Андрэй Саннікаў: Беларусь можа стаць каталізатарам

Змяненні ў рэгіёне могуць пачацца менавіта з нашай краіны.

Беларусь, былая Беларуская ССР, адна з пятнаццаці рэспублік Савецкага Саюза, кожная з якіх стала незалежнай дзяржавай у 1991 годзе, застаецца ў жорсткай арбіце ўплыву Расеі.

Пры гэтым народ Беларусі апынуўся ў «яжовых рукавіцах» свайго аўтарытарнага кіраўніка Аляксандра Лукашэнкі, які ўтрымлівае ўладу з 1994 года з дапамогай жорсткіх рэпрэсій і серыі несвабодных, несправядлівых і, фактычна, фіктыўных выбараў.

Тым не менш, грамадзянская супольнасць Беларусі сфармавалася даўно і, нягледзячы на жорсткія ганенні, здзекі, катаванні і забойствы, яе лідары праяўляюць нязломную стойкасць і мужнасць, а сама беларуская апазіцыя заслужыла павагу сваёй нястомнай барацьбой за зацвярджэнне свабоды і дэмакратыі ў краіне і прыхільнасцю да мірных спосабаў дасягнення сваіх мэт.

Андрэй Саннікаў - запрошаны вашынгтонскім Гудзонаўскім інстытутам (Hudson Institute) на дыскусію - адзін з такіх лідараў грамадзянскай супольнасці, піша «Голас Амерыкі».

Прафесійны дыпламат, ён у 1995 годзе на знак пратэсту падаў у адстаўку з пасады намесніка міністра замежных спраў Беларусі пасля таго, як Лукашэнка навязаў краіне рэферэндум, які стаў першым крокам да кансалідацыі аўтарытарнай улады ў ягоных руках.

У 2005 годзе Андрэй Саннікаў быў уганараваны прэстыжнай «Прэміі Бруна Крайскага» за заслугі ў барацьбе за правы чалавека.

У 2010 годзе Саннікаў балатаваўся на пасаду прэзідэнта на выбарах, па выніках якіх Лукашэнка сцвярджаў, што ён нібыта «набраў больш за 80 адсоткаў галасоў», у той час як фактычна ягоны рэжым ператварыў народны выбар у фіктыўны. Пасля гэтага Саннікаў узначаліў мірную дэманстрацыю на галоўнай плошчы Менска. АМАП напаў на іх, сур'ёзна параніўшы Саннікава.

Пасля апазіцыянер быў арыштаваны, зняволены ў турме і трываў катаванні. Пад міжнародным ціскам рэжым Лукашэнкі вызваліў лідара апазіцыі ў красавіку 2012 года.

Пад пагрозай паўторнага арышту Саннікаў пакінуў Беларусь і атрымаў палітычны прытулак у Вялікабрытаніі.

У Гудзонаўскім інстытуце Андрэй Саннікаў, кіраўнік грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь» выступіў з прамовай аб стратэгічнай важнасці Беларусі, рэгіянальных амбіцыях Расеі і перспектывах палітычных перамен у Менску.

Са слоў Саннікава, цяпер толькі з афіцыйных звестак, якія ўдалося атрымаць апазіцыі, «у турмах краіны ўтрымліваецца блізу 10 000 чалавек, а многія тысячы пакінулі Беларусь і пражываюць у Еўропе і ЗША».

На думку лідара апазіцыі, калі б свет смела падтрымаў беларусаў падчас рэвалюцыйнага выступу ў 2020 годзе, не толькі іх краіна пазбавілася б цяперашняга рэжыму, але і Крэмль пазбавіўся б плацдарму для нападу на Кіеў.

Андрэй Саннікаў прадоўжыў гістарычныя паралелі:

«Калі б спробы рэвалюцыйных дзеянняў народа Ірана атрымалі б больш падтрымкі ад сусветнай супольнасці ў 2022 годзе, то сёння не было б абстрэлу Ізраіля, - сказаў ён, дадаўшы, - а калі б неба Украіны было б закрытае таксама, як неба Ізраіля, то сітуацыя на фронце ва Украіне была б зусім іншай», - падкрэсліў ён.

Саннікаў нагадаў, што расейская агрэсія была падрыхтаваная на тэрыторыі Беларусі толькі таму, што там - рэжым Аляксандра Лукашэнкі. Яшчэ ў 2009 годзе ў Беларусі былі праведзеныя самыя буйныя паводле колькасці задзейнічаных войскаў супольныя з Расеяй вайсковыя вучэнні, сцэнарый якіх «быў у ядзерным удары па Варшаве, а затым у прарыве да Калінінграда, каб адрэзаць краіны Балтыі ад астатняй Еўропы».

Са слоў Саннікава, гэтыя сцэнары адпрацоўваліся ўвесь час падчас вучэнняў з 2011 па 2017 гады і, нарэшце, у 2021 годзе - «калі для ўсіх стала зразумела, што войскі, якія размясцілі на тэрыторыі Беларусі, былі войскамі, якія рыхтавалі для вайны ва Украіне».

Лукашэнка, з пераканання Саннікава, з'яўляецца паўнапраўным вінаватым у вайне, бо нават калі ракетныя абстрэлы Украіны з тэрыторыі Беларусі будуць на час спыненыя, яго суўдзел гэтым не абмяжоўваецца - ён дае тэрыторыю для расейскай вайсковай лагістыкі і рамонту вайсковай тэхнікі.

