Беларусаў пазбавілі права звальняцца на ўласнае жаданне

Прафзвязы маюць намер дамагацца скасавання «рабскіх» артыкулаў новага закона.

У Беларусі мяняецца працоўнае заканадаўства – адпаведныя змены падпісаў Лукашэнка. Улады сцвярджаюць, што змены пашыраць сацыяльныя гарантыі, а незалежныя экспэрты - што дакумент легалізуе прымусовую працу. Прафзвязы пагражаюць зваротам у Міжнародную арганізацыю працы (МАП), паведамляе «Незалежная газета».

Змены зазналі больш за 200 артыкулаў, распавёў учора журналістам намеснік міністра працы і сацыяльнай абароны Ігар Старавойтаў. З ягоных слоў, фактычна многія ўнесеныя ў кодэкс нормы ўжо дзейнічаюць, бо раней увайшлі ў заканадаўства дэкрэтамі і ўказамі Лукашэнкі. Акрамя таго, у яго дадаліся нормы, якія павышаюць гнуткасць працоўнага заканадаўства, сцвярджае чыноўнік.

«Дакумент атрымаўся збалансаваным. Ён улічвае інтарэсы работнікаў і наймальнікаў, а таксама сучасныя тэндэнцыі на рынку працы», – сказаў Старавойтаў. У тлумачэнні канкрэтных раздзелаў прадстаўнікі ўлады акцэнтуюць увагу на тым, што цяпер у беларускім заканадаўстве з'явіцца паняцце выдаленай працы. Акрамя таго, бацькі атрымаюць магчымасць пайсці ў адпачынак на два тыдні цягам паўгоддзя пасля нараджэння дзіцяці. Праўда, неаплатны. Як пазітыўнае змяненне ўлады трактуюць і з'яўленне нормы, якая дазваляе падчас працоўнага адпачынку на асноўным месцы працы працаваць па сумяшчальніцтве.

Ігар Старавойтаў растлумачыў, што асноўныя змены ў Кодэкс ужо прадугледжаныя дэкрэтамі №29 і № 5. Гэта нашумелыя раней дакументы, першы з якіх увёў кантрактную сістэму найму, другі даў практычна неабмежаваныя магчымасці для звальнення супрацоўнікаў. Напрыклад, паведаміць аб звальненні ён дазваляў усяго толькі за сем дзён. Прадстаўнікі Міністэрства працы распавялі, што праблемы, выяўленыя пры выкарыстанні гэтых дакументаў, у кодэксе будуць ліквідаваныя. Напрыклад, апавяшчаць аб звальненні трэба ўсё ж за месяц, а гадавыя кантракты можна будзе ўкладаць толькі адзін раз, пры першым прыёме на працу.

Спасылаючыся на экспэртаў незалежных прафзвязаў, згаданыя вышэй нормы выклікалі незадаволенасць праз тое, што рабілі работнікаў залежнымі і ўлады часцяком выкарыстоўвалі іх для палітычных рэпрэсій. З работнікамі, якія прытрымліваюцца апазіцыйных поглядаў, укладаліся кароткатэрміновыя кантракты, што дазваляе дэкрэт №29, а для іх звальнення было дастаткова фармулёўкі «дыскрэдытацыя прадпрыемства», што прадугледжваў дэкрэт №5.

Абяцанні ўладаў змяніць практыку выкарыстання гэтых адыёзных нормаў пакуль не пераканалі ні працоўных, ні экспэртаў незалежных прафзвязаў. Кіраўнік Беларускага кангрэсу дэмакратычных прафсаюзаў (БКДП) Аляксандр Ярашук называе новую версію Працоўнага кодэкса Беларусі найгоршым дакументам такога кшталту ў свеце. Калі да ўнясення нормаў дэкрэтаў 29 і 5 у кодэкс можна было казаць аб іх незаконнасці, то цяпер гэтага няма, адзначае экспэрт. «Прававое становішча работнікаў пагоршылася канчаткова і беспаваротна: дамоўныя працоўныя стасункі, заснаваныя на волевыяўленні бакоў, трансфармаваліся ў заканадаўчы інструмент прымусу» – перакананы ён. Тэрміновыя працоўныя кантракты сталі правілам, у той час як ва ўсім свеце яны з'яўляюцца выключэннем.

Са слоў Аляксандра Ярашука, цяпер работнік у Беларусі пазбаўлены права звольніцца на ўласнае жаданне. Акрамя таго, наймальніку дазволена часова пераводзіць яго на іншую працу на тэрмін да шасці месяцаў нават да іншага наймальніка, што робіць «пазыковую працу» ў краіне абсалютна законнай.

Нагадаем, што зусім нядаўна Беларусь давала справаздачу ў МАП аб выкананні Канвенцыі №29 «Аб недапушчэнні прымусовай працы» і не прызнала такім той факт, што да заканчэння кантракту работнік у Беларусі не можа звольніцца на ўласнае жаданне. Тады прадстаўнікі незалежных прафзвязаў Беларусі выказвалі незадаволенасць такой пастановай і папракалі МАП у тым, што яна «блаславіла» беларускія ўлады на далейшыя крокі па ўшчамленні правоў працоўных. Крокі гэтыя не замарудзілі быць зробленымі - у сярэдзіне чэрвеня МАП разгледзела беларускае пытанне, а ў выніку парламент зацвердзіў новую рэдакцыю Працоўнага кодэкса. «Міжнародныя структуры, створаныя даўным-даўно (МАП, ААН), на жаль, губляюць свой уплыў на захаванне асноватворных правоў і свабод у розных краінах, у тым ліку і развіваных. Яны або не хочуць, або не могуць прымаць канкрэтныя пастановы і несці адказнасць за іх выкананне», – абураўся тады лідар прафзвязу радыёэлектроннай прамысловасці Генадзь Фядыніч.

Аднак нават такая пазіцыя МАП не пазбавіла беларускіх прафсаюзных лідараў энтузіязму. Яны маюць намер і далей змагацца за правы працоўных. «Мы супольна з міжнароднай супольнасцю пастараемся не пакінуць без наступстваў чарговы крок уладаў да канчатковага закабалення беларускіх работнікаў, устанаўлення поўнага іх бяспраўя», - заявіў Аляксандр Ярашук. Ён мяркуе, што часы, калі МАП усё ж давялося пазбавіць Беларусь гандлёвых прэферэнцый ЕЗ праз парушэнні правоў працоўных, могуць вярнуцца.