Неўзабаве ўвядуць падатак на паветра?

Беларусаў абклалі неймавернай колькасцю падаткаў.

Прэм'ер-міністр Андрэй Кабякоў, выступіўшы 1 жніўня на пасяджэнні Саўміна аб выніках работы эканомікі ў першай палове 2017 года, асабліва падкрэсліў, што з 7 найважнейшых паказчыкаў прагнозу сацыяльна-эканамічнага развіцця не выкананы толькі адзін - паказчык рэальных даходаў насельніцтва. Але хвалявацца асабліва няма пра што. Са слоў прэм'ера, гэты паказчык «таксама мае тэндэнцыю росту», піша эканаміст Сяргей Жбанаў у «Белгазете».

Праблема між тым існуе, але хаваецца яна зусім не ў тэмпах росту рэальнага заробку, які «ў студзені-траўні вырасла на 2% і гэты рост цалкам забяспечаны ростам прадукцыйнасці працы (рост за 5 месяцаў - 102,7%)». За кошт чаго паскорыўся рост прадукцыйнасці, прэм'ер тлумачыць не стаў, бо гэта і так зразумела. Памятаючы пра тое, што за I паўгоддзе ВУП дадаў ўсяго толькі 1%, кожны зацікаўлены назіральнік можа лёгка прыйсці да думкі пра жыватворны эфект аптымізацыі (г.зн. скарачэння) колькасці працоўных у эканоміцы.

Затое Андрэй Кабякоў дакладна назваў прычыну адставання дынамікі рэальных наяўных даходаў насельніцтва. «На паказчык даходаў насельніцтва ўплывае не толькі ўзровень заробкаў і пенсій, але і зніжэнне ставак банкаўскіх дэпазітаў, дзе раней фізічныя асобы зараблялі на высокіх стаўках, а эканоміка пры гэтым не мела прымальных коштаў рэсурсаў. Цяпер крэдытна-дэпазітны рынак балансуецца і паступова пераходзіць у нармальнае рэчышча», - патлумачыў прэм'ер.

У гэтай сувязі самы час нагадаць пра тое, што паводле методыкі Белстата рэальныя наяўныя грашовыя даходы – гэта усе грашовыя даходы насельніцтва за вылікам падаткаў, збораў і ўнёскаў, скарэктаваныя на індэкс спажывецкіх коштаў тавараў і паслуг. Прычым у гэтай вялізнай плойме даходаў 61,6% прыпадае на аплату працы, 24,7% - на трансферты насельніцтву (пенсіі, дапамогі, стыпендыі і г.д.), 8,1% - на даходы ад прадпрымальніцкай і іншай дзейнасці, якая прыносіць даход, ну і, нарэшце, 5,6% - на даходы ад уласнасці і іншыя даходы.

Увогуле, адсоткі, што атрымлівае насельніцтвам ад банкаўскіх укладаў, займаюць вельмі невялікую дзель у агульнай суме даходаў, і таму тлумачэнне прэм'ера выглядае, мякка кажучы, не вельмі пераканаўча. Да інфляцыі таксама прэтэнзій няма, бо да канца 2-га квартала гадавы прырост спажывецкіх коштаў запаволіўся да 6,5%. Дарэчы, у ліпені 2017 года ў Беларусі была наогул зафіксавана дэфляцыя. Індэкс спажывецкіх коштаў тавараў і паслуг у ліпені ў параўнанні з чэрвенем склаў 99,9%.

Гэта значыць, што ад такой коштавай дынамікі рэальныя даходы насельніцтва толькі павялічваюцца.

Таму прычыну адставання рэальных наяўных даходаў насельніцтва варта шукаць у іншым месцы. Напрыклад, у сферы падаткаабкладання даходаў. Ну а калі яшчэ дакладней, то ў ступені цяжару падатковага цяжару на эканоміку.

Згодна з міжнароднай практыкай, велічыня падатковай нагрузкі на эканоміку Беларусі разлічваецца як прапорцыя падатковых даходаў кансалідаванага бюджэту да ўнутранага брута прадукту (УБП). Паводле афіцыйных звестак, у 2015 годзе дзель падатковых даходаў кансалідаванага бюджэту да ВУП была роўная 24,8%, а ў 2016 годзе вырасла на 0,5%, склаўшы 25,3%. На жаль, >інфармацыя аб падатковай нагрузцы на эканоміку публікуецца ў нашай краіне толькі ў канцы года. Але паколькі жаданне разабрацца ў гэтым пытанні ўзнікла ў сярэдзіне года, то нам давялося скарыстацца звесткамі Нацбанка.

Паводле звестак банкаўскага рэгулятара, у студзені-красавіку 2017 года ў даходную частку кансалідаванага бюджэту паступіла BYN10,3 млрд, або 33,6% ад ВУП. Прычым падатковыя даходы за гэты перыяд склалі 83,8%, або BYN8,63. Ну а далей зусім проста. Варта было толькі супаставіць гэтую падатковую плынь з ВУП, як адразу стала зразумела, што цягам першых 4-х месяцаў года падатковая нагрузка ў краіне ўзрасла да 28% ВУП.

Даволі нечаканы вынік, калі ўлічыць, што кіраўніцтва Міністэрства падаткаў і збораў (МПЗ) у канцы 2016 года запэўнівала грамадскасць у тым, што падатковая нагрузка на эканоміку ў гэтым годзе расці не будзе, а магчыма, нават і паменшыцца. Начальнік галоўнай управы метадалогіі падаткаабкладання МПЗ Ігар Скрыннікаў казаў пра тое, што ўзровень падатковай нагрузкі на эканоміку Беларусі ў 2017 годзе плануецца знізіць да 23,5% ВУП.

Зрэшты, пра гэта сёння можна было і не ўспамінаць, калі б не шматспадзеўны лукашэнкаўскі анонс аб стымуляванні бізнэс актыўнасці ў краіне пачынаючы з кастрычніка гэтага года. Улады нібыта гатовыя пазбавіць прадпрымальнікаў ад неабходнасці мець пячатку і абяцаюць мінімізаваць умяшанне пажарнай і санітарна-эпідэміялагічных службаў у бізнэс. Але не больш за тое. Пакуль нават кіўка няма на тое, што ў гэтым прагрэсіўным дакуменце з'явіцца хоць нейкі варыянт прыкметнага зніжэння падатковай нагрузкі на эканоміку.

Між тым ні асобныя сквапныя пажарнікі, ні злыя санітары ніколі не былі галоўнай перашкодай для эканамічнага росту ні ў адной краіне свету. Рост з'яўляецца адразу неўзабаве пасля таго як у эканоміцы істотна зніжаюць падатковы цяжар. І больш ніякіх цудаў.