Віктар Шандаровіч: Ганіце «менталітэт» у карак

Рабства не можа апраўдвацца «нацыянальным менталітэтам».

Пра гэта ў «Фэйсбуку» піша расейскі публіцыст Віктар Шандаровіч:

«Няма ніякага» нацыянальнага менталітэту». Ёсць - увесь час узнаўляльная норма.

Ваш дзядуля падвёў вашага маленькага тату да ракавіны і намыліў яму ручкі з мылам, і так сто разоў, пакуль тата не стаў мыць рукі сам. Потым тата своечасова падвёў да ракавіны вас, вы - свайго сына... Вось і ўтварыўся т.зв. «менталітэт» - апрыёры норма, усяго толькі.

Але ніякая норма не замацоўваецца паводле геаграфічнай прыкметы - за кватэрай, тэрыторыяй або дзяржавай. Калі вы (і іншы навакольны соцыум) не прывучыце сына да гігіены, ён і не будзе мыць рукі. І яму не будзе сорамна, бо не будзе сорамна нікому навокал. А няёмка будзе ўжо чалавеку, які ішоў да ракавіны. Ён быццам бы лепшы за ўсіх? Ён што - не мясцовы?

Тое ж - з правамі чалавека, стылем паводзін, правіламі прыстойнасці... На норме (гігіенічнай, маральнай) трэба намагаць, і пажадана з самага дзяцінства. Само - нічога, акрамя бруду, не нарасце.

Нормы змяняюцца незаўважна, кожны дзень. Часам - у кароткія тэрміны мяняюцца зусім кардынальна. Пра гэта напісаныя пуды добрай літаратуры - ад «Караля Лір» да «Уладара мух» і «Калымскіх апавяданняў».

Пра гэта – бо ХХ стагоддзе, зрываецца ў прорву і адраджаецца праз людзей іншай нормы. Нацыянальнасць тут увогуле ні пры чым. Ва ўсім гэтым няма ніякай метафізікі, а ёсць толькі звычка.

Так, здараецца (у тым ліку і з нацыямі) і звыклы вывіх. Але і яго, чорт вазьмі, можна зразумець як вывіх, і перастаць ганарыцца кульгавасцю! Зрабіць захады - і падлячыцца. Усё ў нашых сілах.

Карацей кажучы: пачуеце ў наступны раз ад каго-небудзь пра «нацыянальны менталітэт», які апраўдвае далейшае рабства, - ганіце яго ў карак».