«Вам дадуць смешныя грошы»

Эканаміст назваў адзіную прычыну, каб стаць на ўлік у службе занятасці.

Эканаміст Леў Львоўскі ў каментары «Филину» ўказаў на неадпаведнасць рэальнасці новага закона аб занятасці насельніцтва.

У Беларусі рыхтуецца новы закон, які датычыцца занятасці насельніцтва. Яго праект разгледзелі і прынялі ў першым чытанні дэпутаты. Зыходзячы з назвы - «Аб змене законаў у пытаннях занятасці насельніцтва» - здаецца, што гаворка ідзе аб глабальнай перабудове рынку занятасці.

Законапраект у тым ліку накіраваны на:

устанаўленне фіксаванай сумы дапамогі ў беспрацоўі і ўвядзенне дадатковых патрабаванняў да яе атрымання;

скарачэнне перыядаў знаходжання беспрацоўных і грамадзян, якія звярнуліся па пытаннях працаўладкавання, на ўліку ў органах працы, занятасці і сацыяльнай абароны;

удакладненне абавязкаў грамадзян у галіне садзейнічання занятасці насельніцтва;

увядзенне інстытута квот працоўных месцаў для працаўладкавання інвалідаў;

вызначэнне асноўных задач дзяржаўнай службы занятасці насельніцтва;

узмацненне кантролю за дзейнасцю агенцтваў працаўладкавання;

пашырэнне магчымасцяў атрымання грамадзянамі садзейнічання службы занятасці ў пошуку працы, а наймальнікаў - у падборы кадраў.

І на думку аўтараў дакумента, ім прадугледжваецца комплекснае ўрэгуляванне грамадскіх дачыненняў у сферы садзейнічання занятасці насельніцтва.

Журналісты ўдакладнілі ў эксперта, чаму гэта не так.

- Тут можна разглядаць канкрэтна кожны пункт праекта, можна казаць пра яго агулам, - звяртае ўвагу доктар эканамічных навук, акадэмічны дырэктар BEROC Леў Львоўскі. - Калі па пунктах, то, дапусцім, у нас сапраўды існуе праблема з дапамогамі ў беспрацоўі. Але не з тым, што яе стаўка не фіксаваная. А з тым, што яе, можна сказаць, няма.

Дапамога павінна складаць хаця б палову сярэдняга заробку, а лепш адсоткаў 80 ад апошняга заробку. А ў Беларусі яна складае 40-80 рублёў. На такую суму абсалютна ніхто пражыць не зможа.

І пакуль яе істотна не падвысяць - а я не бачу з таго, што пералічана, што яны збіраюцца гэта зрабіць - усё астатняе бескарыснае.

Тым больш недарэчныя развагі аб увядзенні дадатковых патрабаванняў для яе атрымання. Аўтары закона разважаюць так, як быццам у нас вялізная колькасць людзей марыць атрымліваць дапамогу па беспрацоўі.

Тое ж самае тычыцца і скарачэння перыядаў знаходжання беспрацоўных на ўліку ў службе занятасці. Хаця я б не сказаў, што ў Беларусі вялікая колькасць людзей, нават тых, каму рэальна трэба развязаць пытанні са сваёй занятасцю, імкнуцца стаць на ўлік беспрацоўных.

Пакуль адзіная матывацыя ў тым, каб не апынуцца ў базе дармаедаў і не плаціць падвышаную камуналку. Ніякіх іншых плюсаў я не бачу.

Калі вы звернецеся ў службу занятасці, вам дадуць гэтыя смешныя грошы - 40-80 рублёў, прымусяць хадзіць на абавязковую адпрацоўку, і не факт, што ў выніку прапануюць працу, якая адпавядае вашаму профілю і пажаданням.

Адсюль выцякае яшчэ адна праблема, на якую аўтары праекта звярнулі ўвагу, жадаючы пашырыць магчымасці атрымання грамадзянамі працы, а наймальнікамі - адпаведных спецыялістаў.

Згодзен, у нас сапраўды дрэнна развітае перанавучанне, данавучанне, атрыманне дадатковых кампетэнцый людзьмі, якія страцілі працу.

- Адзін з пунктаў тычыцца дастаткова сур'ёзнай і актуальнай праблемы - занятасці людзей з інваліднасцю.

- Інтэграцыя людзей з інваліднасцю ў рынак працы - вельмі важная праблема і важная задача ўсякай, тым больш сацыяльнай дзяржавы. Але квоты для яе развязання - самы апошні захад, які можна прыдумаць.

