«Калі нешта пойдзе не так, давядзецца эвакуаваць усё Берасце»

Што яшчэ хаваюць улады пра акумулятарны завод?

Пра тое, што стала вядома пасля візіту на завод АКБ польскіх эколагаў, і якую яшчэ інфармацыю могуць замоўчваць улады, у інтэрв'ю Charter97.org распавёў берасцейскі блогер, актывіст ініцыятыўнай групы супраць будаўніцтва акумулятарнага завода пад Берасцем Сяргей Пятрухін.

- Надоечы вы апублікавалі невядомыя факты пра візіт польскіх эколагаў на завод АКБ пад Берасцем. Як вы атрымалі гэтую інфармацыю?

- З чату ініцыятыўнай групы. Рэч у тым, што актывісты з ініцыятыўнай групы супраць будаўніцтва заводу АКБ пад Берасцем звярнуліся да польскіх эколагаў, якія прыязджалі на завод, і тыя скінулі ім гэтую інфармацыю.

- Наколькі высокім быў узровень польскай дэлегацыі?

- Гэта ўрадавая дэлегацыя - ад Міністэрства аховы навакольнага асяроддзя Польшчы. Яны прыбылі на завод, бо польскі ўрад устурбаваны экалагічнай сітуацыяй праз завод АКБ пад Берасцем. Польская дэлегацыя дамаглася таго, каб ім паказалі дакументы і распавялі пра тыя бакі працы завода, якія беларускія ўлады хаваюць ад нас з вамі.

- У справаздачы польскіх эколагаў гаворыцца, сцёкі з завода будуць паступаць у гарадскую каналізацыю Берасця. Да чаго гэта можа прывесці?

- Самае галоўнае, што мы высветлілі з гэтай інфармацыі - гэта тое, што сказанае адміністрацыяй завода і ўладамі беларускім актывістам знанча адрозніваецца ад таго, што стала вядома палякам.

Напрыклад, нас яны запэўнівалі, што сцёкі з завода будуць перапрацоўвацца на яго тэрыторыі і паступаць назад у вытворчы працэс.

Польскія эколагі ж даведаліся, што вадкія адкіды пойдуць у каналізацыю горада Берасця. Іх гэта моцна насцярожыла. Нам стала вядома, што наконт гэтага пункту польскі бок мае намер праводзіць больш дэталёвае расследаванне і задаваць пытанні кіраўніцтву завода. Гэта была першая дэлегацыя на АКБ. Даведаўшыся пра падрабязнасці аб сцёках, палякі наважылі гэтым не абмяжоўвацца і намагаць на дадатковай інфармацыі і новых візітах на завод.

Але самае галоўнае: мы даведаліся, што ўлады хаваюць ад беларусаў базавую інфармацыю пра тое, як будзе працаваць гэты завод і наколькі ён небяспечны для навакольнага асяроддзя.

Нам стала вядома, што ў Берасцейскага водаканала, куды будуць паступаць сцёкі, няма абсталявання, здольнага іх ачысціць. Для гэтага павінны быць устаноўлены спецыяльныя фільтры, якія ніхто не закупляў. Таму свінец з акумулятарнага завода будзе ісці ў каналізацыю Берасця без ачысткі.

Па-другое, водаканал існуе за кошт бюджэту. Фармальна ён не павінен займацца ачысткай вады з камерцыйнага прадпрыемства. І наўрад ці будзе сур'ёзна займацца гэтымі пытаннямі.

- Ці могуць адкіды вытворчасці трапіць у рачную сістэму - Мухавец, Буг, а потым у Польшчу?

- Тэарэтычна гэта цалкам магчыма. Заходні Буг, дарэчы, упадае ў галоўную польскую раку Віслу, на якой стаіць Варшава. У гэтай сітуацыі Камітэт аховы навакольнага асяроддзя Беларусі, здавалася б, павінен быць зацікаўлены ў рассейванні трывожных чутак і публікацыі праўдзівай інфармацыі – калі завод сапраўды бяспечны.

Але ўлады дзейнічаюць з дакладнасцю ды наадварот: ніякай інфармацыі пра тое, што скід свінцу ў водную сістэму немагчымы, яны не даюць. Высновы напрошваюцца самі.

На афіцыйным узроўні суседняя краіна, Польшча, устурбавалася экалагічнай бяспекай гэтага завода. Існуе праграма, згодна з якой беларускія ўлады павінны інфармаваць польскія (і наадварот) пра шкодныя вытворчасці каля мяжы.

