Магутны выкід радыяцыі на Урале: Што стала вядома

Узровень забруджвання ў расейскім Чэлябінску перавышаны ў сотні разоў.

Экстрэмальна высокае забруджванне асяроддзя радыеактыўным ізатопам рутэнію Ru-106 было зафіксаванае ў Чэлябінскай вобласці ў верасні-кастрычніку. На сайце Расгідрамета пра гэта паведамляецца адным з пунктаў у справаздачы ўстановы, нароўні з дэфіцытам растворанага кіслароду ў рацэ Вязьме і забруджваннем іёнамі цынку Аргазінскага вадасховішча на Урале.

Найбольш значнае перавышэнне радыяцыйнага фону зафіксаванае ля пасёлка Аргаяш - у 986 разоў, у параўнанні з мінулым месяцам. У суседнім населеным пункце Навагорны - у 440 разоў. Аднак сумарная бэта-актыўнасць фіксуецца ў пробах радыеактыўных аэразоляў і выпадзенняў на ўсіх пунктах на Паўднёвым Урале. Выданне lenta.ru сабрала ўсе вядомыя на сёння факты.

Радыеактыўнае воблака дайшло да Еўропы

З 29 верасня да 3 кастрычніка Ru-106, паводле звестак Расгідрамета, быў знойдзены ў нязначных колькасцях на тэрыторыі краін Еўразвязу. Паводле звестак Znak.сom, інфармацыя аб радыеактыўным воблаку, якое прыйшло з Расеі ў Заходнюю Еўропу, стала паступаць з Нямеччыны і Францыі ў канцы верасня, менавіта з указаннем на тое, што магчымай крыніцай радыяцыі з'яўляецца Чэлябінская вобласць.

Рэгіянальныя ўлады адмаўлялі факт небяспечнага выкіду

Нягледзячы на заявы замежных навукоўцаў адміністрацыя Чалябінскай вобласці, санітарныя лекары і МНС, як адзначае выданне, адмаўлялі праблему і, як мяркуецца, ніякіх экстранных захадаў не распачалі. Рэгіянальны міністр грамадскай бяспекі Яўген Саўчанка пазней распавёў РІА «Новости», што адміністрацыя не атрымлівала інфармацыі аб небяспечным выкідзе ад Расгідрамета. «Калі пайшла хваля ў прэсе пра рутэній, мы запыталі інфармацыю ў Расатаме і Расгідраметэацэнтры [Расгідрамет]. Былі толькі ваганні, але, паколькі не было небяспекі, не палічылі патрэбным нас папярэджваць, - сказаў ён у інтэрв'ю Ura.ru. - Крыніцы ўкіду туды інфармацыі размяшчаліся ў Францыі, дзе ёсць сходнае з нашым «Маяком» прадпрыемства для перапрацоўкі ядзерных адходаў. Наводзіць на пэўныя думкі».

«Расатам» прызнаў выкід рутэнію, але не з расейскай крыніцы

«Радыяцыйная абстаноўка вакол усіх аб'ектаў атамнай галіны Расейскай Федэрацыі ў межах нормы і адпавядае натуральнаму радыяцыйнаму фону», - паведаміў «Расатам» у кастрычніку «Российской газете». - Звесткі, атрыманыя з Сістэмы радыяцыйнага маніторынгу Расгідрамета, сведчаць, што ў пробах аэразоляў у перыяд з 25 верасня да 7 кастрычніка на тэрыторыі Расейскай Федэрацыі, у тым ліку і на Паўднёвым Урале, Ru-106 не выяўлены, акрамя адзінага пункта вымярэння ў Санкт-Пецярбургу». Аднак у дзяржкарпарацыі не сталі адмаўляць звесткі МАГАТЭ аб фіксацыі ізатопа рутэнію ў Еўропе. Асабліва, ва ўсходняй яе часткі - над Румыніяй.

