Як санкцыі ЗША «гукнуцца» ў Беларусі

Сапраўдныя праблемы пачнуцца пасля эмбарга на расейскую нафту.

Пад дзеяннем антырасейскіх санкцый на гэтым тыдні трэсла і беларускі валютны рынак, піша выданне «Беларусы і рынак».

Рублі падалі і падымаліся

Адыходны тыдзень быў напружаным для валютнага рынку, які рэзка адрэагаваў на пастанову ЗША пашырыць санкцыйных спіс расейскіх грамадзянаў і прадпрыемстваў. Пералік быў дапоўнены 24 прозвішчамі і 14 кампаніямі.

У яго трапілі прэзідэнт фонду «Сколкава», кіраўнік рады дырэктараў групы кампаній «Рэнова» Віктар Вексельберг, кіраўнік «Русала» Алег Дзерыпаска, міністр унутраных справаў РФ Уладзімір Калакольцаў, сакратар Рады бяспекі Мікалай Патрушаў, кіраўнік управы «Газпрама» Аляксей Мілер і кіраўнік ЗГБ Андрэй Косцін.

Пастанова пра санкцыі была прынятая ў пятніцу, 6 красавіка, а ўжо ў панядзелак, 9 красавіка, капіталізацыя расейскага рынку акцый звалілася на 7%, або больш чым на 2,7 трлн рас. руб. Перад чацвяргом нацыянальная валюта РФ абнавіла гістарычныя максімумы – 79 рас. руб. за еўра (10,3%) і 64 рас. руб. за даляр (9,4%). Паводле ацэнак экспертаў агенцтва Bloomberg, расейскія мільярдэры страцілі 16 млрд даляраў.

Дзель расейскага рубля ў беларускім кошыку валютаў складае 50%, таму айчынная валюта не магла не адрэагаваць на падзенне суседняй. З панядзелка да серады наш рубель падаў у адносінах да даляра і еўра. За тры дні «амерыканец» падаражэў на 5,4%, «еўрапеец» – на 6,6%, а расейскі рубель асеў на 4,8%.

Зрэшты, ужо ў чацвер сітуацыя пачала мяняцца. На дапамогу расейскаму рублю прыйшла нафта, якая стала даражэць яшчэ ў канцы мінулага тыдня, а да пятніцы абнавіла максімум – 72,22 даляра за бараль сумесі Brent.

Міжнароднае энэргетычнае агенцтва апублікавала красавіцкую справаздачу пра стан рынку нафты, у якой канстатавала скарачэнне яе здабычы і сусветных запасаў. На гэтым фоне да суботы ў расейскага рубля часткова атрымалася вярнуць свае пазіцыі: ён дабраўся да адзнак 75,75 рас. руб. за еўра і 61,43 рас. руб. за даляр.

Пасля гандлю, які прайшоў 12 красавіка, расейскі рубель падняўся і на Беларускай валютна-фондавай біржы – на 2,2%. У пятніцу тэндэнцыя аднаўлення рублёў захавалася. Расейскі дадаў 0,4% і вярнуў у агульнай колькасці прыкладна палову за чатыры дні падзення. У адносінах да беларускага рубля даляр і еўра патаннелі адпаведна на 0,56 і 0,72%.

Статус-кво захаваецца

Нягледзячы на пазітыўны трэнд апошніх дзён тыдня, вярнуцца на ранейшыя пазіцыі ў расейскага рубля атрымаецца не хутка, мяркуе фінансавы кансультант «ТэлетрэйдБел» Жанна Кулакова. Тым больш невядома, як будзе развівацца геапалітычная сітуацыя далей.

«Мы назіралі зніжэнне расейскага рубля да 3,2 бел. руб. за 100 рас. руб. (Нагадаю, на піках у студзені ён дасягаў 3,5 бел. руб. за 100 рас. руб.), і так танна на нашым рынку ён не каштаваў з лета 2017 года », – сказала экспертка. На ейную думку, у найбліжэйшы час курс даляра павінен стабілізавацца блізу 2,05–2,06 руб., а еўра – 2,5 руб.

