ААЦ хоча знішчыць Парк высокіх тэхналогій

Хто падводзіць Беларусь пад новыя санкцыі?

Блакаванне незалежных сайтаў пагражае незалежнасці Беларусі.

Пра гэта ў інтэрв'ю «Белсату» заявіла галоўная рэдактарка ​​Charter97.org Наталля Радзіна.

- Наталля, чаму «Беларускі партызан» і чаму менавіта цяпер?

- Цалкам відавочна, што загад аб закрыцці «Беларускага партызана» прыйшоў са спецслужбаў, між іншым, з нетраў Аператыўна-аналітычнага цэнтра (ААЦ) пры адміністрацыі Лукашэнкі. І сёння Міністэрства інфармацыі спрабуе знайсці нагоду для таго каб растлумачыць, чаму гэты партал зачынены.

Гэта аперацыя спецслужбаў, як і са справай «Белага легіёну», калі спачатку арыштавалі людзей, пасадзілі іх у турмы, сталі катаваць у КДБ, а потым пачалі шукаць, які артыкул ім прышыць. Гэта значыць, уласна, гэта тое, што мы цяпер бачым з «Беларускім партызанам».

- Ці звязана гэта нейкім чынам з тым, што змяніўся кіраўнік Аператыўна-аналітычнага цэнтра?

- Безумоўна. Я думаю, гэта звязана з тым, што цяпер маладыя пасынкі ў ААЦ спрабуюць выслужыцца перад дыктатарам. Альбо ж яны вядуць сваю гульню. Таму што не выключана, што ў гэтай сітуацыі яны падстаўляюць самога Лукашэнку. Таму што тое, што мы цяпер бачым - гэта, увогуле, альбо шызафрэнія ва ўладзе, альбо проста падстава.

Чаму я кажу пра шызафрэнію ва ўладзе? Таму што нядаўна Лукашэнка, які 20 гадоў знішчаў свабоду слова ў краіне, і Усевалад Янчэўскі, былы галоўны ідэолаг, абвясцілі аб тым, што ў Беларусі хутка будзе падпісаны дэкрэт «Аб развіцці лічбавай эканомікі».

Аб якім развіцці лічбавай эканомікі можна казаць у краіне, дзе вось ужо 20 гадоў кіруе дыктатура, дзе адсутнічаюць абсалютна ўсе свабоды? У сітуацыі, калі ідзе накат, наезд на інтэрнэт-журналістаў, мы можам казаць толькі пра стварэнне інтэрнэт-ГУЛАГу.

Якія інвестары могуць прыйсці ў гэтую краіну? Хто можа ўкласці грошы ў так званую лукашэнкаўскую сіліконавую даліну, калі тут рэпрэсуюць журналістаў?

Што тычыцца нейкай сваёй гульні спецслужбаў. Цалкам відавочна, што з аднаго боку ААЦ сёння спрабуе выслужыцца, з другога боку яны спрабуюць сёння Лукашэнку запалохваць разнастайнымі пагрозамі. Тым самым яны яго падстаўляюць. Таму што, калі ў яго ёсць намер, каб развіваўся гэты Парк высокіх тэхналогій, каб сюды пайшлі нейкія заходнія інвестыцыі, то сёння яны сваімі дзеяннямі сякуць канцы і не дадуць нічога стварыць у гэтым кірунку.

- Сузаснавальніца «Беларускага партызана» Святлана Калінкіна казала што магчыма гэта звязана таксама з публікацыяй, якая закранула сына Лукашэнкі Віктара, які звязаны таксама з Аператыўна-аналітычным цэнтрам. Пра тое, што кіраўнік краіны адсоўвае гэтую каманду цяпер ад улады. Можа, яму забалела нейкім чынам?

- Я думаю, што падстаў можа быць мноства. Нагода знойдзецца заўсёды, у сітуацыі калі хочуць закрыць інтэрнэт-рэсурсы. У нас ёсць інфармацыя, што беларускія ўлады, у тым ліку, аказвалі ціск на польскія ўлады, каб яны спынілі фінансаванне незалежных СМІ Беларусі. Між іншым, тэлеканалу «Белсат», радыё «Рацыя» і сайта «Хартыі-97». Але польскія ўлады не паддаліся гэтаму шантажу.

І сёння ўлады перайшлі да плана «Б», сталі знішчаць медыя ўнутры краіны. Тым больш, што папярэджанне сёння ўжо прагучала: медыя, якія працуюць з-за мяжы могуць быць наступнымі.

- Я так разумею, што блакаванне сайта «Беларускі партызан» - гэта толькі першы крок?

- Калі не будзе журналісцкай салідарнасці, калі не будзе ў адказ актыўных дзеянняў - так. Таму я цяпер заклікаю ўсіх быць салідарнымі з нашымі калегамі з «Беларускага партызана», таму што гэта цяпер самае важнае. Так, мы ўсе розныя, у нас розны кантэнт, дзесьці мы канкуруем. Але сёння вельмі важна забыць пра гэта і быць салідарнымі.