У першую чаргу, у Беларусі трэба пачынаць з забеспячэння людзям з інваліднасцю роўных магчымасцей, напрыклад, роўнага доступу да атрымання адукацыі. Хаця б каб яны літаральна маглі дабрацца да месца навучання.

У разуменні сучаснай эканомікі, дапусцім, чалавек без ног абсалютна не адрозніваецца ад астатніх, якія займаюцца разумовай дзейнасцю. Але ў Беларусі чалавек без ног не мае доступу не толькі да рынку працы, але і ўвогуле да ўсяго.

Не менш важнае пытанне для беларускага грамадства, на якое неабходна звярнуць увагу, - змена стаўлення да людзей з інваліднасцю.

А для таго, каб усё ж садзейнічаць іх занятасці, на мой погляд, лепш усяляк стымуляваць работадаўцаў рабіць гэта добраахвотна, чым уводзіць квоты і прымушаць.

І для гэтага ёсць маса спосабаў: і субсідаванне заробкаў, і вызваленне ад якіх-небудзь адлічэнняў, і падатковыя льготы для працадаўцы, і г.д.

Агулам мне здаецца бескарысна абмяркоўваць гэты дакумент па пунктах без вялікай рэформы не толькі на рынку працы, а ва ўсёй эканамічнай сферы.

- Гэта значыць, нават пры ўмове павелічэння дапамогі па беспрацоўі немагчыма развязаць праблему кадраў? Бо яна з'яўляецца галоўнай, а не тое, што людзі не спяшаюцца ў цэнтры занятасці?

- Правільна. Як заўсёды, у нас спрабуюць ваяваць не з прычынай захворвання, а з сімптомамі. У Беларусі няма як такой праблемы з беспрацоўем, але ёсць відавочная праблема з недахопам людзей.

Як такое можа быць? Тут адразу некалькі фактараў наклаліся адзін на адзін - гэта і дэмаграфічныя праблемы, і рост эміграцыі апошніх трох гадоў, і змяншэнне іміграцыі.

У выніку бракуе працоўных рэсурсаў, і ў такой сітуацыі працадаўцы не могуць знайсці патрэбнага спецыяліста, а вымушаныя прымаць на працу таго, хто падвернецца, нават калі ён недастаткова кваліфікаваны.

У сваю чаргу, кваліфікаваныя спецыялісты не рэдка аказваюцца на пасадах, якія не адпавядаюць іх узроўню, і вымушаныя згаджацца з гэтым, каб не застацца без працы наогул.

— І мы ўсе добра ведаем, чаму кваліфікаваныя спецыялісты ў Беларусі, якіх рэальна бракуе, уладкоўваюцца на працу ў таксі ці ўвогуле вымушаныя з'язджаць.

- Гэта да размовы аб самім захворванні, а не аб яго сімптомах. Бо сапраўды ў эканамічным блоку ёсць даволі канструктыўныя распрацоўкі. І ў той самай Канцэпцыі міграцыйнай палітыкі, і ў Нацыянальнай стратэгіі ўстойлівага развіцця да 2040 года.

Уявіце сабе, там прапісаны стос добрых рэчаў, каб зрабіць краіну больш прывабнай, каб у ёй хацелі жыць, каб у яе хацелі прыязджаць, а не з'язджаць з яе. Там у тым ліку ёсць і пра больш гнуткі рынак працы, і пра шмат што яшчэ.

Аднак у рэальнасці чамусьці выконваецца не тое, што яны распрацавалі, а выключна тое, што прапануе адміністратыўна-сілавы блок.

Эмігрантам прапануюць вяртацца ў турму, непрацуючых людзей сілай прымушаюць працаваць, прыдумляючы ўсё новыя законы для дармаедаў. Для выпускнікоў ВНУ ўводзяць «прыгоннае права».

Замест развязання эканамічных праблем, крычаць «нам санкцыі ні па чым» і дапамагаюць Расеі ваяваць.

Але галоўнае, ні на дзень у краіне не спыняюцца рэпрэсіі. Аб іх, дарэчы, не згадваецца ні ў адной з распрацаваных урадам і профільнымі ведамствамі праграм.

Гэта значыць, прывабную для жыцця Беларусь яны ўсё ж бачаць без рэпрэсій.

Аднак пакуль сілавікоў ніхто не спыняе.