Новы закон пра набор у войска: штосьці пайшло не так?

У скандальным законе «пра адтэрміноўку» кідаецца ў вочы шэраг глупстваў.

28 чэрвеня 2019 г. «дэпутаты» «палаты прадстаўнікоў» прынялі ў другім чытанні закон «Аб змяненні законаў эфектыўнага функцыянавання вайсковай арганізацыі дзяржавы». Вядома, як справядліва адзначаецца ў шматлікіх каментарах, якія з'явіліся, на гэтым законе «кляйма няма куды ставіць», піша аналітык Мікалай Бураў у артыкуле для сайта «Наше мнение».

У гэтым каментары хацелася б спыніцца толькі на адной прапанаванай норме, а менавіта - грамадзяне, якія прызнаныя, як не прайшлі вайсковую службу па прызыву, не маючы на тое законных падстаў, не змогуць быць прыняты на службу ў МУС (арт.3 законапраекта), МНС (арт.5 законапраекта), у Дзяржаўным камітэце судовых экспертыз (арт.8 законапраекта), у органах фінансавых расследаванняў КДК (арт.4 законапраекта), у Следчы камітэт (арт.7 законапраекта), а таксама паступаць на дзяржслужбу (арт.2 законапраекта).

Вядома, кідаецца ў вочы шэраг глупстваў. Па-першае, дзіўны спіс сілавых структур, куды хочуць абмежаваць доступ ухілістам. На першым месцы ў гэтым спісе само сабой напрошваецца Міністэрства абароны, але яго там чамусьці няма - пра «патрэбных» людзей вайскоўцы паклапаціліся. Зразумела, хоць і трохі парадаксальна, адсутнасць КДБ, ААЦ, Службы бяспекі Лукашэнкі, іншых структур КДК, Дзяржаўнага мытнага камітэта, Дзяржаўнага памежнага камітэта. Відаць, аўтары законапраекта хацелі падкрэсліць немагчымасць прыняцця на службу, але захаванне магчымасці для прыняцця на працу ў якасці грамадзянскага персаналу. На жаль, фармулёўка адносна гэтых органаў не дазваляе адназначна ацаніць, ці дазволена ухілістам ўладкавацца на працу ў гэтыя органы.

Цікавым з'яўляецца абмежаванне на паступленне на дзяржслужбу. Хоць у Беларусі не так ужо шмат даследаванняў, прысвечаных дзяржаўнай службе ў краіне, тыя, што маюцца, фіксуюць дастаткова слабы прэстыж дзяржаўнай службы. Паралельна і дзяржава праводзіць значныя скарачэнні колькасці дзяржслужачых у краіне - амаль на 40% з 2011 г. З пакінутых блізу 37 тысяч чалавек - амаль 70% (больш за 25 тысяч) жанчыны, якіх, зразумела, нормы закона не тычацца.

Сярод дзяржслужачых моладзь ва ўзросце да 29 гадоў складае блізу 13%, у той час як доля наступнай узроставай катэгорыі (ад 30 да 39 гадоў) - блізу 30% а ва ўзросце 40-49 - блізу 32%. Відавочна «прасяданне» за кошт катэгорыі моладзі, выкліканае, як уяўляецца невысокім прэстыжам дзяржслужбы сярод пакалення, якое нарадзілася ў 1990-я гг. Відавочны разрыў пакаленняў павінен, па ідэі, падштурхоўваць улады да прыняцця мер па прыцягненню маладых людзей у дзяржаўны апарат. Прынамсі, на дэкларатыўным узроўні гэтым займаецца адміністрацыя Лукашэнкі. Распрацаваны закон, такім чынам, прама супярэчыць гэтай палітыцы.

Ці стане такая забарона стымулам для юнакоў не ўхіляцца да прызыву, каб не пазбаўляць сябе ў будучыні магчымасці для паступлення на дзяржаўную службу? Улічваючы характарыстыкі пакаленняў Y і Z, такая здагадка ўяўляецца вельмі сумнеўнай. Хутчэй, закрыццё гэтай магчымасці ўзмоцніць адток моладзі ў IT-сектар і за мяжу, а дзяржава - хай і ў слабай ступені - ускладніць для сябе працэс пошуку маладых кадраў для дзяржслужбы.

Немалаважным з'яўляецца і тая акалічнасць, што цяпер улады працуюць над зменамі Закона «Аб дзяржаўнай службе». Адным з новаўвядзенняў, ініцыяваных Лукашэнкам, з'яўляецца аб'яднанне ў адным нарматыўным акце вайсковай і дзяржаўнай службы. Адпаведна, людзі, якія свядома ўхіляліся ад прызыву на вайсковую службу, наўрад ці нават па сваіх схільнасцях будуць імкнуцца стаць дзяржаўнымі службоўцамі.

Можна рэзюмаваць наступнае: нават у пытанні аб дзяржаўнай службе законапраект з'яўляецца дзіўным і, відавочна, дрэнна прапрацаваным, мае адкрыты карупцыйны складнік, і будзе, хоць і ў слабой ступені, спрыяць далейшай стагнацыі дзяржслужбы ў Беларусі.