Калі мы сёння прамаўчым, калі мы не ўстанем за нашых калегаў - заўтра гэта можа адбыцца з намі. Таксама трэба дамагацца сур'ёзнай рэакцыі міжнароднай журналісцкай супольнасці, міжнароднай праваабарончай супольнасці і патрабаваць увядзення санкцый супраць рэжыму Лукашэнкі за чарговае парушэнне свабоды слова. І гэтыя санкцыі, я ўпэўненая, будуць. Таму што Лукашэнка ўжо трапляў пад санкцыі за тое, што знішчаліся медыя, і ён рызыкуе зноў праз гэта прайсці.

- Звяртаю таксама ўвагу, што гэта першая блакіроўка СМІ пасля прызначэння на пасаду ў канцы верасня новага міністра інфармацыі Аляксандра Карлюкевіча. Выглядае так, што новы міністр выкарыстоўвае старыя метады.

- Абсалютна. А што вы хочаце? Не можа быць пры дыктатуры адзін добры міністр. Абсалютна ўсе міністры, усе чыноўнікі пры рэжыме Лукашэнкі - гэта шрубкі гэтай сістэмы. І яны выконваюць загады, якія сёння яны атрымліваюць непасрэдна ад Лукашэнкі, ад спецслужбаў.

Міністэрства інфармацыі, у гэтай сітуацыі ўзяло пад казырок і проста цяпер спрабуе, кіруючыся прынцыпам Сталіна, «абгрунтаваць рэпрэсіі законам».

- Зразумела, што ўладзе не падабаецца тое, што піша «Беларускі партызан» і іншыя незалежныя рэсурсы. У той жа час, нядаўна мы мелі дачыненне з тым, што расейскія інфармацыйныя рэсурсы пачалі атаку на Беларусь, на кіраўніка Беларусі. Тым не менш ніякай рэакцыі не было, ніякія рэсурсы не заблакаваныя. Увесь свет змагаецца з расейскай прапагандай, а Беларусь нічога з гэтым не робіць?

- Мабыць, Лукашэнка не разумее, што пагрозу яму нясуць не беларускія незалежныя медыя, а ў першую чаргу, сёння яму пагражае расейская прапаганда. Праз тое, што ў краіне свабодна ідуць расейскія тэлеканалы, сёння Пуцін у Беларусі больш папулярны чым Лукашэнка. У любы момант можа адбыцца ўсё што заўгодна і з самім Лукашэнкам. Ён на кароткім ланцужку ў Крамля і ў гэтай сітуацыі, вядома ж, не можа закрыць расейскія медыя. Таму ён працягвае па інэрцыі змагацца з незалежнымі медыя Беларусі, якія на самай справе бароняць незалежнасць краіны.

Незалежныя медыя Беларусі сёння змагаюцца з пуцінскай прапагандай, якая пагражае суверэнітэту нашай краіны. Але я б хацела падкрэсліць яшчэ адзін факт, на які трэба звяртаць увагу. У краіне два вядучыя апазіцыйныя сайты: сайт «Хартыя'97» і сайт «Беларускі партызан». Заснавальніка сайта «Хартыя» Алега Бябеніна забілі ў 2010 годзе. Ва ўладаў тады былі надзеі, што пасля гэтага сайт спыніць працу, але сайт працягнуў паспяхова працаваць. Год таму расстралялі журналіста Паўла Шарамета. Цяпер спрабуюць заблакаваць працу «Беларускага партызана», які не спыніў працу пасля смерці свайго заснавальніка. Так што ў справе смерці Паўла Шарамета трэба шукаць «беларускі след».

- Беларускі след, безумоўна. Ёсць такая версія. Але калі казаць пра сайт, наколькі на самай справе гэты сайт істотны для беларускі карыстальнікаў, як гэта адаб'ецца на беларускім сегменце інтэрнэту, ці адчуюць яны нейкім чынам адсутнасць доступу да «Беларускага партызану»?

- Цяпер трэба казаць пра тое, што мы можам быць наступнымі. Усе беларускія незалежныя журналісты. Трэба змагацца за сваіх калегаў. Гэта ў першую чаргу. Гэта вельмі трывожны званок. Гэта папераджальны шар кінулі, каб паглядзець, што мы будзем рабіць.

У гэтай сітуацыі, я паўтару, патрэбна магутная рэакцыя нашых калегаў з іншых медыя. Таму я заклікаю ўсіх да салідарнасці з «Беларускім партызанам» сёння. Нельга заставацца ў баку. Таму што я сутыкалася з сітуацыяй, калі я патрапіла ў турму ў 2010 годзе, выйшла і была шакаваная. Таму што, увогуле, калі ў нас разграмілі рэдакцыю, пасля заключэння мяне ў турму КДБ, арышту нашых журналістаў у агульным не было ніякай асаблівай рэакцыі. Гэта значыць, яна была, але яна была адзінкавая. А вось нейкай магутнай хвалі салідарнасці ў сувязі з тым, што знішчылі вядучы сайт, што галоўная яго рэдактарка ​​сядзіць у турме, што журналісты сядзяць па турмах і сайт не працуе - яе не было. Такое адчуванне, што была ціхая радасць: у агульным пазбавіліся ад канкурэнта.

