Раман Якаўлеўскі: Персідскія казкі для Менска адышлі ў нябыт

Лукашэнку не ўбачылі ў Іране, а Перэс апынуўся ў поўным здароўі, каб ехаць да беларускага кіраўніка.

Патрыярх ізраільскай палітыкі ніяк не мог забыць сумесныя заявы аб поўным адзінстве поглядаў на сусвет і сваіх пазіцый у глабальнай палітыцы, якія неаднаразова гучалі ў Менску і Тэгеране.

Не паехаў і Лукашэнка ў Тэгеран, дзе праходзіла інаўгурацыя новага прэзідэнта Ірана. Апошні раз Ахмадзінежад і Лукашэнка сустрэліся каля труны Чавеса ў Каракасе... Зараз з кім Лукашэнку размаўляць?

Палітычны аглядальнік Раман Якаўлеўскі ў інтэрв'ю «Белорусско-российским новостям» разважае пра адносіны Менска з Тэгеранам і Ізраілем.

- 4 жніўня адбылася інаўгурацыя новага прэзідэнта Ірана Хасана Раўхані. Аляксандр Лукашэнка імкнуўся патрапіць на інаўгурацыю новага прэзідэнта, аднак на яе не паехаў. Чаму?

- Мяркуючы па некаторых заявах беларускага МЗС, маўляў, што ён можа паявіцца на гэтай інаўгурацыі, то можна выказаць здагадку пра наяўнасць нейкіх намераў Лукашэнкі зноў апынуцца ў Тэгеране. Іран - адна з нямногіх краін свету, з якой у Беларусі былі абмены прэзідэнцкімі візітамі. Таксама вядома, што ў апошнія гады неаднаразова анансавалася і планы чарговага візіту Лукашэнкі ў Іран. Па некаторых дадзеных, гэтую тэму абмяркоўваў у Тэгеране, ледзь стаўшы міністрам замежных спраў, Уладзімір Макей.

Але так здарылася, што ў апошні раз Ахмадзінежад і Лукашэнка сустрэліся каля труны Чавеса ў Каракасе. Менавіта яны трое спрабавалі надаць дынаміку рэліктаваму Руху недалучэння. Зараз з кім пра гэта Лукашэнку размаўляць? А на цяперашняй інаўгурацыі новага прэзідэнта Ірана ў Тэгеране, наогул, мала хто з прэзідэнтаў іншых краін з'явіўся. Бо не было нават прэзідэнтаў суседніх Туркменістана і Азербайджана. Не ўпэўнены, што адсутнасць кіраўніка Беларусі маглі неяк заўважыць прысутныя ў зале парламента, дзе даволі будзённа праходзіла другая, публічная частка інаўгурацыі новага прэзідэнта Ірана Хасана Раўхані. Напярэдадні ён быў прыведзены да прысягі ў вузкім коле: у спецыяльным памяшканні сабралася вярхушка іранскага кіраўніцтва.

Дарэчы, так і застаецца невядомым для большасці беларускіх грамадзян, хто прадстаўляў Беларусь на інаўгурацыі.

- Стратэгічнае партнёрства з Іранам, пра якое ўвесь час паўтараў Менск, будавалася за кошт супрацоўніцтва ў Руху недалучэння. Ці не страціць Тэгеран цікавасць да палітычнага супрацоўніцтва з Менскам?

- Як адзначаюць назіральнікі, першым прызначэннем новага прэзідэнта стала прызначэнне кіраўніком адміністрацыі былога кіраўніка гандлёвай палаты. І гэта расцанілі, як сігнал на карысць развіцця бізнесу, а не ядзернай зброі. Цяпер духавенства вылучыла больш умеранага прэзідэнта, так што можна сказаць, што эканамічныя санкцыі супраць Ірана сапраўды працуюць. Абраны прэзідэнт Ірана мае намер дамагацца адмены эканамічных санкцый шляхам перамоў. А пра стратэгічнае партнёрства з Менскам у Тэгеране ні слова. Зрэшты, як і пра Рух недалучэння.

- Яшчэ ў лютым ранейшы амбасадар Ірана ў Беларусі Махамад Рэза Сабуры абвясціў, што цалкам спыненая рэалізацыя праекта па здабычы Беларуссю нафты на іранскім радовішчы Джафеір. Іран перастаў існаваць для беларускіх уладаў як альтэрнатыва расейскай нафце.

- За гэты час сітуацыя з пастаўкамі расейскай нафты настолькі змянілася, што ўсе гэтыя персідскія казкі для Менска адышлі ў нябыт. Сваёй нафтавай пайкай для беларусаў Крэмль надзейна асланіў сябе ад канкурэнтаў на беларускім рынку. А яшчэ высветлілася такая персідская «дабрыня», як наяўнасць у Джафеіры мінных палёў, якія засталіся пасля вайны з Іракам. Пра гэта пісалі некаторыя СМІ. І ніхто з беларускіх чыноўнікаў, якія ездзілі туды, наколькі вядома, гэтую інфармацыю публічна не абверг.

- Усе сумесныя беларуска-іранскія праекты, у тым ліку па зборцы «Самандаў», праваліліся. Ці бачыць новы іранскі прэзідэнт эканамічны інтарэс у супрацоўніцтве з афіцыйным Менскам, які набліжаецца да банкруцтва?

- Пакуль няма ніякіх прыкметаў, што ён наогул бачыць у Беларусі, хоць добра валодае рускай мовай. І замест персідскіх казак пра зборку «Самандаў» цяпер беларускія чыноўнікі распавядаюць пра радужныя перспектывы зборкі ў Беларусі кітайскіх аўто. А пра змрочныя прагнозы аб банкруцтве беларускага рэжыму, мабыць, лепш пытацца ў іранскіх банкіраў, якія працуюць у Беларусі.

- Лукашэнка не паехаў у Тэгеран на інаўгурацыю новага прэзідэнта Ірана. Не выключалася, што ў гэты час у Менск з Вільні можа заехаць прэзідэнт Ізраіля Шымон Перэс. Аднак, мабыць, палічыў за лепшае не траціць час на паездку ў Беларусь. У чым складаецца найбольш верагодная прычына непрыезду Перэса?

- Тое, што прэзідэнт Ізраіля 90-гадовы Шымон Перэс у выдатнай фізічнай форме, маглі ўсе пераканацца, хто меў зносіны з ім і ў Рызе, і ў Вільні. Чакалася, што ён наведае сваю малую радзіму пад Валожынам з прыватным візітам. Як гэта ён ужо рабіў раней, будучы на дзесятак-іншы гадоў маладзей. Уявіць, што Лукашэнка мог адмяніць свой візіт у Тэгеран дзеля сустрэчы ў сябе з Перэсам, моцна паходзіць на абстрактныя развагі мясцовых прапагандыстаў і некаторых мазгаведаў, якія спрабуюць шукаць логіку ў паводзінах кіраўніка.

Я думаю, патрыярх ізраільскай палітыкі ніяк не мог забыць сумесныя заявы аб поўным адзінстве поглядаў на сусвет і сваіх пазіцый у глабальнай палітыцы, якія неаднаразова гучалі ў Менску і Тэгеране. А цяперашні кіраўнік МЗС Беларусі, будучы яшчэ кіраўніком прэзідэнцкай адміністрацыі, прымудрыўся пра поўнае адзінства поглядаў з іранскімі партнёрамі заявіць у адзін з міжнародных дзён памяці ахвяраў Халакоста. Пасля якіх заяваў Ахмадзінежада аб варожым Ізраілі гэта ўсё прамаўлялася, упэўнены, памятае не толькі прэзідэнт Перэс.