«Людзі сумуюць па ўкраінскім прадуктам»

Як расейскія санкцыі адбіліся на крымчанах.

За два тыдні ў канцы верасня - пачатку кастрычніка, у трох пунктах пропуску на адміністрацыйнай мяжы з Херсонскай вобласцю, інспектары кіравання Рассельгаснагляду па анэксаваным Крыме канфіскавалі блізу 700 кілаграмаў забароненых да ўвозу прадуктаў. У ведамстве кажуць пра 69 спроб «нелегальна завезці прадукты», паведамляе Крым.Реалии.

Паводле паведамлення Рассельгаснагляду, усе канфіскаваныя тавары знаходзіліся ў ручной паклажы і багажы аўтамабіляў, якія ідуць на паўвостраў з мацерыковай часткі Украіны. Па назіраннях інспектараў, сярод прадуктаў былі каўбасы, рыба, яйкі, сала, памідоры і агуркі. Расейскія прадуктовыя контрсанкцыі былі ўведзеныя супраць суседніх краін Еўропы пасля таго, як Захад наклаў на Расею абмежаванні ў сувязі з анэксіяй Крыма і вайной на ўсходзе Украіны.

Крымскі актывіст Аляксей Яфрэмаў сцвярджае, што крымчане цэняць украінскія прадукты.

- Людзі сумуюць па якасных, смачных прадуктах, якія былі пры Украіне, і якія зараз ва Украіне. Можа, яшчэ па музыцы і нейкай культуры, але лядоўні на першым месцы. Я некалькі разоў перасякаў мяжу сёлета: дапушчальна перавозіць пяць кілаграмаў нейкага тыпу прадуктаў. Цяпер, сапраўды, уводзяцца абмежаванні. Быў кур'ёзны выпадак: нядаўна да мяне прыйшлі сябры, убачылі ўкраінскія цукеркі. Я кажу: яны ўжо пратэрмінаваныя, а яны: "Не, не, мы з'ямо». Гэта значыць, людзі гатовыя есці нават пратэрмінаваныя прадукты, калі яны з Украіны. З боку ўкраінскай мытні - свае абмежаванні: яны не дазваляюць правозіць тавары расліннага паходжання. У Крым жа вязуць яйкі, сала, каўбасу, сыр, кандытарскія вырабы. Акрамя таго, маса выпадкаў, калі людзі спрабуюць дастаць медыкаменты, просяць штосьці прывезці.

Са слоў Аляксея Яфрэмава, калі падарожнік вязе ўпакоўку таблетак для сябе, то гэта не выкліча праблем, а калі гэта пакет з лекамі, то ўзнікнуць праблемы з расейскімі мытнікамі.

- Яшчэ першыя год-два (пасля расейскай анэксіі Крыма - КР) можна было купіць украінскія прадукты, яшчэ не такі строгі кантроль быў. Цяпер, наколькі я спрабаваў пазнаваць у сваіх знаёмых, сяброў, нідзе іх не відаць на прылаўках. Нават цукеркі складана дастаць.

Расейскі незалежны эканаміст Уладзіслаў Жукоўскі заявіў, што расейскія прадуктовыя контрсанкцыі былі несіметрычнай мерай.

- Усе гэтыя контрсанкцыі, вядома, былі паказухай і палітычным піярам на ўнясенне чыноўнікаў федэральнага ўзроўню, найбуйнейшых алігархаў і найбліжэйшага атачэння прэзідэнта ў санкцыйныя спісы. Расейскія ўлады не знайшлі нічога больш разумнага, чым увесці санкцыі супраць уласнага насельніцтва. Зразумелая справа, якаснае імпартнае харчаванне з Еўропы, са Штатаў не было замешчана нармальным харчаваннем унутры краіны, так што гэта была бессэнсоўная акцыя. З іншага боку, ёсць цэлая катэгорыя сілавікоў - памежнікаў, спецслужбістаў - якія зрабілі сабе на гэтым кар'еру, атрымалі новыя медалькі, зорачкі, ордэны. Куды больш прыемна змагацца з якімі-небудзь польскімі яблыкамі, з французскім сырам, з турэцкімі памідорамі і карнішонамі, чым з алігархамі, карупцыяй, што распілоўвае бюджэт і манаполіяй унутры краіны.

