«Патрэбны поўны дэмантаж пуцінскага рэжыму»

Як Захад можа адказаць на імпэрскую палітыку Крамля ў Цэнтральнай Еўропе?

У Варшаве прайшоў круглы стол, арганізаваны Форумам Свабоднай Расеі. Назва дыскусіі - "Цэнтральная Еўропа ў ідэалогіі Крамля".

У імпрэзе ўзялі ўдзел расейскі апазіцыйны палітык і вялікі шахматыст Гары Каспараў, украінскі журналіст Яўгеній Кісялёў, польскі гісторык Марэк Мэнкішак, расейскі адвакат Нікалай Полазаў, жыхар Украіны экс-дэпутат Дзяржаўнай думы РФ Ілля Панамароў ды іншыя. Медыятарам выступіў расейскі журналіст Аляксандр Марозаў.

Расейскі адвакат Мікалай Полазаў звярнуў увагу на глыбокія карані экспансіянісцкай палітыкі Крамля ў дачыненні да Цэнтральнай Еўропы:

- Гісторыя дэмакратычнай Расеі – вельмі кароткая. Практыка паказала, што дэмакратыя і імпэрскасць у гэтай краіне не спалучаюцца. Імпэрыя вымушана падтрымліваць сваю жыццяздольнасць сродкамі рэпрэсіўнага апарата, распаўсюджваючы яго на захопленыя тэрыторыі і народы, якія ўцягнутыя.

Пасля раскідання СССР на Захадзе была ілюзія, што буферны пазаблокавы статус Украіны і Беларусі дазволіць нармалізаваць сітуацыю. Тут, у Еўропе, "можам будаваць дэмакратыю", а ў іншых краінах паглядзім. З часам неяк наладзіцца. Не наладзілася. Практыка паказала, што гэтая расейская “глыбінная дзяржава” ўнутры эліты ўсё адно з'яўляецца носьбітам імпэрскай ідэі. Пры спрыяльным становішчы гэтыя ідэі пускаюць карані і даюць плён, якія мы сёння бачым.

Польскі гісторык Марэк Мэнкішак расказаў пра галоўныя метады, да якіх звяртаецца Крэмль для ўплыву на рэгіён:

- Па-першае, што да Цэнтральнай Еўропы, то яна ў стратэгіі замежнай расейскай палітыкі на працягу апошніх мінімум 20 гадоў была часткай плана, які складаўся з трох элементаў.

Па-першае, вяртанне да стратэгічнага кантролю Расеі над умоўнай постсавецкай прасторай. Тут абсалютна галоўнай заўсёды была Украіна. Украіна - цэнтр расейскай палітыкі ў дачыненні да гэтай прасторы. Крэмль разумеў, што без кантролю Украіны ўсякая канструкцыя, якая тычыцца палітыкі Расеі, будзе вісець у паветры.

Па-другое, Цэнтральная Еўропа - гэта спроба стварэння буфернай зоны бяспекі з мінімалізацыяй або поўным выключэннем прысутнасці хаўрусных сіл, недапушчэннем развіцця вайсковай інфраструктуры і захаваннем вагароў эканамічнага ўплыву.

Што да трэцяга важнага элемента, то гэта выштурхоўванне ЗША з Еўропы. Асабліва ў плане вайсковай прысутнасці.

Марэк Мэнкішак мяркуе, што Захад павінен жорстка рэагаваць на выклікі Крамля:

- Мэтай палітыкі Захаду мае быць змена рэжыму ў РФ. Стварэнне перадумоў да гэтага.

Экс-дэпутат Дзяржаўнай думы РФ Ілля Панамароў звярнуў увагу, што ў антыпуцінскай кааліцыі ёсць слабыя звёны:

- Пэўныя краіны Заходняй Еўропы робяць стаўку на перамовы з Масквой ды інэрцыйны сцэнар дээскалацыі, пры якім захаваецца пуцінскі рэжым. Нас, краіны Усходняй Еўропы - Украіну, Польшчу - гэта не задавальняе. Нам патрэбны поўны дэмантаж пуцінскага рэжыму.

