The Economist: Лукашэнка стаў аўтсайдэрам у яшчэ адным рэйтынгу

Брытанскія аналітыкі апублікавалі штогадовае даследаванне.

Аналітыкі брытанскага часопіса The Economist апублікавалі штогадовае даследаванне «Індэкс дэмакратыі», у якім склалі топ найбольш і найменш дэмакратычных краін за 2022 год. Сярод антылідараў рэйтынгу, дзе сітуацыя пагоршылася мацней за ўсё, - Беларусь і асабліва Расея, якая, як адзначылі экспэрты, набывае многія характэрныя рысы дыктатуры.

Беларусь: усё дрэнна з выбарамі

Даследчыкі ацэньвалі ўзровень дэмакратыі ў 167 краінах на аснове пяці паказчыкаў з максімальнай ацэнкай 10 балаў: выбарчы працэс і плюралізм, праца ўрада, удзел у палітычным жыцці, палітычная культура і грамадзянскія свабоды.

Зыходзячы з гэтых параметраў, усе дзяржавы ў рэйтынгу падзялілі на чатыры катэгорыі: «поўная дэмакратыя», «недасканалая дэмакратыя», «гібрыдны рэжым» і «аўтарытарны рэжым».

Беларусь уваходзіць у апошнюю групу, а таксама ў лік дзяржаў, дзе дэмакратыя за мінулы год абрынулася мацней за ўсё: наша апусцілася са 146-га на 153-е месца ў рэйтынгу. Іншыя краіны ў гэтай катэгорыі - Расея, Буркіна-Фасо, Сальвадор, Гаіці, Туніс, Ірак, Ярданія, Мексіка, Ганконг.

Згодна з высновамі экспэртаў, лепш за ўсё ў нас ідуць справы з палітычнай культурай (4,38 бала), аднак усё вельмі дрэнна з выбарчым працэсам і плюралізмам: у гэтым параметры Беларусь увогуле не атрымала ніводнага бала.

Расея: пераход да дыктатуры праз вайну і рэпрэсіі

Зрэшты, у групе аўтсайдэраў наша краіна яшчэ не настолькі драматычна пагоршыла пазіцыі, як «субрат па няшчасці» — Расея (якая пры гэтым усё адно абганяе Беларусь у рэйтынгу). Там зафіксаваны найбольшы дэмакратычны заняпад: краіна апусцілася адразу на 22 пазіцыі да 146-га месца.

Такія значныя змены аналітыкі звязваюць у тым ліку з вайной ва Украіне, жорсткім кантролем дзяржавы за СМІ, здушэннем антываенных пратэстаў і рэпрэсіямі ў дачыненні да апазіцыйных палітыкаў і актывістаў.

«Расея ўжо доўгі час знаходзіцца на траекторыі адыходу ад дэмакратыі і цяпер набывае многія характэрныя рысы дыктатуры», — зазначаецца ў справаздачы.

Акрамя таго, на думку экспэртаў, на нізкі ўзровень дэмакратыі ў Расеі паўплываў цэлы набор фактараў. Сярод іх - імперскае мысленне, даўняя традыцыя падпарадкавання грамадзян дзяржаве, псіхалагічная траўма пасля распаду СССР і пачуццё прыніжэння ад страты статусу «звышдзяржавы», разгул злачыннасці і карупцыі ў 90-я, пуцінская палітыка па адкаце дэмакратычных нормаў і спробе аднавіць Расею як імперыю.

Аналітыкі асобна адзначылі, што «Расея ніяк не можа змірыцца з думкай аб незалежнасці былых савецкіх рэспублік, асабліва Беларусі і Украіны, і з тым фактам, што мільёны былых савецкіх грамадзян цяпер пражываюць за межамі Расеі».