На думку Уладзіслава Жукоўскага, усё гэта прывяло да павелічэння аб'ёмаў кантрафактнай прадукцыі са шкоднымі хімічнымі дадаткамі на расейскім рынку.

- Пры гэтым існуе ценявы рынак якаснага харчавання: сыры, віны, мяса, рыба, садавіна і гародніна - але каштуюць яны значна даражэй. Па факце людзі з ўладнай вертыкалі так ад іх і не адмовіліся. З майго пункту гледжання, не такім чынам трэба было займацца развіццём сельскай гаспадаркі, эканомікі... Контрсанкцыі - гэта абмежаванне канкурэнцыі, удар па канкурэнтнай барацьбе, абмежаванне прытоку імпартных тавараў у Расею. Аўтаматычны адказ на зніжэнне канкурэнцыі - рост коштаў на прадукты харчавання. Афіцыйна яны ў нас выраслі на 70% за апошнія пяць гадоў, якія не афіцыйна - у 2,5-3 разы на некаторыя тавары. У той жа час адбылося падзенне якасці. За ўсе гэтыя контрсанкцыі заплацілі кашальком і здароўем канчатковыя спажыўцы.

Юрыстка ўкраінскай праваабарончай арганізацыі «Крым.SOS» Вольга Курышка разважае пра прававыя аспекты абмежаванняў на правоз прадуктаў і рэчаў у Крым і з Крыма.

- З пункту гледжання праваабарончай дзейнасці, мы б больш казалі пра забарону на правоз асабістых рэчаў - уласнасці грамадзян Украіны, як з боку Украіны, так і з боку Расеі. Па правозу ж грузаў у камерцыйных і прадпрымальніцкіх мэтах пазіцыя адназначная: эканамічных дачыненняў з Расеяй мы не вядзём. Што да масавай канфіскацыі прадуктаў з ручной паклажы, то ў гэтай сітуацыі і Гаагская, і Жэнеўская канвенцыі кажуць пра тое, што Расея, як краіна-акупант, не мае права прымаць якія-небудзь нарматыўныя акты, якія абмяжоўваюць правы грамадзян на той тэрыторыі, і распаўсюджваць там сваё заканадаўства. Па-другое, Расея не павінна парушаць права ўласнасці грамадзян. Людзі павінны мець права нават у такой сітуацыі правозіць рэчы, якія неабходныя ім, якія з'яўляюцца іх уласнасцю.

На думку Вольгі Курышкі, каб урэгуляваць парадак ўвозу і вывазу тавараў з анэксаванага Крыма з боку Украіны, неабходна адмяніць закон аб свабоднай эканамічнай зоне «Крым» і прыняць новыя заканадаўчыя палажэнні для часова акупаванага паўвострава.

- Калі гаворка ідзе пра асабістыя рэчы, на гэта распаўсюджваецца дзеянне Мытнага кодэкса, якім устаноўлены абмежаваны пералік рэчаў для перавозкі праз дзяржаўную мяжу. Гэта нонсэнс, таму што нельга ўжываць такія правілы да адміністрацыйнай мяжы з Крымам.

Адміністрацыйная мяжа паміж мацерыковай Украінай і Крымам

Пасля анэксіі Крыма Расеяй у пачатку 2014 г. паміж мацерыковай Украінай і паўвостравам пралегла фармальна адміністрацыйная, але фактычна - сапраўдная мяжа. У Херсонскай вобласці на адміністрацыйнай мяжы з Крымам працуюць тры кантрольныя пункты ўезду/выезду - «Каланчак», «Чонгар» і «Чаплінка».