Колькі напраўду каштуе «ільготны» крэдыт і што стаіць за чыноўніцкім «бясплатна»?

За тры з лішнім месяцы жыхарка Баранавічаў напісала ў розныя інстанцыі велізарную колькасць лістоў.

Людміла Сцяцко распавяла intex-press.by, якімі расчараваннямі могуць абярнуцца прывабныя, на першы погляд, прапановы:

Льготны не льготны крэдыт

Крэдыт на будаўніцтва жылля пад 12% гадавых, уладальнікам якога мы сталі ў снежні мінулага года, пазіцыянаваўся як льготны. Сапраўды, розніца ў адсотках паміж звычайным жыллёвым крэдытам і нашым тады была істотнай – 21% супраць 12%. Грошай на крэдыты са зніжанай працэнтнай стаўкай вылучалі ўсяго блізу 20 млн: гэтых грошай ставала прыкладна на 570 крэдытаў, такіх як наш. А вось мелі патрэбу ў жыллі, чытай, у больш танных пазыках на яго набыццё, амаль 700 тысяч сем'яў Беларусі! У такіх умовах атрыманне крэдыту пад 12% здавалася шчасцем.

Мы ведалі, што наш адсотак у крэдыце не фіксаваны і залежыць ад стаўкі рэфінансавання Нацыянальнага банка Беларусі. Формула працэнтнай стаўкі такая: 21% мінус 50% стаўкі рэфінансавання, у сакавіку яе памянялі – 20% мінус 50% стаўкі. Зніжаецца стаўка – расце адсотак у крэдыце, і наадварот. Але мы і меркаваць не маглі, што гэтыя метамарфозы будуць адбывацца... кожны месяц. Прычым зусім не на нашу карысць.

Што ж мы бачым праз некалькі месяцаў? Стаўка рэфінансавання знізілася з 18% у снежні да 14% у красавіку, наш адсотак у крэдыце вырас, а розніца паміж нашым і звычайным крэдытам на будаўніцтва істотна скарацілася – 13% супраць 17%.

Пры гэтым, каб атрымаць звычайны крэдыт, нават у чарзе на паляпшэнне жыллёвых умоў стаяць не трэба. А сям'і з дзіцем яшчэ і фінансавая дапамога ў выплаце крэдыту надаецца – 40 бюджэтаў пражытачнага мінімуму, гэта прыкладна пятая частка сумы, якую мы пазычылі ў дзяржавы.

Нам, растлумачылі ў «Беларусбанку», такая дапамога не належыць, бо розніца ў адсотках паміж нашым і звычайным крэдытам кампенсуецца дзяржавай з бюджэтных сродкаў. Гэта значыць, фактычна, мы атрымалі самы звычайны крэдыт, проста прыгожа ўпакаваны і пісьменна разрэкламаваны. Быў канец года, жыллё трэба было здаваць, адсоткі ў звычайных будаўнічых крэдытах былі вельмі высокія, вось дзяржава, мабыць, і прыдумала гэты ход з паніжанымі працэнтнымі стаўкамі, каб прыцягнуць ахвотных. І, трэба сказаць, не без поспеху.

Але, самае цікавае, вось што. Я, вядома, не банкір і магу не ведаць усіх падводных камянёў, але вось якая арыфметыка на сёння ў мяне атрымліваецца. Так, калі б мы ўзялі першапачаткова крэдыт пад 21% замест тагачасных 12%, то замест 540 рублёў на месяц мы плацілі б больш за 800. Але з цяперашняй стаўкай са звычайным крэдытам 17% і з дапамогай дзяржавы на дзіця прыкладна 7200 рублёў, якія мы вярнулі б банку, выплата, паводле маіх падлікаў, склала б блізу 550 рублёў на месяц. Мы ж па свайму «льготнаму» крэдыту апошнім разам заплацілі амаль 580 рублёў.

Сказаць, што мы адчуваем сябе падманутымі сваёй сацыяльным дзяржавай – нічога не сказаць. Хоць і разумеем, што эканоміку так жа лёгка, як нас, не падманеш. І за імклівым падзеннем стаўкі рэфінансавання, хутчэй за ўсё, рушыць услед такі ж хуткі рост, які знізіць наш адсотак у крэдыце. Чаго толькі гэта будзе каштаваць нам і краіне?

Амаль дзве сотні за «бясплатна»

Але ў банку чалавека хоць бы рыхтуюць да непрыемных неспадзяванак. А як можна падрыхтавацца да сітуацыі, калі на табе спрабуюць зарабіць там, дзе не чакаеш падвоху?