Расейскі апазіцыянер Гары Каспараў у сваім выступе звярнуў увагу на вытокі імпэрскай палітыкі Крамля:

- Цяперашняя расейская эліта, мне здаецца, стала закладнікам гістарычнай хлусні, міталогіі, якая дамінавала ў Савецкім Саюзе, тых падручніках, на якіх я вучыўся. І трэба прызнаць, што гэтая хлусня, на жаль, часам нават выяўлялася ў заходніх падручніках.

Паглядзім на стаўленне да Другой сусветнай вайны, якую ў Савецкім Саюзе называлі "Вялікай Айчыннай вайной". Вельмі важна, што Савецкі Саюз заўсёды ігнараваў той факт, што Сталін быў такім жа завадатарам вайны, як і Гітлер.

На жаль, Захад згадзіўся з гэтай ацэнкай. Вайна пачалася 1 верасня 1939 года, а не 22 чэрвеня 1941. І Сталін, і Гітлер былі агрэсарамі, Сталін пазней напаў на Польшчу, але ад гэтага сэнс, натуральна, не мяняецца. Вось гэтая спроба вывесці Савецкі Саюз з катэгорыі краін, вінаватых у распачынанні вайны, у катэгорыю хаўруснікаў і, адпаведна, дараванне за ўсе тыя злачынствы, якія сталінскі рэжым чыніў на тэрыторыі Усходняй Еўропы, дэ-факта акупацыю ўсёй Усходняй Еўропы на працягу чатырох дзясяткаў гадоў, гэта шмат у чым і стварыла фон, на якім вырас расейскі рэваншызм.

Зразумець псіхалогію расейскай эліты, паводле слоў Каспарава, можна з ацэнкі падзей Другой сусветнай вайны:

- Калі для Еўропы ацэнка выяўляецца словамі "ніколі больш", то ў Расеі гэта словы "можам паўтарыць". Наогул, што паўтарыць? Больш за тое, гістарычныя міты, якія складваліся, мелі, як мы ведаем, вельмі небяспечную моц захопу свядомасці людзей і, адпаведна, дыктавалі ім паводзіны, якія грунтуюцца на абсалютна няправільнай ацэнцы мінуўшчыны. Ясна, што за часамі Савецкага Саюза роля лэнд-лізу і хаўруснікаў прыніжалася.

Сёння я маю адчуванне, што большасць нават адукаваных грамадзян Расеі дакладна не ўпэўнены, хто ваяваў у Другой сусветнай вайне. Ніхто не праводзіў такога апытання, але маю падазрэнне, што людзі не павераць увогуле, што ЗША і Англія былі хаўруснікамі СССР. Больш за тое, гэты міт стварыў абсалютна аблуднае ўяўленне аб вайсковай магутнасці Савецкага Саюза.

Нават на Захадзе сёння шмат хто не разумее, што без амэрыканскай дапамогі, фактычна без наяўнасці другога фронту, бо значнае сілы Трэцяга райха скоўваліся менавіта там, без лэнд-лізу, без таго неймавернага аб'ёму дапамогі, Савецкі Саюз не выдужаў бы ў вайне.

Сталінградская бітва - вынік неймавернага забеспячэння Чырвонага войска за кошт амэрыканскіх паставак. 27 тысяч аўтамабіляў, якія дазволілі хутка перакінуць войска. Неразуменне таго, як увогуле праходзіла вайна, прапорцыі сіл, стварыла ў свеце ілюзію. Але цікава, што гэтая ілюзія працавала ў два бакі. Вось гэты міт пра «другое войска ў свеце»… Я не ведаю, адкуль ён узяўся. А кітайцаў хто-небудзь пытаўся, што яны думаюць пра "другое войска ў свеце"? Думаю, што такая ж сітуацыя з турэцкім войскам, пакістанскім, не кажучы ўжо пра індыйскае.

