Фінансавы гамбіт

Украіна можа атрымаць мільярды долараў ад РФ, не чакаючы рэпарацый.

Ужо чацвёрты год лідары еўрапейскіх краін не могуць вырашыць, што рабіць з замарожанымі расійскімі актывамі на суму каля 300 мільярдаў долараў. Хоць поўная канфіскацыя заблакаваная, з’явілася новая ідэя: так званы «крэдыт пад рэпарацыі», які дазволіць накіраваць гэтыя сродкі на падтрымку Украіны.

Пра яе ў публікацыі для Reuters напісаў брытанскі журналіст Гуга Дыксан. Еўрапейская камісія ўжо дала зялёнае святло, таму застаецца толькі вызначыць механізмы, зрабіць праграму маштабнай і запусціць яе. «Тэлеграф» звярнуўся да Аляксея Ганчарэнкі, прэзідэнта камітэта Парламенцкай асамблеі Рады Еўропы і народнага дэпутата Украіны, каб высветліць, чаго чакаць ад гэтага механізму.

Прынцып крэдыту

Лагіка простая: дзяржава, што здзейсніла агрэсію, павінна плаціць за нанесеную шкоду. Паводле задумы, Украіне прадастаўляецца крэдыт пад заклад расійскіх актываў, але вяртаць яго яна будзе толькі ў тым выпадку, калі Масква заплаціць рэпарацыі.

Калі Расія адмовіцца выконваць рашэнні міжнароднага трыбуналу, крэдыт аўтаматычна «спісваецца». Адпаведна, грошы знікаюць для Масквы, і яна нясе фінансавыя страты, тады як Кіеў атрымлівае сродкі ўжо цяпер.

Юрыдычную аснову для такога рашэння павінны стварыць некалькі інстытуцыйных крокаў. Па-першае, Генеральная асамблея ААН ужо прыняла рэзалюцыю з заклікам да Расіі выплаціць кампенсацыі. Па-другое, група краін фіналізавала праект канвенцыі аб стварэнні спецыяльнай камісіі па разглядзе пазоваў Украіны. Праблема ў тым, што гэтая камісія вынесе рашэнне толькі праз некалькі гадоў. Менавіта на гэты прамежак і павінен прыходзіцца «масток» у выглядзе крэдыту.

Магчымыя механізмы

Адзін з варыянтаў — перадаць замарожаныя актывы Расіі з дэпазітарыяў, у тым ліку з брусэльскага Euroclear, у спецыяльную мэтавую структуру (SPV). Яна прадаставіць крэдыт Украіне з умовай, што вяртаць яго давядзецца толькі пасля выплаты Расіяй рэпарацый. Юрыдычна ўладальнікам актываў застанецца Масква, а Украіна выдасць даўгавую распіску.

Альтэрнатыўны механізм — «абмен на аблігацыі». ЕС мог бы выпусціць доўгатэрміновыя бязпрацэнтныя аблігацыі, якія выкупляліся б за кошт расійскіх сродкаў. Атрыманыя грошы былі б накіраваныя ў выглядзе пазыкі Украіне. Але тут узнікаюць рызыкі: што будзе, калі Расія так і не заплаціць рэпарацыі?

Тады ЕС давядзецца шукаць сродкі для пагашэння ўласных аблігацый. Дарэчы, іх рэальная вартасць будзе значна ніжэйшая за намінал. Таму схема SPV выглядае больш простай і надзейнай.

Народны дэпутат Украіны Аляксей Ганчарэнка ў каментары адзначыў, што няма сэнсу разбірацца ў тэхнічных дэталях еўрапейскага заканадаўства і прававых механізмаў, бо рашэнне па гэтых грошах будзе палітычна-прававым.

- На мой погляд, яго трэба прымаць як мага хутчэй. І ідэальнага механізму, напэўна, не існуе. Але працоўных механізмаў можа быць не адзін, не два і не тры. І еўрапейскім краінам трэба хутчэй вызначацца

Часу мала

Пытанне тэхнічнай канструкцыі менш важнае, чым хуткасць прыняцця рашэння. Пасля фактычнага згартоўвання фінансавай падтрымкі з боку ЗША Украіна можа сутыкнуцца з дэфіцытам рэсурсаў ужо на пачатку 2026 года. Чым хутчэй Кіеў атрымае крэдыт пад рэпарацыі, тым больш упэўнена зможа фінансаваць абарону. Гэта таксама будзе сігналізаваць Маскве, што Украіна не застанецца без грошай і можа зрабіць Крэмль больш схільным да перамоваў аб спыненні агню.

