У Туркменістане вынайшлі 10 незвычайных спосабаў папоўніць скарбніцу

Улады Туркменістана прыдумляюць розныя спосабы спаганяць ўсё новыя паборы з насельніцтва.

DW надумала з дапамогай кіраўніка "Туркменскай ініцыятывы правоў чалавека" (ТІПЧ) у Вене Фарыда Тухбатуліна скласці актуальны пералік такіх вынаходак.

Са слоў праваабаронцы, на сённяшні дзень апошняе ў гэтым шэрагу - паляванне, распачатае паліцыяй на варажбітак і (варажба ў Туркменістане - традыцыйна запатрабаваная прафесія).

"Цяпер паліцыя іх вылоўлівае, дастаўляе ва ўчасткі і прымушае плаціць штраф 100 манатаў. Пры гэтым выпісваецца квітанцыя, гэта значыць штрафы паступаюць у скарбніцу, а не ў кішэню канкрэтнага паліцэйскага", - кажа суразмоўца DW.

Цёмны аўтамабіль - не сродак перамяшчэння...

Крыху раней пачалася кампанія прымусу ўладальнікаў легкавых аўтамабіляў перафарбоўваць іх у светлыя колеры. Інакш кіроўцу пагражае штраф. Ёсць і іншыя спосабы абкласці аўтаўладальнікаў дадатковымі штрафамі.

"Нам паведамлялі і аб такіх выпадках, калі супрацоўнікі аўтаінспекцыі спыняюць аўтамабілі, якія належаць установам, міністэрствам, і правяраюць, занесеных у падарожныя лісты пасажыраў, якія знаходзяцца ў салоне. Выканаць гэта патрабаванне вельмі складана, асабліва для буйных арганізацый, але за адсутнасць запісу ўжо дзяржаўныя арганізацыі атрымліваюць штрафы", - распавядае кіраўнік няўрадавай арганізацыі.

Аўтаінспекцыя штрафавала і працягвае вышукваць і штрафаваць тых, хто займаецца прыватным возніцтвам. "Ад іх патрабуюць усё новыя даведкі - ад падатковай інспекцыі, ад міністэрства транспарту, хоць яны да яго ніякага дачынення не маюць, ад рэгіянальных устаноў. Пры адсутнасці адной з даведак у прыватнікаў - штраф", - паказвае Тухбатулін.

У асаблівую катэгорыю штрафнікоў патрапілі жанчыны. "Улады праводзяць масавую кампанію выяўлення жанчын, якія кіруюць аўтамабілем. Жанчын-кіроўцаў, нават тых, у каго ёсць шматгадовы стаж кіравання, спыняюць на дарогах, а то і абзвоньваюць на месцы жыхарства, і патрабуюць пераздаць іспыт на пасведчанне кіроўцы. З нашых звестак, калі пасведчанне было атрыманае цягам апошніх пяці гадоў, то патрабуецца пераздача. І адпаведна - новая аплата экзамену", - прадаўжае Фарыд Тухбатулін.

Гэтыя дзеянні ўлады тлумачаць тым, што змагаюцца з карупцыяй, якая нібыта мела месца пры выдачы пасведчанняў кіроўцы ў гэты перыяд. Але напраўду, мяркуюць у ТІПЧ, гэта таксама спосаб атрымаць дадатковыя грошы з насельніцтва. Хоць асноўную масу кіроўцаў у Туркменістане складаюць мужчыны, жанчыны за стырном у рэспубліцы - даўно не рэдкасць. Зрэшты, дзякуючы штрафаў гэта можа змяніцца...

Танчаць усе, штрафуюць усіх...

Асаблівая ўвага ўладаў да прыгожага полу з'явілася і падчас кампаніі выяўлення жанчын, якія знаходзяцца ў кавярні альбо без суправаджэння мужчыны, альбо з суправаджальнікам, якія не маюць пры сабе довадаў таго, што ён - муж або сваяк.

"Такіх жанчын спрабавалі прыцягнуць паводле артыкула за прастытуцыю і потым прапаноўвалі адкараскацца штрафам за адміністрацыйнае парушэнне - са складаннем пратаколу. Цяппер гэтая практыка сходзіць у мінулае, пасля таго, як на гэтую тэму з'явіліся публікацыі праваабаронцаў за мяжой", - сцвярджае кіраўнік ТІПЧ.

Зрэшты, не быў забыты і моцны пол. Прадстаўнікі ўлады шукалі ў рэстарацыях нават крыху выпіўшых або толькі пакаштаваўшых алкаголь мужчын, адмыслова падсцерагаючы каля месцаў, дзе святкавалі вяселлі, адзначалі юбілеі або іншыя ўрачыстасці. "Парушальнікам" выпісвалі штрафы за знаходжанне ў стане алкагольнага ап’янення у грамадскім месцы.

Штрафы і барацьба з карупцыяй сярод паліцэйскіх

У пераліку - і сектар людзей сямейных. Як ужо паведамляла DW, у кастрычніку 2017 года ў рэспубліцы ў дзесяць разоў павялічылі плату за тое, што дзіця наведвае дзіцячы садок. Але пасля таго, як праз гэта многія бацькі перасталі вадзіць дзяцей у садкі, улады шукаюць розныя спосабы, каб прымусіць іх гэта зрабіць.

