Валентин Акудович: «Переговоры не должны выглядеть, как сдача артистом своей позиции»

Результаты встречи музыкантов с заместителем руководителя администрации президента Олегом Пролесковским – предательство или допустимый компромисс? Перед кем несет ответственность артист? Должны ли артисты быть политически ангажированными? Над этими темами в программе «Радыё Свабода» «Пражский акцент» рассуждают руководитель рок-группы NRM Левон Вольский, философ Валентин Акудович и руководитель «Свободного театра» Николай Халезин. Предлагаем вторую часть беседы.

Дракахруст: “Лявон, ці зразумелі Вы рызыку тых калі не абяцаньняў, то згодаў, якія Вы далі падчас гутаркі з Праляскоўскім? Каб ня выглядаць тут усязнайкам і настаўнікам маралі, прагадаю ўласны досьвед, калі я распавёў АНТ свае меркаваньні наконт найноўшай гісторыі, іх потым належным чынам прэпаравалі і прадставілі мяне ў эфіры апалягетам Лукашэнкі. Вы, пэўна, чалавек больш разумны за мяне, але ці не баіцеся Вы, што прапановы Праляскоўскага – пастка, у якую Вас злавілі?”

Вольскі: "Я яшчэ раз паўтараю – нічога кардынальна ня зьменіцца. Мы рыхтаваліся да горшага, мы чакалі, што мы прыйдзем , і нам будзе прапанавана нешта ў абмен на нешта. Нічога такога не было, проста музыкі выказвалі свае шматгадовыя крыўды, хтосьці падрыхтаваў прамовы свае, як Алег Хаменка. Больш слухалі нас, чым мы слухалі нашых апанэнтаў ад улады.

Я б яшчэ хацеў сказаць, што мне вельмі баліць, што ў апошнія гады ў Беларусі склалася сытуацыя, блізкая да застою. Няма бліскучых культурніцкіх і палітычных падзеяў, усе прызвычайваюцца да status quo, да таго, што ёсьць апазыцыя, такая, якая ёсьць, ёсьць улада, такая, якая ёсьць, ёсьць музыкі – чыстыя і сьветлыя, сумленьне нацыі. Можа, гэта лёс так зрабіў, што гэта мусіць быць расхістана. І рэакцыя на апошнія падзеі, у тым ліку і ў Інтэрнэце, сьведчаць пра тое, што нешта мяняецца.

Хацелася б расхістаць гэтую сытуацыю, бо такое ўражаньне, што цяперашняя беларуская сытуацыя ўсіх задавальняе: і Захад, і Расею, і людзей простых, і людзей няпростых, усе сядзяць на сваіх месцах, зарабляюць грошы і збольшага задаволеныя сытуацыяй. Ёсьць прафэсійныя змагары, якія прафэсійна змагаюцца дзесяцігодзьдзямі, а сытуацыя не мяняецца".

Дракахруст: "Мікалай, Вы намалявалі такую цікавую схему, што мастакі зьбіраюцца, фармулююць патрабаваньні, даручаюць весьці перамовы палітыку, той ідзе да Праляскоўскага па дыялёг (калі той яго прыме, дарэчы). Але ж мастакі – людзі індывідуалістычныя, у кожнага свае патрабаваньні.

Дзесьці з пачатку гэтага году ідзе гутарка пра нейкія перамовы, Мілінкевіч яшчэ ў лютым ліст пісаў Лукашэнку, дарэчы, таксама ні з кім сваю ініцыятыву не ўзгадняючы. Ну вось, а музыкі правялі свае перамовы, пайшлі на нейкія кампрамісы. Ну і што? Можа, тут і няма ніякай праблемы?"

Халезін: "Дыялёг павінны весьці палітыкі. Іх праца, іх прафэсія - гэта пошук кампрамісу. Ні Лявон не палітык, ні я не палітык. У мяне першае жаданьне - узяць дубіну і даць па башке. І ў яго таксама. Таму мы ня можам весьці ніякія перамовы.

