Тысячы беларусаў могуць застацца без пенсій

Больш за 400 прадпрыемстваў запазычылі выплаты ў Фонд сацыяльнай абароны, ад якіх залежыць страхавы стаж супрацоўнікаў.

Цяпер мінімальны страхавы стаж для атрымання поўнай пенсіі роўны 16 гадоў і будзе паступова павялічвацца да тых часоў, пакуль не складзе 20 гадоў. У страхавы стаж ідзе толькі той час, калі вы працавалі і за вас пералічвалі страхавыя ўзносы ў Фонд сацыяльнай абароны насельніцтва, з якога нам плацяць пенсіі, дапамогі і бальнічныя. Так што, здавалася б, калі працуеш афіцыйна – значыць, усё ў парадку, страхавы стаж патрошку збіраецца, піша kp.by.

Аднак на справе сітуацыя можа быць іншай. На сайце Фонду сацыяльнай абароны ёсць спіс з 435 прадпрыемстваў, якія пратэрмінавалі свае страхавыя выплаты. Атрымліваецца, для іх супрацоўнікаў сітуацыя цяпер выглядае наступным чынам: яны працуюць, але пры гэтым страхавы стаж, ад якога наўпрост залежыць пенсія, ім не налічваецца, таму што страхавых узносаў няма.

«Калі прадпрыемства выплаціць запазычанасць, усе гэтыя перыяды будуць уключаны ў страхавы стаж»

Цяжар узносаў у Фонд сацыяльнай абароны ў асноўным кладзецца на наймальнікаў. Ад заробку кожнага супрацоўніка ў яго пераводзяць толькі 1%, у той час як яшчэ 34% працадаўца пералічвае са сваёй кішэні. Атрымліваецца, прадпрыемству трэба кожны месяц аддаваць на страхавыя ўзносы суму, роўную траціне заробкавага фонду. І гэта вялікія грошы, асабліва калі на прадпрыемстве працуе шмат супрацоўнікаў. Так што калі ў якой-небудзь арганізацыі ўзнікаюць грашовыя цяжкасці, то яны могуць адбіцца і на выплатах у Фонд сацыяльнай абароны.

У гэтым спісе завінавачаных ёсць прадпрыемствы самага рознага тыпу – ад мясакамбінатаў і металургічных заводаў да калгасаў і футбольных клубаў. Амаль кожны трэці ў гэтым спісе - з Віцебскай вобласці (усяго 150 арганізацый). На другім месцы па запазычанасцях – Менская вобласць са 146-ю неплацельшчыкамі. У сталіцы такіх прадпрыемстваў-даўжнікоў – 21. А лепш за ўсё справы ідуць у Гомельскай вобласці. Там было ўсяго 7 завінавачаных па страхавых узносах.

- Звесткі ў гэтым пераліку абнаўляюцца раз у квартал, калі прадпрыемствы падаюць адпаведную справаздачнасць. Гэты спіс актуальны на 1 студзеня 2017 года. Не выключана, што за гэты час многія прадпрыемствы паспелі выплаціць запазычанасць страхавых узносаў. У такім выпадку ўсе гэтыя перыяды будуць уключаны ў страхавы стаж яго супрацоўнікаў, - тлумачаць у Фондзе сацыяльнай абароны насельніцтва. – Вядома, у гэтым спісе ёсць і тыя прадпрыемствы, якія знаходзяцца ў глыбокім крызісе. Мы са свайго боку рэкамендуем усім грамадзянам кантраляваць сваіх працадаўцаў, асабліва ў выпадку, калі ўзнікаюць падазрэнні што да іх фінансавай заможнасці.

«Мы заяўлены на банкруцтва, так што складана сказаць, што будзе далей»

Сумы запазычанасцяў у пераліку таксама пазначаны, і выглядаюць яны пераканаўча. Самая вялікая запазычанасць – у Маладзечанскага завода металаканструкцый: 826 483 рубля, або амаль 440 тысяч даляраў у пераліку на цяперашні курс! Пагаварыць з кіраўніцтвам прадпрыемства журналістам не ўдалося, аднак яго супрацоўнікі прызналіся, што фінансавыя цяжкасці сапраўды ёсць.

- Я сама ў дэкрэце, але калегі ў снежні мінулага года распавядалі, што ім на той момант усё яшчэ не заплацілі за кастрычнік. А мне да Новага года кожны месяц на некалькі дзён затрымлівалі выплату дзіцячай дапамогі. Але цяпер ужо ўсё добра, выплачваюць своечасова, - распавяла адна з працаўніц завода.

Яшчэ адна арганізацыя з самавітымі абавязкамі – сельскагаспадарчае прадпрыемства «АграСітцы» з Докшыцкага раёна Віцебскай вобласці. Паводле звестак на 1 студзеня, «АграСітцы» завінавацілі фонду 715 261 рубель, або 382,5 тысячы даляраў цяперашнім курсам.

