз у год удакладняць дакументы воінскага ўліку прызыўнікоў і ваеннаабавязаных, — тлумачаць юрысты.

Калі прасцей: сам факт правядзення ваенкаматамі зверкі звестак не абавязвае грамадзян з'яўляцца ў ваенкаматы без выкліку (парадку дня). У адваротным выпадку гэта незаконна, бо паводле арт. 69 і арт. 71 Закона «Аб нарматыўных прававых актах» не дапускаецца ўскладанне на грамадзян дадатковых абавязкаў у параўнанні з існымі.

Пры гэтым, удакладняюць юрысты, у грамадзян, якія знаходзяцца на воінскім уліку, ёсць абавязкі, якія яны павінны выконваць без нагадвання. Улічваючы сітуацыю, якую мы разглядаем, увагу на сябе звяртаюць дзве з іх:

• у выпадку змянення сямейнага становішча, складу сям'і, адукацыі, месца працы (вучобы), пасады (спецыяльнасці, прафесіі) па асноўным месцы працы, месца жыхарства ў межах адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкі або месца знаходжання грамадзяне абавязаны паведаміць пра гэта ў ваенкамат у тыднёвы. тэрмін;

• пры пераездзе на новае месца жыхарства грамадзянін абавязаны стаць на воінскі ўлік па новым месцы жыхарства ў месячны тэрмін.

- Калі грамадзянін добрасумленна і своечасова паведамляе аб змяненні ўсіх уліковых звестак (асабліва месца жыхарства (знаходжання) або месца працы (вучобы)), то самастойна, без выкліку ў ваенкамат з'яўляцца няма неабходнасці. Калі ваенкамат палічыць неабходным усё роўна выклікаць такога чалавека для зверкі, то ў ваенкамата ёсць усе патрэбныя звесткі чалавека, каб гэта зрабіць, - тлумачаць юрысты. - Больш за тое, за неапавяшчэнне службовай асобай грамадзяніна аб выкліку ў ваенкамат арт. 26.2 КоАП прадугледжаная адміністрацыйная адказнасць.

А калі чалавек, напрыклад, даўно пераехаў і ў іншым месцы на ўлік не стаў, то па нататцы ў газеце ён павінен прыйсці ў камісарыят?

- Тут магчымыя розныя варыянты. Фармальна ў грамадзяніна ёсць абавязак з'яўляцца ў ваенкамат па выкліку (павестцы). Што разумець пад выклікам, заканадавец не вызначае. Адпаведна, усё ўпіраецца ў тое, ці расцэніць суд такую абвестку (нататку, навіну на сайце райвыканкама. — Заўв. рэд.) як належны выклік, — адказваюць юрысты.

Тады наступнае пытанне, а ці можна лічыць нататку ў газеце ці на сайце выканкама раўназначнай позве?

Са слоў юрыстаў, у законах парадак выкліку ў ваенкамат для зверкі звестак дэталёва не ўрэгуляваны. Напрыклад, парадак абвесткі аб яўцы на зверку гэтых грамадзян, якія не атрымалі парадак дня пад распіску, не вызначаны. Гэтым, удакладняюць спецыялісты, ваенкаматы актыўна карыстаюцца.

- Прававую ацэнку дзеянням ваенкамата ў кожным выпадку можа даць толькі суд, зыходзячы з канкрэтных абставінаў справы, - тлумачаць юрысты. - На нашу думку, у разгляданай сітуацыі суд будзе зыходзіць са зместу інфармацыі, якая размешчаная ў канкрэтным СМІ або на сайце. Калі прымяняць аналогію закона, то фармальна змест такой нататкі павінен адпавядаць патрабаванням, што выстаўляюцца да парадку дня. Між іншым, дакладна павінна быць зразумела, каму, калі, куды, з якой мэтай неабходна з'явіцца, якія дакументы пры сабе мець, якія прычыны няяўкі з'яўляюцца ўважлівымі і якія наступствы нез'яўлення без уважлівай прычыны. Пры гэтым гэтая інфармацыя не павінна дапушчаць падвойнага тлумачэння, каб чалавек, які прачытаў яе, сапраўды разумеў: усё гэта тычыцца менавіта яго.

Акрамя таго, суд павінен улічыць, чаму ваенкамат усё ж не ўручыў чалавеку позву: вінаватыя супрацоўнікі ці сам чалавек.

- Часта грамадзяне не паведамляюць у ваенкамат актуальныя звесткі аб сваім месцы жыхарства або месцы знаходжання і не даюць іншыя кантакты (напрыклад, нумар мабільнага тэлефона). У такім выпадку суды, як правіла, прызнаюць, што ў ваенкаматаў адсутнічае магчымасць паведаміць грамадзян належным чынам, - кажуць юрысты.

Нагадаем, раней у Менскай вобласці заяўлялі, што падчас кантрольнай абвесткі ваеннаабавязаных і іх яўцы для ўдакладнення звестак воінскага ўліку, час яўкі ваеннаабавязаных у сель-, гарвыканкамы і ваенныя камісарыяты будзе даведзены парадкам дня або праз аддзелы кадраў або работнікаў сель-, гарвыканкамаў. У асобных выпадках выклік ваеннаабавязаных можа ажыццяўляцца праз тэлефон.

На гэтым тыдні ў Мінабароны Беларусі паведамілі, што «больш за 70% ваеннаабавязаных прынялі ўдзел у мерапрыемствах зверкі ўліковых звестак».

4 кастрычніка падчас нарады з сілавікамі Аляксандр Лукашэнка ўзгадаў досвед расейскай частковай мабілізацыі і заявіў, што ў Беларусі яго трэба ўлічваць «нягледзячы на тое, што ў Беларусі ў гэтым няма неабходнасці». Ён даручыў правесці праверку ваеннаабавязанага складу «без усялякага гвалту, без шуму».

У сярэдзіне кастрычніка Мінабароны паведаміла, што гэтыя мерапрыемствы «носяць выключна планавы характар» і праводзяцца «кожны год». Скончыць усе мерапрыемствы зверкі звестак абяцаюць да канца гэтага года.