«Для выратавання народа трэба дзейнічаць маштабна»

Аповяд крымска-татарскага актывіста.

Крымскі актывіст Рэшад Меметаў мае вялікі досвед удзелу ў крымска-татарскім нацыянальным руху, ён працягвае грамадскую дзейнасць і пасля анэксіі Крыма Расеяй. Пра тое, чаму актывіст уважае за важнае захоўваць грамадзянскую актыўнасць, а таксама аб грамадскіх ініцыятывах у крымска-татарскай суполцы - Рэшад распавядае ў інтэрв'ю Крым.Реалии.

- Рэшад, вы актывіст з вялікім стажам, як трапілі ў крымска-татарскі нацыянальны рух?

- Да вяртання на Радзіму ў Крым у мяне была выдатнае бесклапотнае жыццё з працай і добрым заробкам. Але калі з'явіўся шанец вярнуцца на сваю гістарычную Радзіму, то не было ніякіх сумневаў, усе пакінуў і прыехаў.

У Крыме асталяваўся ў Белагорскім раёне. І тут адразу пачаліся праблемы. На працу ў калгас не бралі, прапіску не давалі. Атрымлівалася замкнёнае кола - працу не давалі, бо не было прапіскі, прапіску не давалі, бо не было працы. І тады я разам з яшчэ некалькімі такімі ж страціўшымі надзею абіваць парогі ўлады абвясціў галадоўку на знак пратэсту. Тады на такія ўчынкі ўлады не заплюшчвалі вочы, зразумеўшы, што я не жартую, мяне запрасілі ў аддзел кадраў - вось так стаў працаваць у калгасе. Але неўзабаве калгас раскідаўся, давялося зарабляць сабе на жыццё прыватным падворкам, чым дагэтуль і займаюся.

Праблем у крымска-татарскага народа ў той час была процьма. Трэба было ўладкоўваць свой побыт, адраджаць культуру. Стаяць у баку ад гэтых працэсаў не мог, а таму ўзначаліў сельскі Меджліс, стаў дапамагаць суайчыннікам. У двухтысячных пакінуў гэтую пасаду і стаў больш надаваць часу працы ў раённай грамадскай арганізацыі.

- Чым вам падабалася гэтая грамадская дзейнасць?

- Падабалася і падабаецца тым, што маеш магчымасць працаваць у камандзе, дзе людзей аб'ядноўвае не жаданне зарабіць, а жаданне бескарысліва дапамагаць людзям. Мы праводзілі мерапрыемствы, сустрэчы, рэалізоўвалі сацыяльна значныя праекты. Увогуле, жылі цікава і атрымлівалі задавальненне ад сваёй грамадскай працы.

- Нешта змянілася ў вашай грамадскай дзейнасці пасля 2014 года?

- Змянілася вельмі шмат. Наша грамадская арганізацыя не стала перарэгістравацца. Першы час наогул усе былі дэзарыентаваныя. У душы наступіла нейкая пустата. Шмат у каго папросту быў страх за сваю будучыню. Але паступова зноў задзейнічалі грамадскія ініцыятывы. Актывісты сталі зноў праяўляць сваю дзейнасць, а значыць - грамадзянская супольнасць у Крыме не было знішчаная.

- Якія вы б маглі назваць самыя запамінальныя грамадскія ініцыятывы апошніх гадоў у Крыме?

- Вельмі магутнай ініцыятывай стаў «Крымскі марафон» для збору дзесяцірублёвых манет для выплаты штрафаў крымскіх актывістаў. Практычна ніхто не застаўся ў баку, у выніку атрымалася сабраць сродкі для аплаты ўсіх штрафаў.

Вельмі патрэбнай стала ініцыятыва «Нашы дзеці» Лілі Буджуравай і Эльзары Іслямавай для надання матэрыяльнай дапамогі дзецям крымскіх палітвязняў.

Падтрымка каля судоў, калі праходзяць паседжанні паводле спраў крымскіх палітвязняў. Такая маральная падтрымка, калі актывісты і проста неабыякавыя людзі прыходзяць да судоў, вельмі важная.

Ёсць яшчэ шэраг ініцыятыў вельмі патрэбных і карысных, але для іх пералічэння не дастаткова ліміту нашага інтэрв'ю. Галоўнае, што страху ў актывістаў ужо няма, хоць ёсць асцярогі за сваю бяспеку.

- Якія метады для запалохвання актывістаў выкарыстоўваюць у Крыме?

- Самыя розныя. Гэта і арышты, і ператрусы, і выкраданні, і катаванні, і псіхалагічны ціск, звальненні з працы і ды іншае. Бываюць і зусім брудныя штукі, калі дзейнічаюць праз пагрозы родным. Могуць пусціць пагалоску, што актывіст супрацоўнічае з імі. Метадаў шмат, і ўсе яны ідуць у ход у сучасным Крыме, таму, многія не наважваюцца актыўна праяўляць сваю грамадзянскую пазіцыю.

- З якім аб'яднаннем вы цяпер працуеце?

- Працую з грамадскім рухам «Крымская ідэя». Мяне вабіць, што гэта аб'яднанне ставіць мэтай адраджэнне крымска-татарскага нацыянальнага руху. Я ў нацыянальным руху ўжо даўно, ён мне блізкі і цалкам зразумелы. Менавіта ён здольны захаваць наш народ з яго вольнымі традыцыямі і менталітэтам у сучасных крымскіх рэаліях. Усё астатняе - гэта лакальныя дзеянні, а трэба дзейнічаць маштабна, уласцівымі нашаму народу мірнымі метадамі барацьбы.