Ці з'яўляецца тая інфармацыя, якую польская дэлегацыя атрымала на сённяшні дзень, поўнай і дакладнай - я сумняваюся. Інакш навошта тады польская старана запытвае дадатковыя звесткі і рыхтуе новы візіт?

- Ці гатовыя актывісты ў сувязі з гэтым падключаць польскіх калег да барацьбы супраць завода?

- Мы ўжо падключылі іх. Рэгулярна праводзім кансультацыі і абмен інфармацыяй на ўзроўні з польскімі эколагамі, перадаём ім дакументы, якія ўдалося нам здабыць.

Ёсць сувязі і на ўзроўні Міністэрства аховы навакольнага асяроддзя Польшчы.

Рэч у тым, што ўсе пытанні, звязаныя са свінцом і вадой - гэта пытанні міжнароднай экалагічнай бяспекі. Возьмем прыклад той жа Грэцыі, дзе 1 траўня 2018 года выбухнуў найбуйнейшы ў Еўропе акумулятарны завод - хоць на ім былі сучасныя тэхналогіі і сістэма кантролю. А наш АКБ не проста патэнцыйна небяспечны - ён асабліва небяспечны.

- У справаздачы польскім эколагам адміністрацыя завода заявіла, што адкіды ў паветра будуць выкідвацца з 34 крыніц (труб). А ў адказе Берасцейскага аблвыканкама актывістам гаварылася, што ачыстка ёсць толькі на 5 трубах з 38. Як гэта разумець?

- Цалкам магчыма, што 29 труб будуць "дыміць" без усякай ачысткі. Уся праблема ў тым, што на заводзе на сённяшні дзень няма звестак экалагічнай экспертызы. Магчыма, ёсць яшчэ нейкія звесткі аб забруджванні паветра, якія ад нас хаваюцца.

Чаму жыхарам Берасця і раёна не даюць звестак экалагічнай экспертызы? Гэтае пытанне турбуе мяне больш за ўсё. Значыць, пра стан завода ёсць нейкія важныя сакрэты, нейкую важную інфармацыю ад нас хаваюць.

- Актывісты ўсталявалі каля завода 24-гадзінную вахту. Якія скандальныя факты ўдалося выявіць дзякуючы гэтаму?

- Першае і самае важнае: завод таемна вырабляў па начах прадукцыю. Усе памятаюць гэтую гісторыяй з пагоняй за фурай, якую нам удалося спыніць і сфатаграфаваць яе змесціва.

Пасля гэтага, дарэчы, фуры перасталі выязджаць з завода.

Другое: па начах трубы завода выкідваюць з'едлівы дым, ад якога пяршыць у горле. Людзі, якія дзяжураць, выклікаюць міліцыю па 3-4 разы на ноч праз гэты з'едлівы дым. Дым суправаджаецца шумам абсталявання. Звычайна ўночы дыміць блізу 4-х труб. Мы гэта фатаграфуе і высылаем уладам з патрабаваннем растлумачыць. Адказы часам прыходзяць камічныя: неяк нам напісалі, што гэта «падобна да фоташопу».

Каля тэрыторыі завода – выпаленая трава, дрэвы сохнуць, сустракаюцца мёртвыя птушкі. Праўда, патрэбнае расследаванне прафесійных эколагаў, каб давесці сувязь гэтых з'яў з дзейнасцю завода. Але факт застаецца фактам: вакол яго тэрыторыі гіне расліннасць.

- Вядома не дай Бог, але ў выпадку надзвычайнага здарэння на заводзе - якімі могуць быць маштабы бедства?

- Для таго, каб гэта ацаніць, трэба звярнуцца зноў жа да прыкладу Грэцыі, дзе такое адбылося.

У Грэцыі давялося цалкам высяляць людзей у радыусе 15 кіламетраў ад акумулятарнага завода. Пры гэтым зона заражэння была яшчэ большая. Але крытычны стан будзе менавіта ў 15-кіламетровай зоне. Там цалкам выселілі людзей і выдаткавалі велізарныя сродкі на ачыстку глебы і вады ад свінцу.

- Гэта азначае?

- Што ўсё насельніцтва Берасця дакладна давядзецца эвакуаваць у выпадку надзвычайнага здарэння на акумулятарным заводзе. Калі нешта пойдзе не так, давядзецца выселіць увесь горад. А наогул – мала не падасца нікому.

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com