Я ведаю, што калі зьбяруцца гэтыя артысты, музыкі, мастакі, літаратары, нашы патрабаваньні абмяжуюцца літаральна пяцю пунктамі: першае – вызваліць палітзьняволеных, а астатнія будуць спэцыяльныя – скасаваць "чорныя сьпісы", адкрыць пляцоўкі для працы і гэтак далей.

Я не кажу пра тое, што гэты палітык павінен ісьці да Праляскоўскага. Гэты палітык павінен прадстаўляць нас у той перамоўнай групе, якая будзе весьці перамовы з уладай. Я мяркую, што там будуць і нейкія прафсаюзы, і грамадзкія арганізацыі.

Тады ў гэтым паходзе музыкаў да адміністрацыі ёсьць пазытыў. Тады будзем лічыць, што яны справакавалі гэтую цывілізаваную працу.

Я ведаю Лявона з канца 1980-х гадоў, я ведаю, як ён ставіцца да ўлады, ведаю, хто ён і што ён, нас нават і арыштоўвалі разам. Ня трэба так псаваць рэпутацыю. якая нараблялася дзесяцігодзьдзямі".

Вольскі: "Чаму ж тады 3 гады ніводзін палітык, ніводная ініцыятыўная група не занялася тым, што было балюча для вялікай часткі насельніцтва – што забараняліся вялікія нармальныя канцэрты? Усе гэта прынялі чамусьці як дадзенасьць".

Халезін: "Гэта наша віна. Мы не сабраліся разам і не задушылі нашых палітыкаў, каб яны нашы правы абаранялі".

Дракахруст: "Мікалай, улада мае вельмі шмат недахопаў, але яна, я б сказаў, прагматычная. Яна можа і будзе весьці перамовы толькі з тымі людзьмі, якія ўяўляюць сабой пэўную сілу – ці палітычную. ці духоўную, ці яшчэ якую. Гэтых музыкаў запрасілі , таму што палічылі, што яны штосьці сабой уяўляюць. І таму лепш зь імі дамовіцца. Магчыма, абдурыўшы пры гэтым, але дамовіцца. Нейкі палітык – пасярэднік, якога Вы прапаноўваеце – а хто ён такі для ўлады? Чаму яна наагул будзе зь ім размаўляць?"

Халезін: "Ён – прадстаўнік контар-культуры. Паглядзіце на апошнія падзеі ў краіне. Адзін дэпутат "палаткі" кажа: "Давайце правядзем дыялёг з моладзевымі арганізацыямі". Радзькоў, які ачоліў гэтую новую "Белую Русь", кажа: "Я гатовы размаўляць з прадстаўнікамі апазыцыі". Прыехаў намесьнік міністра замежных спраў Нямеччыны і кажа – у вас павінен быць дыялёг унутры краіны. Гэта новы трэнд, да яго трэба ставіцца сучасна. Улада слабее, а мы мацнеем.

І я нязгодны зь Лявонам, што ў нас нічога не адбываецца. Я бачу літаратурныя праекты ў Інтэрнэце, я бачу новыя музычныя групы, ёсьць "Свабодны тэатар", ёсьць мастакі. Людзі працуюць, але яны ня могуць зараз раскрыцца ў поўнай мэры".

Акудовіч: "У пэўным сэнсе я зь Міколам згодны. Я таксама лічу, што дыялёг патрэбны. У нас адна краіна, агульны народ, фармуецца нацыя. І мы раней ці пазьней усе гэтыя бар’еры, якія нас падзяляюць, павінны будзем пераадолець і злучыцца ў нешта цэлае.

Чым варыянт Мікалая добры – што ў такой сытуацыі мастакі, творцы, якія маюць у сваёй публіцы і наагул у краіне пэўны імідж, застануцца зь ім. А кожная пэрсанальная сустрэча мастака з уладай сам насам, ці нейкай групай, заўсёды будзе ставіць мастака ў вельмі складанае становішча.

Рэч ня ў тым, што непатрэбныя перамовы. Рэч у тым, што гэтыя перамовы не павінны выглядаць, як здача мастаком сваёй пазыцыі".