Рамонт у кватэры мы наважылі пачаць з пераносу сушылкі для ручнікоў у ваннай. Размяшчалася яна вельмі нязручна, пераносіць яе – шмат бруду і пылу, таму ужо лепш адразу. Знайшлі адносна «недарагога» сантэхніка – прыкладна 250 рублёў разам з матэрыяламі (многія толькі за працу столькі просяць). Ва ўправе архітэктуры нам сказалі, што без узгаднення ў выканкаме гэтая пераробка можа ў далейшым абярнуцца значным штрафам.

А яшчэ запэўнілі, што ніякіх матэрыяльных выдаткаў гэта не запатрабуе. І, сапраўды, узгаднілі ўсё бясплатна. Але, калі нам аддалі пастанову выканкама, выявілася, што да яго патрэбен праект, які каштуе мінімум 85 рублёў. А яшчэ трэба заплаціць управе архітэктуры «за ўвод сушылкі ў эксплуатацыю» – 73 рублі, і за тэхнагляд ЖРЭУ або іншай упаўнаважанай арганізацыі – мінімум 11 рублёў. Нічога сабе бясплатна! Амаль 170 рублёў проста за тое, што людзі, якія і ў кватэры ў нас не былі, складуць і падпішуць некалькі паперак!

Але мы ж законапаслухмяныя, зрабілі праект, танна нават – сышліся з праектнай арганізацыяй на 45 рублёў. А вось з аплатай за «ўвод у эксплуатацыю» наважылі пачакаць у мэтах эканоміі, бо мы ўзгаднілі яшчэ, да прыкладу, усталяванне кандыцыянера і спадарожнікавай талеркі, будзем усталёўваць, калі з'явяцца лішнія грошы, а «ўводзіць» усе разам – танней.

І вось тут нас чакаў сапраўдны шок. Ад суседзяў, якія як раз абмяркоўвалі тэму пераносу сушылкі, мы даведаліся, што ўзгадненне яе пераносу Саўмін...скасаваў яшчэ ў 2015 годзе! Падумаць толькі, атрымліваецца, два гады гараджане ўзгодняюць тое, што не трэба ўзгадняць, і плацяць грошы, ды яшчэ якія, за тое, за што плаціць не трэба!

Муж патэлефанаваў спецыялісту ўправы архітэктуры, якому ён адносіў дакументы, з просьбай растлумачыць, чаму ад нас запатрабавалі ўзгадненне і праект, калі гэта скасавана на заканадаўчым узроўні. Той нічога толкам не растлумачыў, але сказаў, што ўсё выканкам робіць правільна.

У праектнай арганізацыі нам наконт гэтага пытання растлумачылі, што ўзгадненне і праект не патрэбныя, калі трубы пры пераносе не ўразаюць у сцяну, як зрабілі мы, і, напэўна, як робіць большасць уладальнікаў кватэр, а пускаюць паверсе. Але ў якім заканадаўчым акце гэтыя нюансы прапісаныя, нам зноў жа не растлумачылі (аднак Пастановай №384 Савета Міністраў ад 16 траўня «перанос сушылкі» без якіх бы то ні было агаворак выкраслены са спісу работ, на якія патрэбнае ўзгадненне мясцовага органа і праект).

З пытаннем аб аплаце за ўвод у эксплуатацыю сушылкі і зусім атрымаўся анекдот. Спецыялістка, якая займаецца гэтым пытаннем, сказала, што працэдура платная. А вось яе начальнік, наадварот, запэўніў, што ўсё бясплатна.

Каб разабрацца, ці трэба ўсё ж плаціць за ўвод у строй сушылкі, якую і ўзгадняць не трэба, і ці патрэбны праект для такой пераробкі, давялося пачаць перапіску з вышэйшымі кампетэнтнымі органамі. Пытанне пакуль застаецца адкрытым.

Увогуле, за гэтыя тры з лішнім месяцы, за якія нам давялося прайсці столькі інстанцый і напісаць столькі лістоў, колькі, напэўна, не даводзілася за ўсё жыццё, мы прыйшлі да высновы, што нават самую, здавалася б, кампетэнтную інфармацыю і самыя, на першы погляд, дакладныя лічбы трэба пераправяраць і пералічваць. Тым больш у сітуацыі, калі кожная капейка на рахунку, а кожны рубель размяркоўваецца ў рэжыме жорсткай эканоміі. Але гэта ўжо зусім іншая гісторыя.

P. S. Атрымаць аператыўны каментар ва ўправе архітэктуры і горадабудаўніцтва Баранавіцкага гарвыканкама Intex-press не ўдалося.