Дэфіцыт сродкаў у абаронным бюджэце краіны можа матываваць еўрапейскіх партнёраў перадаваць гэтыя сродкі, бо менавіта яны з’яўляюцца адзінай рэальнай дадатковай крыніцай.

- Трэба тлумачыць, што неабходна як мага хутчэй прымаць адпаведныя рашэнні, што Украіна сёння мае патрэбу ў фінансаванні абсалютна па ўсіх напрамках, — падкрэсліў Аляксей Ганчарэнка.

Ён нагадаў, што Расія вядзе вайну не толькі супраць Украіны, але і супраць Еўропы. У такой сітуацыі гісторыя з замарожанымі расійскімі грашыма, якія знаходзяцца ў Еўропе, але не выкарыстоўваюцца хаця б дзеля таго, каб гэтая вайна не была прайграна, на яго думку, вар’яцкая.

- Таму трэба ціснуць па гэтым пытанні, падымаць яго. Трэба тлумачыць еўрапейскім выбаршчыкам, што калі гэтыя грошы не ўзяць, то давядзецца за іх грошы ўсё фінансаваць. Што, думаю, іх не ўзрадуе. Таму той, хто вінаваты ў агрэсіі, павінен заплаціць за яе наступствы, — падкрэсліў дэпутат. Паводле яго слоў, ужо назіраюцца пэўныя станоўчыя зрухі з боку Германіі, таму ціск па пытанні перадачы расійскіх актываў варта працягваць.

Акрамя таго, паводле дэпутата, калі ў бліжэйшы час Еўропа не вырашыцца на перадачу сродкаў РФ, Масква можа патрабаваць вяртання гэтых сродкаў.

- Чым хутчэй Еўропа канчаткова вырашыць гэтае пытанне, тым меншая верагоднасць таго, што далей давядзецца пра нешта ў гэтым кірунку з Расіяй дамаўляцца. І, вядома, гэта прадеманструе Расіі, што ў Украіны ёсць сур’ёзны фінансавы патэнцыял для працягнення баявых дзеянняў, — падкрэсліў Ганчарэнка.

Для параўнання ён прывёў ваенны бюджэт Расіі, які складае 150 мільярдаў долараў. Сума, якую можа атрымаць Украіна за кошт замарожаных актываў, — двухгадовы бюджэт, які Масква траціць на вайну.

Гэта на 5–6 гадоў фактычна працяг баявых дзеянняў. Таму гэта пакажа Расіі, што няма сэнсу далей працягваць гэта, і гэта будзе вельмі сур’ёзны рычаг.

Ісці на максімум

Асноўныя актывы Расіі — каля 210 мільярдаў еўра — замарожаныя ў ЕС. Яшчэ прыблізна 75 мільярдаў долараў размешчаныя ў іншых краінах G7. Першыя прыкметы шырэйшай кааліцыі ўжо бачныя: міністры фінансаў Вялікабрытаніі і Канады далучацца да дыскусій разам з калегамі з ЕС. Як старшыня G7 у гэтым годзе Канада можа паспрабаваць падключыць ЗША і Японію. У Вашынгтона актываў няшмат — усяго каля 5 мільярдаў долараў, але яго палітычны ўдзел надаў бы праекту большую значнасць.

Ключавым гульцом застаецца ЕС. Доўгі час яго роля ў перамовах ЗША і Расіі аб заканчэнні вайны была другараднай. Маштабны крэдыт для Украіны здольны не толькі закрыць фінансавыя патрэбы Кіева, але і даць Брусэлю рэальнае месца за сталом будучых перамоваў.

Разам з тым апісаны вышэй механізм крэдыту можа прывесці да таго, што сама Расія заявіць пра неабходнасць зняцця міжнароднай ізаляцыі, паколькі будзе лічыцца, што рэпарацыі Украіне яна ўжо выплаціла. Аднак Аляксей Ганчарэнка заўважае: Крэмль увогуле не плануе выплачваць ніякіх кампенсацый, таму ўлічваць гэтую дэталь не варта.

- У любым выпадку трэба забіраць гэтыя грошы як мага хутчэй. Нават калі ўявіць, што дзесьці потым яны будуць улічаныя, гэта будзе потым. У нас сёння ідуць баявыя дзеянні, мы штодня нясём страты. Перадача гэтых сродкаў — адзін з шляхоў для нас, каб, па-першае, трымацца, а па-другое, паказаць Расіі, што гэтыя баявыя дзеянні варта завяршаць, — падкрэсліў ён.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com