«Новая политика»: Дыктатура ў Беларусі набліжаецца да фіналу

Сітуацыю, якая склалася паміж Лукашэнкам і кіраўніцтвам РФ, можна назваць адным ёмістым словам: «Дастаў!»

У панядзелак Аляксандар Лукашэнка адзначаў свой чарговы дзень нараджэння. У гэты ж час сусветная супольнасць адзначала Міжнародны дзень ахвяраў гвалтоўных знікненняў. А частка беларускай апазіцыі праводзіла ў Маскве канферэнцыю пад назвай «Канец саюза, пачатак прагматычнага партнёрства?». Прысутнасць кіраўніка Беларусі на ёй не планавалася. Больш за тое, прэзідэнт і прэм'ер-міністр РФ «забыліся» павіншаваць «саюзніка» з днём нараджэння. У агульным, нейкі складаны выдаўся ў Аляксандра Рыгоравіча панядзелак. Як, зрэшты, і ўсе мінулыя месяцы. А наперадзе - не лягчэй. Ці то ў снежні гэтага, ці то ў лютым наступнага года чакаюць «бацьку» выбары, якія будуць зусім няпростымі, піша расейскі часопіс «Новая политика».

Вядома, самі выбары ў Беларусі - справа вельмі простая. Калі Лукашэнка збіраецца балатавацца на чацвёрты тэрмін, значыць, выбары ён выйграе. Бо ў Беларусі даўным-даўно вынік галасавання не залежыць ад меркавання выбаршчыкаў, а толькі ад адданасці і выканаўчасці кіраўніка ЦВК Ярмошынай і мясцовых выбаркамаў. Гэты выбарчы фарс яшчэ ні разу не прызнаваўся еўрапейскімі структурамі, затое Расея да гэтага часу аддавала перавагу заплюшчваць вочы на дзівацтвы беларускіх выбараў і сваім «добраславеннем» іх легітымізоўвала. Але, падобна, што на гэты раз безумоўнай падтрымкі не будзе...

Высветліць, калі менавіта адносіны паміж расейскай уладай і беларускім «бацькам» пачалі імкліва пагаршацца, даволі цяжка. Можа быць, у чэрвені, калі Лукашэнка ў адказ на патрабаванні «Газпрому» заплаціць па рахунках паабяцаў перакрыць транзіт расейскага газу ў Еўропу. Можа быць, у сакавіку, калі Аляксандр Рыгоравіч прыгрэў адстаўнога кіргізскага лідэра Курманбека Бакіева, а Расею абвінаваціў у патуранні азіяцкім «рэвалюцыянерам». Можа быць, у 2008 годзе, калі кіраўнік Беларусі замест абяцанага прызнання Паўднёвай Асеціі і Абхазіі раптам закруціў раман з «Усходнім партнёрствам». Можа быць, у 2007-м, калі пасля ўвядзення экспартнай пошліны на нафту, якая пастаўляецца ў Беларусь, Лукашэнка ўчорашнім днём усталяваў мытную пошліну на нафту, што транспартуецца па беларускіх нафтаправодах, у памеры 45 даляраў за тону. А можа, яшчэ раней - у 2004-м, калі пасля прыпынення паставак газу ў Беларусь з-за адсутнасці падпісанага кантракту, «бацька» раптам параўнаў учынак расейскай улады з дзеяннямі фашыстаў...

Некаторыя ж і зусім мяркуюць, што ў «халоднай вайне», якая разгарэлася паміж Расеяй і Беларуссю гэтым спякотным летам, трэба шукаць «асобасны момант». Маўляў, на якім-небудзь з самітаў АДКБ Лукашэнка дазволіў сабе тэт-а-тэт з Назарбаевым вельмі непрадузята выказацца ў адрас прэзідэнта РФ, а кіраўнік Казахстана тут жа перадаў яго словы Мядзведзеву. Вось і загарэлася «рэзкая непрыязнасць». Хаця паміж сябрамі непрыязнасць ні з таго, ні з гэтага паўстаць не можа. І нават рэзкія словы, тым больш перададзеныя праз трэцюю асобу, наўрад ці пасварылі б людзей, якія давяраюць адзін аднаму. Іншая справа, калі грубасць чуюць ад чалавека, які ўжо і так усё нервы выматаў. Тады нават адно слова можа стаць «апошняй кропляй». Многія ўжо ахрысцілі сітуацыю, якая склалася паміж Лукашэнкам і кіраўніцтвам РФ, адным ёмістым словам: «дастаў!».