«У Беларусі шмат шпіталяў для параненых расейскіх забойцаў. Ён бярэ ўдзел у выкраданні ўкраінскіх дзяцей. Ён удзельнічае ва ўсім гэтым і рады, што сусветная рэакцыя і ціск на яго не такія моцныя, як маглі б быць. Я думаю, мы ўсе ведаем, што ён пазнаходзіў шчыліны ў санкцыях, як для Расеі, так і для Беларусі», - адзначыў апазіцыйны палітык.

«Лукашэнка - марыянетка Пуціна. Ён цалкам залежыць ад ягонай падтрымкі, - перакананы Андрэй Саннікаў, - ён будзе падпарадкоўвацца загадам, бо ў яго няма права голасу. Ён не ўдзельнічае ў працэсе прыняцця пастаноў, але чамусьці яму паверылі, калі ён перад пачаткам поўнамаштабнага ўварвання пераконваў усіх, што вайны не будзе».

Саннікаў нагадаў, наколькі «бессэнсоўным было падлабуньванне Захаду да Лукашэнкі, калі ЗША вярнулі ў Менск дыпламатаў і Захад зняў санкцыі».

«Ён выкарыстаў гэты час, каб падрыхтаваць рэпрэсіі супраць нашага народа ў 2020», - упэўнены Андрэй Саннікаў.

Што неабходна рабіць у дачыненні да рэжыму Лукашэнкі?

Саннікаў заклікаў да ўзмацнення санкцый супраць Лукашэнкі і ягонага ўрада.

«Неабходна больш ціску дэмакратычных краін, хаця б для таго, каб вызваліць людзей з турмаў, а некаторым выратаваць жыццё і рэшткі здароўя, - падкрэсліў ён, - аднак вайна ва Украіне прыхавала жахі, якія робіць рэжым Лукашэнкі. Многія ўжо думаюць, што прыбраць яго немагчыма, але гэта не так. Дэмакратызацыя і прагрэс у Беларусі цалкам здзяйсняльныя, проста патрэбны большы ціск на дыктатарскія рэжымы і больш дапамогі дэмакратычным сілам».

Кіраўнік грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь» мяркуе, што неабходнае прымяненне такіх санкцый, якія раней не выкарыстоўваліся. Напрыклад, «прызнанне Еўразвязам, ААН беларускага «спецназу» - тэрарыстамі».

Са звестак Андрэя Саннікава, «кампаніі, блізкія да Лукашэнкі, усё яшчэ падтрымліваюць некаторыя стасункі з Захадам. Яны ўсё яшчэ займаюцца гандлем».

«Трэба прыкласці больш намаганняў, больш публічна расказваць пра гэта, каб гэтым кампаніям давялося сысці», - заклікаў Саннікаў.

«Акрамя Масквы і Пекіна, беларускі рэжым усё ж такі яшчэ залежыць ад Еўразвязу», - мяркуе Саннікаў.

«Я думаю, пасля агрэсіі супраць Украіны стала відавочным, наколькі важна прыкласці намаганні, каб пазбавіцца дыктатарскага рэжыму ў цэнтры Еўропы» - падкрэсліў экс-кандыдат у прэзідэнты РБ Андрэй Саннікаў.

Ці можа пуцінскі рэжым перамагчы Украіну?

Саннікаў не верыць у такі зыход, але гатовы ўявіць гіпатэтычныя наступствы такога развіцця падзей.

«Развернецца такі партызанскі рух, што расейцы будуць не ў стане паглынуць Украіну. І гэты партызанскі рух перакінецца на Беларусь. Немагчыма вярнуцца да архітэктуры адроджанага Савецкага Саюза, бо таго свету больш няма. Нават Швэцыя і Фінляндыя пастанавілі ўступіць у NАТО. Спадзяюся, з часам там будзе і Украіна, - перакананы Саннікаў, - і тады паўстане пытанне пра Беларусь, паколькі нікому не выгадны такі «гаўбец» аўтакратыі ўнутры Еўропы».

Якія шанцы новага беларускага грамадства ў супрацьстаянні рэжыму Лукашэнкі, якому дапамагае Крэмль?

Кіраўнік грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь» Андрэй Саннікаў перакананы, што нават у такіх умовах шанец ёсць.

«Звярніце ўвагу, колькі разоў мы выходзілі на вуліцу супраць яго, і Масква баялася ўмешвацца. Трэба перастаць бачыць нас скрозь «страх перад атакай Крамля». Гэты «страх перад атакамі Крамля» прывёў да вайны ва Украіне. А вось у Расеі неразумна чакаць якога-небудзь народнага паўстання», - мяркуе беларускі апазіцыянер.

Андрэй Саннікаў правёў і больш глыбокія гістарычныя паралелі, нагадаўшы аб тым, што «13 сакавіка 1898 года ў Менску прайшоў з'езд РСДРП, якая ў будучыні стала Камуністычнай партыяй СССР з Уладзімірам Леніным на чале».

«А 8 снежня 1991 года, у Беларусі сабраліся лідары трох краін - Украіны, Беларусі і Расеі - і падпісалі знакамітае Белавежскае пагадненне, якое значыла мірны распад Савецкага Саюза».

«Так што Беларусь можа стаць прыкладам як каталізатар працэсаў у рэгіёне не толькі ў адмоўным, але больш у станоўчым сэнсе», - падкрэсліў Саннікаў.