Навукоўцы распавялі, ці трэба ўжываць алкаголь пасля флюараграфіі

Даследнікі прааналізавалі адзін з самых жывучых міфаў пра здароўе.

Радыяцыяй навукоўцы называюць розныя рэчы, сярод якіх тая самая, штучная і смертаносная, не такая ўжо і прыкметная. У шырокім сэнсе радыяцыя - гэта ўсякае выпраменьванне, уключаючы амаль бяскрыўднае сонечнае святло. Напрыклад, метэаролагі ўжываюць тэрмін «сонечная радыяцыя» для ацэнкі колькасці цяпла, якое атрымлівае паверхня нашай планеты, піша ТАСС.

Часта радыяцыю атаясамліваюць з іянізавальным выпраменьваннем, то бок, праменямі або часціцамі, здольнымі адарваць ад атамаў і малекул электроны. Менавіта іянізавальнае выпраменьванне пашкоджвае жывыя клеткі, выклікае паломкі ДНК. Гэта тая самая радыяцыя, але яна далёка не заўсёды штучная.

Самая вялікая крыніца радыяцыі (далей у тэксце яна будзе сінонімам «іянізавальнага выпраменьвання») – зноў жа Сонца, гіганцкі тэрмаядзерны рэактар натуральнага паходжання. За межамі атмасферы Зямлі і яе магнітнага поля сонечнае выпраменьванне ўключае ў сябе не толькі святло і цяпло, але таксама рэнтгенаўскія прамяні, жорсткі ультрафіялет і разагнаныя да вялікай хуткасці пратоны.

Пратоны найбольш небяспечныя для тых, хто апынуўся ў далёкім космасе. За год падвышанай сонечнай актыўнасці траплянне пад пучок пратонаў дасць смяротную дозу апрамянення за лічаныя хвіліны. Гэта прыкладна адпавядае фону паблізу зруйнаванага рэактара Чарнобыльскай АЭС.

Наша планета таксама радыеактыўная. Горныя пароды, уключаючы граніт і вугаль, утрымліваюць уран, торый і выпускаюць газ радон (калі дом пабудаваны на скальных пародах і дрэнна праветрываецца, то праз радон у жыхароў павышаецца рызыка захварэць на рак лёгкіх). Частка шкоды ад палення звязаная з палоніем-210 у тытунёвым дыме, вельмі актыўным і таму небяспечным ізатопам. Ды што там тытунь - калі з'есці звычайны банан, то кожную секунду ў арганізме будзе праходзіць 15 рэакцый распаду калію-40.

Зрэшты, есці бананы бясшкодна, а ўран у граніце, радон у паветры, калій і радыёуглярод у ежы, касмічныя прамяні - усё гэта складнікі натуральнага радыяцыйнага фону. Прырода знайшла, як у ім існаваць, і тая ж ДНК мае вельмі магутныя механізмы змагацца з гэтым.

Вядомыя народныя сродкі, якія нібыта дапамагаюць «вывесці радыяцыю з арганізма», - ёд і алкаголь. Напраўду ёд ужываюць толькі ў адным выпадку: калі адбыўся выкід ёду-131, кароткачасовых ізатопаў, які выпрацоўваецца ў ядзерных рэактарах. Прэпараты са звычайным ёдам запавольваюць засваенне радыеактыўнага. А людзям са шчытападобнай залозай, якая працуе няправільна, лішак ёду можа нашкодзіць.

Што ж тычыцца алкаголю, то досыць сказаць, што ў знойдзеных намі пратаколах прафілактыкі прамянёвых паражэнняў ён не згадваецца зусім. Так, калі паслухаць вайсковыя байкі, спірт працуе як лекі наогул ад усяго, але ў вайсковых байках часам і кракадзілы лётаюць. Не варта змешваць фалькларыстыку з біяхіміяй і радыебіялогіяй. Прэпараты, якія спрыяюць вываду радыенуклідаў, існуюць, але ў іх столькі пабочных эфектаў і абмежаванняў, што мы пра іх спецыяльна не будзем казаць.

Магчыма, гэтыя міфы жывучыя таму, што апраменіцца можна не толькі побач са зламаным ядзерным рэактарам або ў кабінеце лекара. Крыніцы выпраменьвання часам забывалі ў спісаных прыборах для пошуку схаваных дэфектаў, былі зафіксаваныя выпадкі страты медыцынскіх крыніц, а некалькі гадоў таму школьнік з Масквы набыў на радыёрынку рэнтгенаўскую трубку, падключыў яе дома і зарабіў прамянёвы апёк рукі. У Паўднёвай Амерыцы здарылася яшчэ больш абуральная гісторыя. У лякарні згубілі радыеактыўны парашок, які мясцовыя дзеці знайшлі і выкарыстоўвалі ў якасці грыму. Вечарынка скончылася сумна.

Каб такога пазбегнуць, трэба проста не цягнуць у дом невядомыя прадметы і не разбіраць іх на часткі. Нарэшце, што такое неабходнае для гаспадаркі можна знайсці ў падвале лякарні? А калі вы ўважаеце сябе за дасведчанага даследчыка закінутых прастор, то напэўна чулі, што прыстойны сталкер пакідае пасля сябе аб'ект у тым жа выглядзе, у якім заспеў.