Цяпер гэтага нельга дазволіць, цяпер трэба ўключацца і змагацца за сваіх калегаў. Таму што, хлопцы, не пракаціць. Вы будзеце наступныя. Калі вы думаеце, што «Хартыя-97», «Беларускі партызан» шмат сабе дазваляюць, а мы ціха пераседзім у старонцы, то не. Паверце: вы наступныя! Таму што рэпрэсіі заўсёды нарастаюць і душыць хочацца ўсё больш, больш і больш.

- Пытанне: якім чынам? Таму што пра «Беларускі партызан» сёння пішуць усе беларускія медыі без выключэння. Як можна яшчэ дапамагчы ў гэтай сітуацыі?

- Працягваць, выходзіць на акцыі, пікетаваць Міністэрства інфармацыі, звяртацца да сваіх партнёраў на Захадзе, расказваць пра гэта праваабаронцам з усіх краін свету, казаць пра тое, каб яны пісалі заявы аб пратэстах, звярталіся да сваіх урадаў, патрабавалі рэакцыі на гэта. Таму што гэта трэба спыніць. Нас і так вельмі мала засталося.

Калі сёння Лукашэнка па дурасці, не па дурасці ці з падачы спецслужбаў закрые апошнія незалежныя медыя - мы страцім краіну, разумееце? Проста страцім краіну. Увойдуць ноччу расейскія танкі і грузавікі з расейскімі жаўнерамі, не ведаю, што з Лукашэнкам будзе, можа і не прачнецца. І ўсё, спадарства! Што мы будзем рабіць без незалежных журналістаў?

- Вы казалі аб міжнароднай рэакцыі. Гэты год быў вельмі складаным для журналістаў, нават журналісты «Белсата» атрымалі велізарную колькасць штрафаў. Тым не менш Лукашэнку запрашаюць у Брусэль на саміт «Усходняга партнёрства». Як гэта растлумачыць?

- З Лукашэнкам на саміце «Усходняга партнёрства» адмовіліся сустрэцца лідары еўрапейскіх дзяржаў. Менавіта таму ён не паехаў. Ну так, фармальна запрашэнне ён атрымаў, але яму далі зразумець, што ён там будзе парыяй, што ні адзін палітык не пацісне яму руку. З гэтай прычыны туды паехаў Макей.

- Калі вярнуцца больш да тэхнічных момантах, «Хартыя'97» мае найбольш багатую гісторыю блакавання старонкі. Ці лёгка абысці гэтае блакаванне і як працягваць працу далей «Беларускаму партызану»?

- Мы цяпер паведамляем сваім чытачам, як абысці блакаванне незалежных медыя. Гэта, сапраўды, магчыма зрабіць. Задушыць свабоду слова не ўдасца, безумоўна.

Вядома ж трэба будзе патрабаваць і мы будзем працягваць патрабаваць ад Еўразвязу і ЗША імгненнай рэакцыі на такія рэчы. Таму, у першую чаргу, у выпадку калі не разблакуе «Беларускі партызан» і працягнецца палітыка ціску на незалежныя медыя, то пацерпіць больш за ўсё ад гэтага сам Лукашэнка. Таму я б на яго месцы задумалася, што творыць ён сам і што робяць яго спецслужбы ў гэтай сітуацыі.

Каб скончыць на пазітыўнай ноце, карыстаючыся выпадкам, я хачу павіншаваць тэлеканал «Белсат» з 10-годдзем, а сайт «Хартыі-97» з 20-годдзем. Мы доўга і шмат працуем і я ўпэўненая, што будзем працаваць далей.

- Пазітыўна, але з іншага боку, вядома, шкада, што галоўныя тэмы на парталах і на «Белсаце» у тым ліку не змяняюцца. Заўсёды галоўныя тэмы - гэта рэпрэсіі, ціск на журналістаў. На вашу думку, ці хутка зменіцца гэтая сітуацыя?

- Я заўсёды спадзяюся на лепшае, таму што я аптыміст, і надзея мне дае сілы для барацьбы. Сумаваць не варта, таму што прафесія ў нас цікавая, праца ў нас высакародная, мэты ў нас таксама высакародныя, мы працуем для людзей, мы працуем для сваёй краіны.

Барацьба - гэта натуральны працэс у нашай сітуацыі. Мы павінны змагацца за сваё права заставацца журналістамі, за сваё права гаварыць праўду пра тое, што адбываецца ў краіне. Так што, спадарства, усё нармальна, працягваем змагацца. Галоўнае не адчайвацца, быць салідарнымі і наперад!

- Дзякуй вялікі за ваш каментар і за вашу пазіцыю.