Тое, што з партнёрам па саюзе Масква больш не мае намеру цырымоніцца, стала зразумела пасля масіраванай інфармацыйнай атакі, якую правялі расейскія тэлеканалы. Серыял «Хросны бацька» выклікаў нямала спрэчак у аналітыкаў. Галоўнае пытанне - навошта яго паказалі? І сапраўды, у трох выкрывальніцкіх серыях было сабрана шмат праўдзівай інфармацыі пра Аляксандра Лукашэнку. Для беларускай апазіцыі і расейскіх журналістаў, якія спецыялізуюцца на Беларусі, ніякіх адкрыццяў у гэтых фільмах не было. Гэта тое, пра што метадычна, на працягу 16 гадоў пісалі незалежныя беларускія выданні і некаторыя расейскія газеты. Больш за тое, канал НТВ упершыню закрануў тэму выкрадзеных беларускіх палітыкаў яшчэ ў 2001 годзе, калі даў вытрымкі з інтэрв'ю нейкіх супрацоўнікаў беларускага КДБ, якія распавядалі пра існаванне так званага «эскадрону смерці». Тады гэтая тэма была «гарачай». Але па сканчэнні дзевяці гадоў сабраць усё гэта разам і вываліць у эфір... Што гэта? Папярэджанне? Каму і навошта? Лукашэнку напалохаць гэтай інфармацыяй немагчыма. Ён ужо сказаў, што гэтыя фільмы не пра яго. Беларускія абывацелі гэтага серыяла не бачылі, таму што, па традыцыі, скандальныя расейскія праграмы ў беларускім эфіры замянялі на бясшкоднае савецкае кіно. Бачыла іх апазіцыя, якая і так усё ведае. І некаторыя чыноўнікі з атачэння Лукашэнкі, якім з-за працы трэба ведаць, што там робяць расейцы.

Як раз на іх, запэўніваюць аналітыкі, і было разлічана гэтае кіно. Апазіцыі далі зразумець, што на гэты раз Расея не будзе падтрымліваць на выбарах Лукашэнку. Той жа сігнал паслалі і асяродку «бацькі»: каб падумалі пра сваю будучыню і прынялі правільнае рашэнне.

Мяркуючы па агульных адчуваннях, сітуацыя ў Беларусі ўсё ж такі набліжаецца да фіналу. Эканамічная і палітычная напружанасць унутры рэспублікі і ў адносінах з суседзямі дасягнулі таго піку, пасля якога, паводле законаў жанру, павінна ісці немінучая развязка. Магчыма, яна здарыцца не падчас выбараў, а крыху пазней, калі настане час плаціць па еўрапейскіх крэдытах, а Расея грошай і льготаў больш не дасць. Лукашэнка ўжо праяўляе прыкметы павышанай нервовасці. У пачатку тыдня ён абрынуўся з абвінавачваннямі на свайго прэм'ер-міністра Сяргея Сідорскага, якога западозрыў у тым, што ён больш займаецца палітыкай, чым эканомікай. Прыступ лютасці ў прэзідэнта выклікала простая просьба прэм'ера адкласці на год выплату крэдытаў прадпрыемствам мясцовага аўтапрама, які апынуўся зараз у цяжкай сітуацыі. «Я палітык, я павінен думаць пра людзей, а вы павінны думаць пра эканоміку і фінансы. У вас людзей няма. Забудзьцеся!», - ускіпеў у адказ Лукашэнка. Раней падобныя просьбы знаходзілі ў «бацькі» разуменне. А зараз ён, падобна, бачыць вакол сябе толькі ворагаў і прэтэндэнтаў на яго месца. А з такімі «паказчыкамі» ў сучасным свеце доўга не пратрымацца.