"Камусьці пагражаюць звальненнямі на працы, многім кажуць, што цяпер пры ўладкаванні дзіцяці ў школу будзе патрабавацца даведка аб тым, што ён наведваў дзіцячы садок, інакш яго ў школу не возьмуць, хоць канстытуцыя вызначае права на ўсеагульную школьную адукацыю", - кажа Фарыд Тухбатулін. Ён сцвярджае, што робіцца гэта з адной мэтай - папоўніць дзіравы бюджэт.

Пры гэтым калі яшчэ нядаўна вельмі многія паліцэйскія і іншыя сілавікі карысталіся шырокімі магчымасцямі спаганяць штрафы, каб асабіста ўзбагачацца, адпускаючы парушальнікаў за хабар, цяпер над імі дамоклавым мячом вісіць нейкі ўказ зверху, які патрабуе пэўнага плана для папаўнення бюджэту.

"Не думаю, што ўсё, што яны цяпер збіраюць, ідзе ў дзяржбюджэт, але дзель таго, што асядае ў іх прыватных кішэнях, значна скарацілася. Хутчэй за ўсё, іх паставілі ў сітуацыю, што калі яны не выканаюць план, то да іх самім выкарыстаюць санкцыі", - мяркуе Тухбатуллін.

Аб размаху Сапармурата Ніязава

Невялікі экскурс у гісторыю незалежнага Туркменістана кажа аб тым, што ўменне папаўняць скарбніцу за кошт вынаходлівасці ў поўнай меры было ўласціва ўладзе і за першым прэзідэнтам краіны Сапармураце Ніязаве.

Туркменбашы стараўся рабіць гэта на шырокую нагу. Можна ўспомніць ягоную пастанову спаганяць 50 тысяч даляраў з замежных жаніхоў, якія хочуць узяць шлюб з туркменскай нявестай. Зрэшты, лідар туркменскай Рэспубліканскай партыі ў выгнанні Нурмухаммед Ханам, пры Ніязаве адзін час займаў пасаду пасла рэспублікі ў Турцыі і ў Ізраілі, не можа ўзгадаць ніводнага выпадку, калі іншаземец сапраўды плаціў у скарбніцу Туркменістана.

"Але мне як паслу даводзілася вельмі доўга перад еўрапейскімі калегамі ў Анкары апраўдвацца і тлумачыць, навошта гэта зроблена. Тлумачылася Ніязавым гэта так: гэта гарантыя, што жанчына, выходзячы замуж за замежніка, забяспечаная фінансамі. Хоць напраўду гэта быў намер ажыццявіць паборы. Выйшла так, што Ніязаў, наадварот, толькі адпудзіў замежных жаніхоў ад туркменскіх жанчын. У ход пайшлі абыходныя схемы: напрыклад, дзяўчаты прыязджалі ў Турцыю, і там таемна выходзілі замуж, або змацоўвалі шлюб толькі ў мулы", - распавёў апазіцыйны палітык, які жыве ў Аўстрыі.

Затое, з ягоных слоў, за Ніязавым сапраўды на шырокую нагу паборы спаганяліся з замежных фірмаў. "Дапусцім, фірма асталявалася ў Туркменіі і ажыццяўляе нейкі праект. Але ёй давалася "дадатковае заданне" - заасфальтаваць нейкі адцінак дарогі, пракласці або адрамантаваць каналізацыю. Без кантактаў, але за кошт фірмы. І фірмы на гэта ішлі, каб застацца ў Туркменістане. Тады гэта было пагалоўнай з'явай. У тым ліку буйныя заходнія фірмы. Цяпер я аб такой практыцы не чую", - працягвае суразмоўца DW.

Газ Кітаю і саломінка

Дзеянні цяперашніх уладаў, на ягоную думку, абумоўлены цяжкай эканамічнай сітуацыяй. Бо асноўнае папаўненне бюджэту ішло за кошт экспарту энэргарэсурсаў, у першую чаргу, газу. Кошт газу значна ўпаў. Акрамя таго, газ у значнай ступені сыходзіць у Кітай не за грошы, а за кошт выплаты запазычанасці перад Пекінам за будаўніцтва газаправодаў і за інвестыцыі ў галіну.

"І з гэтай сітуацыі Туркменістан цягам бліжэйшага дзесяцігоддзі наўрад ці выберацца. Кітайцы саступілі Ашхабад пры ўкладанні кантрактаў. А цяпер гаворка ідзе аб другой нітцы будаўніцтва газаправода ў Кітай. Яшчэ не разлічыўшыся з ранейшымі абавязкамі. Прэзідэнт Гурбангулы Бердымухамедаў заціснуты ў кут. Тапелец хапаецца за саломінку, а гэтыя паборы і ёсць саломінка - штрафамі скарбніцу не напоўніш. А праблемы людзей яны пагаршаюць", - кажа Ханамаў. "Крыўдна, што ўлады збіраюць паборы па такім драбках, а затым зноў выкінуць велізарныя сродкі на будаўніцтва якога-небудзь гольф-клуба або чарговага непатрэбнага гатэля", - дапаўняе яго Фарыд Тухбатулін.