Навукоўцы расшыфравалі мову жэстаў шымпанзэ

З дапамогай 66 жэстаў шымпанзэ могуць падаваць адзін аднаму 19 розных інфармацыйных сігналаў.

Навукоўцы назіралі і запісвалі на відэа жыццё сям'і дзікіх шымпанзэ ў Угандзе, у выніку чаго зарэгістравалі больш за пяць тысяч выпадкаў падобнай камунікацыі. Вынікі даследавання апублікаваныя ў часопісе Current Biology.

Са слоў доктара Катрын Хабайтэр, якая ўзначальвала гэта даследаванне, гэта першы вядомы навуцы выпадак мэтанакіраванай камунікацыі сярод жывёл, паведамляе BBC.

З яе слоў, толькі людзі і шымпанзэ распрацавалі сістэму камунікацый, пры дапамозе якой яны ў стане перадаваць інфармацыю ад аднаго індывіда іншаму.

«Жэсты шымпанзэ гэтым і дзіўныя, - кажа яна. - Толькі ў іх ёсць нешта падобнае на мову людзей».

Хоць з папярэдніх даследаванняў ужо было вядома, што шымпанзэ і іншыя малпы разумеюць значэнне крыкаў іншых прыматаў, але нішто не паказвала на тое, што яны выкарыстоўваюць свае галасавыя звязкі для таго, каб мэтанакіравана нешта паведамляць.

Крык з сэнсам?

«Вазьміце такі прыклад, - кажа доктар Хабайтэр. - Калі вы дакранецеся да вельмі гарачага кубку кавы, то вы ўскрыкнеце і падзьме на свае пальцы. З гэтага я разумею, што кава гарачая, але з гэтага не вынікае, што вы хацелі мне пра гэта паведаміць».

Некаторыя з жэстаў, якія выкарыстоўваюць шымпанзэ, у адрозненне ад іх крыкаў, вельмі зразумелыя - яны выкарыстоўваюцца толькі ў пэўных сітуацыях і нясуць толькі адзін пэўны сэнс. Напрыклад, шымпанзэ, якія жадаюць прыцягнуць увагу іншай малпы, бяруць у руку ліст дрэва, і пачынаюць яго дэманстратыўна злёгку надкусваць.

Многія іншыя жэсты не такія адназначныя. Калі адна малпа хапае іншую, то гэта можа азначаць альбо «спыні гэта рабіць», альбо «пасунься» альбо «залезь на мяне».

Сэнс некаторых жэстаў часам цяжка ўлавіў з першага погляду, але на відэазапісах становіцца ясна, што хацелі сказаць шымпанзэ тым ці іншым жэстам.

На адным з відэазапісаў бачна, як маці шымпанзэ працягвае ў бок свайго дзіцяці, што плача, сваю нагу, паказваючы тым самым, што той можа на яе залезці. Дзіця адразу ж залезла ёй на спіну, супакоілася, пасля чаго яны разам сышлі ў лес.

«Гэтае даследаванне паказвае, што ёсць яшчэ жывёлы, якія выкарыстоўваюць асэнсаваны спосаб зносін, і што ў гэтым сэнсе людзі не ўнікальныя», - кажа Катрын Хабайтэр. «Па-мойму, паміж намі менш розніцы, чым мы хацелі б думаць. Але, вядома, не варта забываць, што ў нас больш агульнага з шымпанзэ, чым з любымі іншымі чалавекападобныя прыматамі», - дадае яна.

Вялікая бездань

Доктар Сюзан Шульц, біёлаг-эвалюцыяніст з Манчэстэрскага універсітэта, мяркуе, што аўтараў гэтага даследавання варта павіншаваць са знаходкай яшчэ аднаго звяна ў ланцужку развіцця мовы, але дадае, што вынікі таксама выклікаюць расчараванне.

«Адсутнасць выразнай пэўнасці многіх жэстаў азначае, што альбо шымпанзэ практычна няма чаго сказаць адзін аднаму, альбо нам не ўдалося расшыфраваць інфармацыю, якая змяшчаецца ў іх жэстах і рухах», - кажа Сюзан Шульц. «Больш за тое, сэнс гэтых жэстаў мала адрозніваецца ад невербальных камунікацый некаторых іншых жывёл, - адзначае яна. - Так што, мяркуючы па ўсім, паміж намі і шымпанзэ застаецца вялікая бездань».