Хто мог атрымаць $400 мільёнаў адпаведна з сакрэтным указам?

Адбыліся гіганцкія карэкціроўкі дзяржбюджэту.

На рубяжы 2017-га і 2018-га гадоў улады краіны прынялі процьму пастаноў аб падтрымцы прадпрыемстваў дзяржсектара.

Частка такіх указаў і пастаноў была засакрэчаная.

Сайт banki24.by паспрабавалі вылічыць аб'ём дзяржпадтрымкі з адкрытых звестак.

«Вынік нашых пошукаў шакавальны. Тое, што ўлады ўтаілі сумы дапамогі арганізацыям-завінавачаным, праглядаецца з некалькіх крыніц. Ды і рэсурсы для падтрымкі дакладна былі: прафіцыт бюджэту дазваляў раскідвацца грашыма», - піша выданне.

Па-першае, снежаньскія папраўкі ў бюджэт 2017 года выйшлі адразу з пяццю пунктамі «для службовага карыстання». Дарэчы, ва ўказе аб апошніх папраўках у бюджэт 2016 года было ўсяго два пункты з грыфам «ДСК».

Па-другое, у пачатку студзеня на сайце Лукашэнкі з'явілася інфармацыя аб падтрымцы прадпрыемстваў сістэмы Мінпрама і Беллегпрама. Паводле звестак прэс-службы Лукашэнкі, прадпрыемствы атрымалі адтэрміноўку для вяртання пазыковых сродкаў і растэрміноўку ў выплаце адсоткаў за банкаўскія крэдыты.

Пры гэтым самі дакументы аб ільготах для прадпрыемстваў так і не былі афіцыйна апублікаваныя на pravo.by. Гэта можа значыць, што пастановы Лукашэнкі былі выдадзеныя толькі для вузкага кола асоб, са спецгрыфамі. Напрыклад, дагэтуль не апублікаваны ўказ №6, які мог быць падпісаны ў перыяд з 5 да 8 студзеня.

Па-трэцяе, у снежні адбылося вельмі незвычайнае павелічэнне грашовай масы. За апошні месяц 2017 года рублёвая маса вырасла на 1 437 млн BYN (рэкорд трохгоддзя). Велізарныя сродкі з'явіліся на рахунках прадпрыемстваў рэальнага сектара.

Раней сайт banki24.by паказваў, што адсачыць сапраўдную крыніцу паступлення рэсурсаў будзе цяжка. Сотні мільёнаў рублёў пайшлі на закрыццё дзіркі ў бюджэце Фонду сацыяльнай абароны, але і гэта тлумачыла малую частку грашовага бязладдзя.

Аднак падказку аб размаху аперацый у рэанімаванні дзяржсектара ўсё ж удалося адшукаць. Сярод іншых карэкціровак артыкулаў выдаткаў бюджэту-2017 затаіўся радок «бюджэтныя крэдыты, пазыкі».

Згодна з законам аб бюджэце да ўнясення змяненняў у гэтым радку вісела значэнне «мінус 825,7 млн BYN». З гэтага радку Мінфін паказвае выдаткі на выдачу новых крэдытаў, пазык і мінусуе паступленні ад выплаты ранейшых.

Калі значэнне адмоўнае, то мяркуецца, што прадпрыемствы вернуць у бюджэт больш, чым атрымаюць. Рэальнасць выявілася на парадак больш песімістычнай, чым думалі чыноўнікі. Да канца першага паўгоддзя 2017-га пазыкі прадпрыемстваў цэментнай і цэлюлозна-папяровай галін перад бюджэтам у гарантаваных уладамі вонкавых пазыках узраслі да 399 млн USD.

Да 1 ліпеня 2017 года пазыкі прадпрыемстваў у выкананых гарантыях урада выраслі да 1,9 млрд BYN, запазычанасць у бюджэтных пазыках — да 2,5 млрд BYN.

Яшчэ летам 2017-га Мінфінансаў уважала, што прадпрыемствы рэальнага сектара не вернуць у бюджэт 70% грошай, якія павінны былі аддаць за год у пазыках. Мяркуючы са снежаньскай карэкціроўкі бюджэту на 2017 год, боязь фінансістаў рэалізаваліся цалкам.

У адпаведнасці з папраўкамі балансавы артыкул «бюджэтныя пазыкі, крэдыты, пазыкі» быў павялічаны на 823,8 млн BYN. Такім чынам, замест таго, каб аддаць у бюджэт 825,7 млн BYN, завінавачаныя Мінфіну пералічылі на чыстай аснове толькі 1,9 млн BYN.

Што значаць гэтыя гіганцкія карэкціроўкі? Яны азначаюць, што ўлады альбо даравалі завінавачаным больш за 0,8 млрд BYN пазыкі, альбо выдалі блізу 0,8 млрд BYN новых пазык, крэдытаў і пазык звыш плана. Магчымы і нейкі мікс з названых сцэнароў.

Дарэчы, у снежні 2016 года адбылося аналагічнае. Баланс у радку «бюджэтныя пазыкі, крэдыты, пазыкі» паднялі на 699,8 млн BYN. У выніку прадпрыемствы не вярнулі грошы бюджэту, а бюджэт нарасціў падсілкоўванне завінавачаных прадпрыемстваў.

Хто мог стаць атрымальнікам сотняў мільёнаў рублёў у канцы 2017 года? Кандыдатаў на дзяржпадтрымку шмат, але можна назваць найбольш прыкметных. Атрымальнікам дапамогі ад дзяржавы мог быць Беларускі металургічны завод. Да 1 студзеня 2017 года БМЗ назапасіў 1,7 млрд BYN чыстых страт. Далей справы ў БМЗ таксама ішлі не надта добра. Завод заставаўся хранічным завінавачаным за энэргарэсурсы.

Вялікія грошы маглі выдаць Светлагорскаму ЦКК. У 2017 годзе камбінат паказваў чыстыя страты блізу 100 млн BYN і таксама не плаціў у тэрмін энэргетыкам. Некампенсаваныя страты камбіната на 1 студзеня 2017 года дасягалі 195,8 млн BYN.

У аналагічным становішчы знаходзіліся ўсе 3 цэментныя заводы Беларусі. Ужо некалькі гадоў запар яны генеруюць чыстыя страты і нарошчваюць пазыкі ў крэдытах. Пакуль невядома, як у 2017 годзе спрацаваў МАЗ. Але да 2017 года паводле справаздачнасці ён знаходзіўся прыкладна ў тым жа фінансавым становішчы, што БМЗ, Светлагорскі ЦКК і цэментавыя заводы. Летам 2015 года МАЗ атрымаў фінансавую дапамогу на суму блізу 1 трлн BYR.

Незлічоныя льготы і прэферэнцыі, а таксама адтэрміноўкі і растэрміноўкі ў крэдытах і пазыках у ранейшыя гады мелі прадпрыемствы холдынгу «Гомсельмаш». І нарэшце, у сувязі са стратнасцю паставак бензіну і дызпаліва на ўнутраны рынак, не выключана, што ўлады маглі падтрымаць нават Мазырскі НПЗ і «Нафтан».