Але гэты міт аб тым, што савецкае войска, Чырвонае войска мае бясспрэчную перавагу перад усякім супраціўнікам на полі бою, за выняткам, можа, амэрыканцаў, з якімі СССР ніколі не сутыкаўся ў адкрытым супрацьстаянні, ён, мне здаецца, паўплываў на прыняцце пастаноў як у Расеі, так і на Захадзе.

Расейскі апазіцыянер не бачыць перадумоў да таго, каб Захад адыходзіў ад гэтых мітаў:

- Нахабства Пуціна ў развязанні «ўкраінскага пытання» і пастанова аб поўнамаштабнай агрэсіі ў лютым мінулага года грунтавалася на ягоным перакананні, што гэта можа сысці яму з рук.

Скажу вам шчыра, вось здарылася б тое, чаго ўсе чакалі ў Еўропе, у Амэрыцы - пуцінскія войскі захапілі б Кіеў. Зяленскі б прыняў прапанову Байдэна і з'ехаў бы, у Кіеў увайшлі расейскія танкі, з'явіўся б урад Медзведчука або Януковіча. Будзем сумленныя перад сабой, я гэта кажу на ўсіх канферэнцыях, сёння тыя ж заходнія ўрады, якія дапамагаюць Украіне, пачалі б перамовы з марыянеткавым пуцінскім урадам. «Ну што рабіць? Мы прагматыкі».

Так, вядома, яны пратэставалі б, але нічога рэальна б не здарылася. Так, можа быць, яны б спрабавалі выратаваць пэўныя неакупаваныя часткі Украіны, але яны цалкам гулялі б паводле пуцінскіх правілаў.

Свет выратаваў гераізм украінцаў і лідэрства Зяленскага. Ніякіх рэальных дзеянняў для таго, каб прадухіліць гэтую трагедыю, Захад не распачаў. І вось таму, робячы прагноз на будучыню, трэба разумець, што цяпер надышоў час, калі калектыўны Захад, найперш гэта ўсё, што знаходзіцца на захад ад Польшчы і, натуральна, праз Атлантыку, павінен нарэшце атрымаць гэтую навуку і выступіць з нейкай канцэпцыяй.

Усякі варыянт заканчэння гэтай вайны без поўнага вызвалення ўкраінскіх тэрыторый, Севастопаля ўключна, рэпарацый за гэтую агрэсію і прыцягнення да адказнасці ваенных злачынцаў, з'яўляецца паразай вольнага свету. Тут не існуе ніякіх прамежкавых стадый.

Другая сусветная вайна не скончылася за сталом перамоў. Грамадзянская вайна ў ЗША таксама не скончылася за сталом перамоў, бо на коне стаялі прынцыпы.

Далей мы падыходзім да пытання, якое з'яўляецца цэнтральным на нашым абмеркаванні: а ці магчымая ўвогуле трансфармацыя Расейскай імпэрыі ў дзяржаву, якая можа суіснаваць у свеце са сваімі суседзямі і быць паўнавартасным партнёрам у свеце дваццаць першага стагоддзя? На гэтае пытанне дакладнага адказу, дарэчы, няма. Магчымыя розныя сцэнары. Але для таго, каб такі шанец з'явіўся, неабходная паслядоўная пазіцыя Захаду, у якой было б дакладна зафіксавана, што ніякіх нармальных стасункаў з «Расеяй будучыні» не можа быць, пакуль не выкананыя ўмовы ўкраінскай перамогі: вызваленне ўсіх тэрыторый, рэпарацый, прыцягненне ваенных злачынцаў. І толькі ў гэтым выпадку можна гаварыць аб зняцці санкцый і пачатку наладжвання новых стасункаў.

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com