Дэкрэтніца: Як жыць? Не магу зарабіць нават на падатак

Пакуль афіцыйна дэкрэтны адпачынак не прызнаны працай, маладым мамам даводзіцца выкручвацца самім.

Напрыклад, у рэдкія (або частыя) свабодныя хвіліны зрабіць і прадаць што-небудзь патрэбнае. Крысціна таксама так хацела.

Крысціна — пакарыцелька сталіцы. Гадоў восем таму яна, ураджэнка Рагачова, атрымала ў Жлобіне адукацыю бухгалтара і рванула ў Менск. Прычына тая ж, што і ў тысяч іншых маладзёнаў: на малой радзіме стала цесна, піша «Онлайнер».

— Я прыехала з сяброўкай і з запсам грошай прыкладна 2 млн рублёў (недэнамінаваных),— успамінае Крысціна. — Вядома, аб арэндзе жылля не было і гаворкі. Сям'я чамадан грошай з сабой не сабрала: няма ў нас яго.

Спачатку пажылі ў сваякоў сяброўкі, а неўзабаве з’явілася праца з інтэрнатам: дзяўчаты ўладкаваліся на адзін з менскіх заводаў.

— Пашанцавала. Узялі інжынерамі, бо людзей не выстарчала.

Увогуле, гэта нейкія дзіўныя інжынеры, не тыя, якіх мы звычайна ўяўляем. Але таму, што заводу не выстарчала людзей, вы самі здзівіцеся, калі даведаецеся аб заробку.

— Быццам бы нам выплацілі 1,8 млн ($200-250, курс у той час рос ужо некіравана, але гады былі яшчэ «добрыя»). Мы былі гатовыя на ўсякі заробак спачатку, каб толькі замацавацца. Праблема была ў тым, што заробак жа даюць не адразу, трэба яшчэ дажыць да яго. Вытрымалі.

Так. Крысціна атрымала працу. Што далей?

— Муж часам жартуе, што прыезджыя гастарбайтэршы разабралі ўсіх сталічных мужчын, — смяецца Крысціна сама з сябе. Але ўпэўненая, што і мужу таксама пашанцавала.

Увогуле, маладзёны пазнаёміліся ў «ВКонтакте». Спачатку паставілі адзін аднаму нейкія ўпадабайкі, а неўзабаве і пажаніліся. У 2013 годзе Крысціна адпраўляецца ў дэкрэтны адпачынак, а потым у яшчэ адзін.

«Усё дорага, зраблю танней»

Невялікае лірычнае адступленне.

— Я яшчэ калі маленькая была, вельмі любіла штосьці сшываць і нажніцамі рэзаць. Вось толькі машынкі ў нас не было.

Прыклад Крысціны паказвае, што калі часта паўтараць гэтую мантру (як паштальён Печкін, у якога не было ровара), то машынка з'явіцца. Так і здарылася: муж адэкватна адрэагаваў на дзіцячыя мары.

— У дэкрэтным адпачынку спачатку цяжка, потым сумна. Звыклы графік жыцця зламаўся. Бабуля з дзядулем дапамагаюць. Напраўду часу стала шмат. Я б і сядзела спакойна, калі б былі ў нас лішнія грошы.

— Колькі вам трэба?

— На чацвярых (двое дарослых і двое сыноў) 2-3 тысячы рублёў на месяц нармальна было б. Цяпер так не атрымліваецца, вядома. Гэта такія мае фантазіі.

Каб наблізіць фантазіі, Крысціна наважыла заняцца шыццём. Разам са швейнай машынай муж купіў авярлок — шый - не хачу.

— Чаму вы падумалі, што гэта прыносіць грошы?

— А я і не думала нічога такога. Спачатку хацела шыць для сябе. Потым з'явілася ідэя з шапкамі і снудамі. Пазней убачыла, што многія прадаюць праз інтэрнэт. Гэта цяпер такіх прапаноў стала шмат, а яшчэ некалькі гадоў таму было не так. Ці я дрэнна шукала.

Увогуле, шыла Крысціна шапкі сабе, знаёмым, потым па сарафаннаму радыё весткі аб яе уменнях (дарэчы, таксама не адразу атрыманых) пайшлі ў народ. Ніякага бізнэс-плана ў галаве не было.

— Як устанаўлівалі кошт?

— 25 рублёў за камплект (шапка і снуд). Паглядзела, колькі ў іншых, і зрабіла крыху танней.

У Instagram бачыла, што ёсць майстар, якая прадае камплект за 40. Відаць, яна шые добра і прыгожа розныя рэчы. Але плаціць 40 рублёў — гэта дорага, як мне здаецца.

