Яўген Лівянт: Інжынер — гучыць горда? Не, наогул не гучыць

Усё больш спецыяльнасцяў у Беларусі становяцца сінонімам слова «няўдачнік».

Пра гэта ў артыкуле для onliner.by напісаў Яўген Лівянт — выкладчык матэматыкі і фізікі, сузаснавальнік цэнтра «100 балаў»:

- Летам 2009 года, ужо пасля таго, як сталі вядомыя вынікі ЦТ, мне патэлефанавала мама аднаго з найлепшых вучняў мінулага навучальнага года. Я ўжо ведаў, што балаў, якія набраў гэты вучань, выстарчае для паступлення на бясплатнае навучанне ў кожную ВНУ і на ўсякую спецыяльнасць, дзе патрэбныя сертыфікаты па матэматыцы, фізіцы і мове. Мама вучня тэлефанавала параіцца: хлопец не хацеў станавіцца праграмістам — яго цікавіла стварэнне не віртуальных, а матэрыяльных аб'ектаў, і ён абраў спецыяльнасць «будаўніцтва» ў БНТУ. Яна сказала, што ўсе сваякі ўгаворваюць яго змяніць пастанову, і спытала маё меркаванне на гэты конт. Я адказаў, што ў яе сына выбітны патэнцыял, што ён можа развязваць задачы ўсякага ўзроўню складанасці, што ягоную пастанову варта паважаць і калі ён зразумее, што выбар спецыяльнасці апынуўся няслушным, то ўсё сам зможа змяніць.

Не ведаю, як я тады паўплываў на прыняцце канчатковай пастановы, але хлопец паступіў і паспяхова скончыў спачатку ВНУ, а потым і магістратуру ў абранай спецыяльнасці. І ўсе гэтыя гады мяне раздзіралі сумневы ў правільнасці парады, якую я тады даў. Справа ў тым, што сам я вельмі рэдка лезу з парадамі такога кшталту і досыць асцярожна даю іх, калі мяне аб гэтым просяць. І не таму, што чагосьці баюся, а таму, што шчыра не ўпэўнены ў правільнасці маіх рэкамендацый у выбары спецыяльнасці. А ў гэтым выпадку я быў безапеляцыйным і дастаткова ўпэўнена даў параду.

Па меры таго, як усе гэтыя гады ў нашай краіне развіваўся ПВТ і згасала як інжынерная адукацыю, так і запатрабаванасць добрых інжынераў, я адчуваў згрызоты сумлення пры ўспаміне аб гэтай гісторыі. Кожны год усё больш маіх вучняў сыходзяць з інжынерных спецыяльнасцяў, дзе многія з іх ужо дамагліся прафесійных поспехаў. Яны звальняюцца з пасад прарабаў, канструктараў, праекціроўшчыкаў, ідуць на тыя ці іншыя курсы IT-галіны, затым становяцца тэставальнікамі, а потым — праграмістамі і распрацоўшчыкамі. Ведаю аднаго прараба, які за адзін год прайшоў шлях ад стажора да начальніка аддзела ў вядомай IT-кампаніі. Прычына банальная: драматычны разрыў у аплаце працы.

Цікавы яшчэ адзін аспект. Кожны год да мяне ў госці прыходзіць кампанія выпускнікоў 2007 года. У ёй ёсць і ІТ-спецыялісты, і інжынеры, прычым частка інжынераў ужо стала ІТ. Неяк маладыя інжынеры дзяліліся рознымі гісторыямі, звязанымі з іх прафесійнай дзейнасцю. Прараб распавёў аб спосабах сталага кантролю за тым, каб працоўныя не напіліся, і як перакуліліся кран і трактар, калі ён не ўсачыў.

Іншы прараб успомніў аб тым, як пры рэалізацыі якога-небудзь праекта цалкам забетанавалі ўваход у будынак (менавіта так было ў праекце) і як потым выходзілі са становішча. Праекціроўшчыца распавяла пра тое, як ствараюцца праекты і наколькі далёка ад іх тое, што будуецца. Я даведаўся шмат «цікавага» аб функцыянаванні адной з ЦЭЦ і працы аднаго з самых вядомых беларускіх прадпрыемстваў, якія выпускаюць тэхніку. Пры гэтым звярнуў увагу на нарастальнае здзіўленне на твары Іт-спецыялісткі, якая займалася стварэннем сайтаў і зарабляла ў 4-5 разоў больш, чым інжынеры...

Нарэшце яна не вытрымала: «Хлопцы, у вас, вядома, вельмі цікавая праца, але навошта вам гэта трэба? Такая адказнасць пры такім заробку? Я прыходжу на працу паміж 10 і 11, дакладнага часу няма. Праўда, пры неабходнасці затрымліваюць да позняга вечара. Але не гэта галоўнае! Калі штосьці пайшло не так, то ў нас гэта называецца «вушак». Вельмі шкада, добра, перарабляем. Але ніякіх рызык для жыцця і здароўя, наогул ніякага экстрыму. Вядома, усё сумней, чым у вас, але жыць жа на нешта трэба...»

Усё гэта я ўспомніў учора, калі прачытаў вельмі дакладны артыкул. Прачытаў і не вытрымаў, патэлефанаваў вучню, якога ў 2009 годзе падтрымаў у ягоным выбары.

— Чым вы займаецеся? — спытаў я.

— Пайшоў на курсы, цяпер праходжу стажыроўку, — адказаў хлопец.

Цікавіцца, на якіх курсах ён вучыцца, я не стаў. Мне і так усё было зразумела...

Я вельмі рады, што ў нас ёсць ПВТ. Не было б Парку, і яшчэ некалькі дзясяткаў тысяч маладых адукаваных людзей пакінулі б краіну. Магчыма, частка б засталася і ціхенька аўтсорсіла з кватэр. Гадоў дзесяць таму, калі ПВТ толькі ствараўся, мала хто верыў, што гэты праект стане такім маштабным і эфектыўным. Але я б не хацеў, каб слова «інжынер» стала сінонімам слова «няўдачнік», як гэта ўжо адбылося са словам «настаўнік». Прынамсі, для нашай краіны гэта зусім не прагматычна.

А ў канцы артыкула свежая нявыдуманная гісторыя. Адна з тых, якімі са мной рэгулярна дзеляцца выкладчыкі нашых тэхнічных ВНУ.

Студэнт другога курсу вырашае раўнанне:

Піша на дошцы:

Выкладчык гарлапаніць:

— Дзяліць на арксін?

Студэнт:

— Ой, прабачце, памножыць.

Дарэчы, адлічэнне студэнтаў з тэхнічных ВНУ цяпер катэгарычна не вітаецца. У прынцыповых выкладчыкаў узнікаюць вельмі сур'ёзныя праблемы, калі яны ставяць на іспытах нізкія ацэнкі.