Крыніца забруджвання, магчыма, знаходзіцца на прадпрыемстве «Маяк»

Побач з населенымі пунктамі Аргаяш і Навагорны знаходзіцца вытворчае аб'яднанне «Маяк». Прадпрыемства займаецца захоўваннем ядзерных адкідаў і вытворчасцю кампанентаў ядзернай зброі. Там інфармацыю аб выкідзе не пацвердзілі. За прадпрыемства таксама заступіўся намеснік губернатара вобласці Алег Клімаў. Ён растлумачыў агенцтву, што выдзелены пры перапрацоўцы ядзернага паліва рутэній змяшчае прымешкі іншых радыеактыўных ізатопаў. І яны павінны былі быць зафіксаваныя разам з ім у выпадку аварыі на «Маяку». У «Грынпісе» выказалі здагадку, што крыніцай заражэння сталі прывезеныя на перапрацоўку ядзерныя адкіды. «Аварыйны выкід рутэнію-106 на камбінаце «Маяк» можа быць звязаны з захаваннем адпрацавала ядзернага паліва, - адзначылі эколагі. - Таксама магчыма траплянне матэрыялу, які змяшчае рутэній-106, у печ для пераплаўкі металаў». Крыніца Znak.сom у Азёрску на прадпрыемстве «Маяк» пагадзілася з такой магчымасцю. «Ружа вятроў ідзе якраз ад прамзоны прадпрыемства ў бок Аргаяша, таму навіны не вельмі пазітыўныя», - адзначыў ён.

«Грынпіс» звернецца ў Генпракуратуру з патрабаваннем правесці дбайнае расследаванне

Гаворка ідзе аб наўмысным утойванні звестак аб радыяцыйнай аварыі і яе ўплыве на навакольнае асяроддзе - упэўненыя ў «Грынпісе». Эколагі паведамілі аб падрыхтоўцы заявы ў Генпракуратуру. Наглядныя органы, на іх думку, павінны прымусіць «Расатам» правесці расследаванне і апублікаваць інфармацыю аб інцыдэнтах на «Маяку» або іншых прадпрыемствах, дзе мог бы адбыцца выкід рутэнію.

Наступствы ўплыву на здароўе людзей выявяцца праз паўгода

Жыхарам, са слоў спецыяліста ў галіне радыяцыі «Грынпіса» Рашыда Аліева, ужо позна абараняцца ад радыяцыі. «Цяпер стаіць пытанне ў тым, каб даведацца, што менавіта і дзе канкрэтна адбылося, каб быць гатовымі да новых выкідаў і разумець наступствы для здароўя», - заявіў ён выданню. Выкід рутэнію можа, прынамсі, справакаваць усплёск анкалагічных захворванняў.

Радыеактыўны рутэній - штучны ізатоп з ядзерных адходаў

Ru-106 - найбольш стабільны радыеактыўны ізатоп рутэнію, перыяд паўраспаду якога складае крыху больш за год (373 дзён). Пры распадзе ўтворыцца высакародны метал родый. Сам Ru-106 з'яўляецца адным з прадуктаў распаду ўрану-235, які выкарыстоўваецца для стварэння ядзернай зброі і ў якасці паліва ў ядзерных рэактарах. Рутэній атрымліваюць штучна, альбо ён знаходзіцца ў складзе адпрацаванага ядзернага паліва.

Крыніцай заражэння мог стаць спадарожнік, які упаў з арбіты.

Сінтэзаваны ў чыстым выглядзе Ru-106 выкарыстоўваецца ў паскаральніках часціц, радыетэрапіі вочных пухлін або служыць у якасці крыніцы энэргіі для касмічных апаратаў. Паводле спецыялістаў Інстытута прамысловай экалогіі УРО РАН, пры выкідзе радыеактыўных адходаў, прызначаных для перапрацоўкі, разам з Ru-106 павінны фіксавацца і іншыя радыенукліды. Больш імавернай крыніцай радыеактыўнага забруджвання можа быць медыцынская ўстанова або спадарожнік.