«Імавернасць таго, што даляр апусціцца ніжэй за адзнаку два рубля, невялікая, – мяркуе Жанна Кулакова. – Калі расейскі рубель прадоўжыць тэндэнцыю ўмацавання, то ў нас яго курс будзе расці хутчэй, чым курсы даляра і еўра – зніжацца, таму што з пачатку тыдня беларускі рубель занадта ўмацаваўся да расейскага. Калі раптам расейскі рубель зноў перажыве ўзрушэнні, даляр і еўра ўмацуюцца яшчэ больш».

Калі падзеі будуць разгортвацца ў адпаведнасці з негатыўным сцэнаром, найбольшыя рызыкі будуць суправаджаць беларускі экспарт, мяркуе Жанна Кулакова. «Значнае ўмацаванне нашага рубля ў адносінах да расейскага можа прывесці да падзення айчыннага экспарту ў Расею, паколькі нашы тавары стануць для расейцаў даражэйшымі. З іншага боку, магчымы рост імпарту, паколькі расейскія тавары для нас патаннеюць. Такое змяненне балансу ў вонкавым гандлі багатае на дэфіцыт валюты на ўнутраным рынку, гэта значыць павышаны попыт з боку прадпрыемстваў на валюту, а ён жа і так даволі высокі», – адзначыла суразмоўца «Беларусы і рынак».

Рэальная небяспека звязаная з нафтай і газам

Не паддавацца паніцы і не перабольшваць значнасць таго, што адбываецца, заклікае старэйшы аналітык «Альпары» Вадзім Іосуб. «Казаць пра глабальны крызіс, пра прыпыненне экспарту ў Расею, пра непазбежную дэвальвацыю цяпер нельга. Трэба разумець, што гэта чыста вонкавая з'ява. Рух курсаў на валютным рынку – гэта рэакцыя на тое, што адбываецца на расейскім рынку пад уплывам амерыканскіх санкцый. У гэтым выпадку застаецца толькі назіраць за тым, што адбываецца», – сказаў эксперт.

Не варта перабольшваць і значэнне саміх санкцый, мяркуе ён. «Для расейскай эканомікі гэтыя санкцыі не такія страшныя. Значна страшнейшыя, напрыклад, раней уведзеныя сектаральныя санкцыі, якія забараняюць заходнім кампаніям супрацоўнічаць з Расеяй у сегменце цяжка выманай нафты і прапаноўваць тэхналогіі. У сектаральных санкцый не было імгненнага эфекту, адразу яны практычна ніяк не адбіліся ні на фондавым рынку, ні на рублі, аднак у доўгатэрміновай перспектыве яны ўяўляюць для РФ значна большую небяспеку. Рэальная небяспека для Расеі паўстане толькі тады, калі пад пагрозай апынуцца здабыча і продаж нафты і газу», – перакананы Вадзім Іосуб.

Цяпер, калі нафта даражэе, расейскі бюджэт будзе добра папаўняцца, таму пакуль вялікай небяспекі няма.

Шукаць іншыя рынкі

«Калі не пачнецца прыхаваная вайна ў Сірыі паміж Расеяй і ЗША (што малаімаверна), усё будзе больш-менш нармальна», – мяркуе дэкан эканамічнага факультэта БДУ Міхаіл Кавалёў.

Пагроза для беларускага рубля не на расейскім рынку, а на айчынным, мяркуе суразмоўца «БР». «Пакуль асаблівай небяспекі для рубля няма, таму што імпарт не расце хутчэй за экспарт. Прынамсі, паводле статыстыкі за першыя месяцы гэтага года, экспарт дадаваў фантастычнымі тэмпамі – больш чым на 20%, а імпарт – сярэднімі. У такой сітуацыі на курсе адаб'ецца толькі адно: ці будзем мы больш плаціць насельніцтву? Калі станем плаціць больш, значыць паўстануць праблемы з курсам, калі не – не паўстануць», – упэўнены эксперт.

Тым не менш ад залішняй залежнасці ад рынку РФ і расейскага рубля трэба пазбаўляцца, мяркуе Міхаіл Кавалёў. Неабходна прыкласці максімум намаганняў і знайсці іншыя рынкі збыту, акрамя расейскага, адзначыў эксперт.

Акрамя таго, ён мяркуе магчымым знізіць дзель расейскага рубля ў кошыку валютаў. «У гэтай сітуацыі я звёў бы яе, напэўна, да 25%», – сказаў Міхаіл Кавалёў.