На рынках і ў крамах, на думку Крысціны, таксама дорага. Ды яшчэ трэба падабраць памер і тканіну, каб спадабалася. А ў яе ўсё на заказ.

— На кожным камплекце я зарабляю блізу 10 рублёў. Гэта з той тканіны, якая вам падабаецца. І вашага памеру. Калі ніхто не адцягвае, то хвілін за 40 раблю. Але часу на выкананне замовы бяру больш: трэба ж і ў краму схадзіць.

У краму трэба, бо ў Крысціны склад памерам са скрыню камоды.

— Тканіны купляю літаральна па метру ў інтэрнэт-краме, гэта дзесьці 18-21 рубель. Плюс ніткі (кошт адной шпулькі — 3 рублі), якіх трэба па чатыры штукі на кожны колер. Кнопкі я выкарыстоўваю нямецкай вытворчасці, пра выдаткі на паездкі я прамаўчу. З метра тканіны выйдзе тры камплекты. Здавалася б, прыбытак нядрэнны, але каму трэба адразу тры аднолькавыя камплекты? Таму часцей за ўсё рэшткі тканіны сыходзяць на блізкіх людзей і знаёмых. А гэта не грошы.

На куплю машыны, аверлока і драбязы сям'я выдаткавала блізу $1000. Гэта значыць, Крысціне трэба прадаць прыкладна 200 камплектаў «шапка — снуд», каб акупіць абсталяванне.

Можна спрабаваць расшырыцца, але прадаваць «у шэрую» становіцца страшна. І вось Крысціна вызначае легалізавацца.

Калі легалізацыя роўная банкруцтву

— Можна цішком працаваць, але зразумела ж, што гэта да пары да часу. Першы штраф складае дзесьці 5 базавых, далей не ведаю.

Крысціна пачула пра рамесніцтва.

— Але выявілася, што мой тып дзейнасці не падпадае пад яго. Там ёсць вязанне, пальчаткі, але няма шапак. Патэлефанавала ў падатковую — мне сказалі, што спіс на сайце.

Падключыла мужа, пачалі чытаць, вывучаць форумы. Знайшлі інфармацыю, што 19 верасня 2017 года выйшаў указ №337, згодна з якім я магу працаваць як фізасоба з выплатай падатку 59 рублёў на месяц (такая такса ў Менску). Маё шыццё, відавочна, туды і трапляе.

І вось дылема для дэкрэтніцы. Відавочна, што заканадаўчае асяроддзе не ўлічвае іх інтарэсы. А палягаюць яны ў простай і нясмелай ініцыятыве: «хачу паспрабаваць, але з вялікай імавернасцю нічога не атрымаецца».

— Я пачала з мінулага года. Пакуль вучылася, пакуль шукала — за няпоўны год прадала ўсяго блізу дзясятка камплектаў. Зразумейце: сёння прадала два, у наступны месяц — ніводнага.

Рэкламнага бюджэту для прасоўвання і пашырэння аўдыторыі ў Крысціны няма. Дзейнічае яна навобмацак:

— Бачу ў Instagram маму з дзіцем — адпраўляю запрашэнне. Рана ці позна ім спатрэбіцца шапачка.

Каб вярнуць выплачаныя ў якасці падатку грошы, Крысціне трэба прадаць шэсць камплектаў. Гэта, відавочна, вышэй за яе магчымасці. Таму маладая мама адказвае на пытанне аб легалізацыі так:

— Я не гатовая плаціць 59 рублёў. Пакуль буду працаваць нелегальна. А калі ў правілах раптам з'явіцца нейкі пункцік... Але падатак — гэта яшчэ паўбяды: быццам бы тады мяне пазбавяць 50% выплат па дэкрэтнаму адпачынку, а гэта яшчэ 200 рублёў. Ну як так з нашымі ініцыятывамі?

Крысціна (і яе меркаванне падзеляць тысячы мам) прыходзіць да высновы, што для велізарнай працоўнай дэкрэтнай сілы няма ўмоў. І Instagram, які ператварыўся ў камерцыйную пляцоўку, застаецца адзіным полем для працы і невялікага збыту. За рамкі сацыяльнай сеткі выходзіць нявыгадна (і небяспечна).

— Летам буду павязкі шыць і панамкі. Да зімы навучуся рабіць шапкі з уцяпляльнікам. Раптам попыт пойдзе? Тады і аб падатку можна будзе падумаць. А легалізоўваць справу, якая не выходзіць за маштабы маёй, няма ніякага сэнсу.

Ужо сёлета Крысціна выходзіць на працу — праз пяць гадоў. Што яе чакае, яна можа толькі здагадвацца.

— 300 рублёў, напэўна, ну 400...