Андрэй Войніч: Калапс лукашызму спыніць немагчыма

Чаго баяцца беларускія ўлады?

Украінскае выданне «Аргумент» пагаварыла з каардынатарам грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь» Андрэем Войнічам пра рэальны стан беларускай прамысловасці, якая працуе на ваенную машыну РФ, і атмасферу на заводах.

— Андрэй, якая цяпер сітуацыя ў беларускай прамысловасці? Ці сапраўды ўсё такое стабільнае, як паведамляюць улады?

— Сітуацыя даўно пераспела. На многіх прадпрыемствах Беларусі назіраецца падзенне заказаў, сур'ёзныя праблемы са збытам і накапленне гатовай прадукцыі на складах. Цэментныя заводы, апрацоўчая прамысловасць — у стане глыбокага крызісу. Такія гіганты, як БМЗ, «Гомсельмаш», МТЗ, «Атлант» — толькі частка спісу праблемных прадпрыемстваў. Нават БелАЗ знаходзіцца ў падобным становішчы.

Але ключавая праблема — няма каму працаваць. Пасля 2020 года краіну пакінула каля мільёна грамадзян. Тыя, хто застаўся, не бачаць сэнсу працаваць за нізкі заробак і ў атмасферы пастаяннага ціску. Кантрактная сістэма фактычна ператварылася ў легалізаванае рабства, якое дае кіраўнікам неабмежаваную ўладу над працоўнікам.

— Якую ролю, на вашу думку, адыгрывае нядаўняе абавязковае анкетаванне працоўнікаў БелАЗа? Навошта гэта робіцца?

— На злодзеі шапка гарыць. Улада дасюль не ачомалася ад пратэстаў 2020–2021 гадоў, калі працоўныя калектывы паказалі, што здольныя да самаарганізацыі. Яны выдатна ведаюць рэальны стан настрояў у краіне: людзі іх ненавідзяць і зусім не падтрымліваюць.

— Наколькі мне вядома, у беларускіх медыцынскіх установах зноў з’явіліся прымусовыя суботнікі і збор сродкаў. Гэта крызісны менеджмент?

— Гэта канвульсіі і банальная адсутнасць грошай. Дзяржава ніколі не адмаўлялася ад ідэі латваць бюджэт бясплатнай працай людзей. Цяпер да гэтага дадалася і нястача кадраў у галінах, куды амаль ніхто не хоча ісці працаваць.

Утрымліваць сістэму выключна на прымусе немагчыма. Чалавека нельга пастаянна трымаць пад ціскам — ён усё роўна будзе шукаць спосаб скінуць тое «сядло», якое яму спрабуюць накінуць.

— Вы часта пішаце пра дэградацыю працоўнай атмасферы. Ці змяніўся стыль кіраўніцтва на дзяржпрадпрыемствах пасля пачатку рэпрэсій?

— Стыль не змяняўся дзесяцігоддзямі. Дзяржаўныя прадпрыемствы — мініяцюрныя копіі ўсёй сістэмы Лукашэнкі: жорсткая вертыкаль, страх, адсутнасць рэальнага менеджменту, прыярытэт лаяльнасці над кампетэнтнасцю.

Пасля 2020 года адбылося не абнаўленне, а далейшае зацягванне гаек. Рэпрэсіі сталі татальнымі, кантроль узмацніўся, а эфектыўнасць кіравання знізілася — старыя кадры звальняюцца, новыя не прыходзяць.

— У выніку: улады пакуль кантралююць сітуацыю ці працэс развалу ўжо незваротны?

— Дэградацыя — сістэмная і бесперапынная. Яна доўжыцца дзесяцігоддзямі, але пасля 2020 года працэс рэзка паскорыўся. Эканоміка знясіленая, кадры з’язджаюць, вытворчасць падае. Сілавы ціск можа адцягнуць калапс лукашызму, але спыніць яго немагчыма.

У краіне ўтварыліся пустоты — працоўныя, кіраўніцкія, тэхналагічныя. Улады баяцца іх больш, чым пратэстаў. І гэта найлепшая прыкмета таго, што сістэма ўжо не проста трашчыць, а рухаецца да глыбокага крызісу.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com