- Цяпер мы заяўлены на банкруцтва, так што складана казаць, што і як будзе далей. Фінансавыя праблемы меліся гадамі, людзям не плацілі заробак... Але цяпер усё плацім месяц у месяц, часткова аплочваем і фонд. Што можам – тое плацім, будзем і далей выплачваць запазычанасць, - пракаментаваў дырэктар прадпрыемства «АграСітцы» Сяргей Кучко.

У пяцёрку самых буйных даўжнікоў трапіў і Слуцкі мясакамбінат. Яму трэба даплаціць у фонд 590 124 рублёў, або 315,5 тысяч даляраў.

- Летась у нас былі фінансавыя цяжкасці. Цяпер з абласным фондам узгоднены і падпісаны графік выплаты запазычанасці. Першы раз атрымалася такая сітуацыя, але мы ўсё выплацім, людзям можна не хвалявацца, - супакойваюць на мясакамбінаце.

«Калі за вас не плацяць унёскі – ідзіце ў суд»

У законе, вядома, прадугледжаны пакаранне для тых, хто затрымліваецца з выплатамі ў фонд. Усе гэтыя санкцыі – фінансавыя. Напрыклад, за кожны дзень пратэрміноўкі па страхавых узносах налічваецца пеня паводле стаўцы, роўнай 1/360 стаўкі рэфінансавання (цяпер гэта 0,04%). Акрамя таго, прадпрыемству-даўжніку давядзецца заплаціць штраф за несвоечасовую выплату узносаў – 20% ад сумы доўгу. А яшчэ ў Фонд сацыяльнай абароны ёсць права без суда спагнаць суму запазычанасці прама з рахункаў арганізацыі - калі на іх, вядома, ёсць грошы.

Але ці можа сам работнік неяк абараніць сябе, калі ён тэарэтычна апынецца ў сітуацыі, калі яго прадпрыемства сутыкнулася з фінансавымі праблемамі і не можа пагасіць запазычанасць па страхавых узносах? З улікам таго, якім цяпер вялікім павінен быць страхавы стаж, каб атрымаць поўную пенсію, значэнне мае кожны год працы!

- Усе працадаўцы абавязаныя своечасова выплачваць страхавыя ўзносы ў дачыненні да грамадзян, якія працуюць па нормах і ў парадку, устаноўленым заканадаўствам аб дзяржаўным сацыяльным страхаванні, - падкрэсліваюць у Міністэрстве працы і сацыяльнай абароны насельніцтва. – Калі грамадзянін даведваецца пра тое, што яго працадаўца не выплачвае ўзносы, у першую чаргу ён павінен звярнуцца непасрэдна да працадаўцы і запатрабаваць выплаціць страхавыя ўзносы. Калі ў канчатковым выніку гэтага не адбудзецца, грамадзянін мае права звярнуцца ў суд.

Як праверыць, ці плаціць ваш працадаўца страхавыя ўзносы?

Зрабіць гэта можна двума спосабамі. Першы – праверыць паводле таго самага спісу даўжнікоў. Для гэтага трэба зайсці на сайт Фонду сацыяльнай абароны насельніцтва (www.ssf.gov.by) у раздзел «Збор і выплата страхавых узносаў», а ў ім выбраць пункт «Даўжнікі». Памятайце, што гэты пералік абнаўляецца раз у квартал: тыя, хто цалкам выплаціў запазычанасць, з яго знікнуць, а новыя даўжнікі - з'явяцца.

Другі спосаб – запытаць выпіску з вашага асабовага рахунку ў аддзяленні Фонду сацыяльнай абароны па месцы рэгістрацыі. Выпіска – гэта падрабязны дакумент, у якім распісана інфармацыя аб вашым стажы, пералічаных страхавых узносах, выплачаных вам дапамогах і гэтак далей. Праўда, інфармацыя будзе толькі пачынаючы з 2003 года (тады ў Беларусі з'явіўся персаніфікаваны – то ёсць асабісты – улік у сістэме сацыяльнага страхавання). Каб атрымаць выпіску, дастаткова прыйсці ў аддзяленне фонду з пашпартам. Яна будзе гатовая даслоўна праз дзесяць хвілін.

Нагадаем, цяпер мінімальны страхавы стаж, неабходны для атрымання поўнай пенсіі, роўны 16 гадоў. Кожны год ён будзе павялічвацца на паўгода да тых часоў, пакуль не дасягне 20 гадоў да 2025 годзе. У страхавы стаж ідуць толькі гады працы. Вучоба ў ВНУ, войска, дэкрэт, праца ў сілавых структурах (пры выслузе 20 і больш гадоў прызначаецца спецыяльная пенсія), догляд за інвалідам I групы і любыя іншыя перыяды без выплаты страхавых узносаў у ім не ўлічваюцца.