«Пераплылі раку, знайшлі «дзірку» ў агароджы і зразумелі - далей Літва»

Мянчанка на пятым месяцы цяжарнасці ўцякла з Беларусі.

Гісторыя, якая змяніла жыццё мянчанкі Марыі (імя зменена на просьбу гераіні - заўв.), пачалася ў 2020 годзе. Ёй давялося прайсці суды, хавацца ад палітычнага пераследу ў некалькіх гарадах Расеі, а на пятым месяцы цяжарнасці пераплываць раку, каб схавацца ў Літве.

24-гадовая Марыя падзялілася сваёй гісторыяй з сайтам Charter97.org:

- Пачнём з 2020-га. У той дзень, гэта была ўжо восень, я сядзела на працы і патрапіла на групу “Карнікі Беларусі” ў Telegram, куды выкладалі фота гэтых недасілавікоў. Там была фатаграфія, як людзі стаяць ля сцяны, рукі ззаду, а па баках — два міліцыянеры.

Мяне гэта вельмі абурыла, я напісала каментар, што людзі стаяць, як на расстрэле, а з сілавікамі трэба рабіць тое ж самае, што яны робяць з беларусамі. Пасля гэтага я стала пісаць каментары ці ледзь не пад кожнай фатаграфіяй аб тым, якія сілавікі, скажам так, нядобрыя людзі.

Недзе праз 1,5-2 месяцы, зімой 2020-га, мяне прыйшлі затрымліваць проста ў краму, дзе я працавала. Праўда, мяне тамака не было, я праходзіла медкамісію ў лякарні. Тады сілавікі прыехалі па мяне ў шпіталь, каб «дапытаць». Уцякаць не было куды, шпіталь яны акружылі. Добра, што ад мабільнага тэлефона мне ўдалося пазбавіцца. Так я апынулася ў РАУС, два дні правяла ў ІЧУ, падпісала падпіску аб нявыездзе.

Суды: ад "хатняй хіміі" да "хіміі" з накіраваннем

Праз два месяцы быў першы суд. На мяне завялі крымінальную справу паводле артыкула 369 Крымінальнага кодэкса ("Знявага прадстаўнікоў улады") і прызначылі год і тры месяцы "хатняй хіміі". У мяне яшчэ, дарэчы, канфіскавалі тэлефон у “даход дзяржавы” і прызначылі выплаціць па дзве тысячы рублёў “кампенсацыі” двум недасілавікам, якія “напакутаваліся”. Прайшло недзе паўгода маёй “хатняй хіміі”. Следчы паведаміў, што знайшлі яшчэ нейкія мае каментарыі. Другі суд таксама прызначыў "хатнюю хімію".

Трэці суд быў ужо ў снежні 2021-га ў Магілёве. Мяне, дарэчы, судзіла суддзя, якая занесеная ў санкцыйныя спісы ЕЗ. Пракурор быў зусім малады дзяцюк, як быццам ён толькі 11-ы клас скончыў. Ён запатрабаваў год і шэсць месяцаў "хіміі" з накіраваннем, суддзя яго падтрымала.

Пачуўшы прысуд, я запанікавала, зразумела, што гэтым усё не скончыцца. Тады я выйшла на BYSOL. Яны сказалі, што мне трэба ўцякаць. Я і сама разумела, што дзе "хімія" з накікіраваннем, там і калонія. У калоніі любяць знайсці ўсякія правапарушэнні, каб адправіць чалавека ў штрафны ізалятар.

Праз месяц пасля суда патэлефанаваў інспектар, у якога я адзначалася, і сказаў: "На цябе прыйшла паперка, прыязджай". Мяне накіроўвалі ў Гародню.

"Рабі што хочаш, але пашпарт павінен застацца пры табе"

У BYSOL прасілі, каб я ні ў якім разе не аддавала ў міліцыі свой пашпарт. "Рабі што хочаш, але пашпарт павінен застацца пры табе". Я абяцала пастарацца. Калі ехала ў міліцыю, то ў галаве ўвесь час круцілася "не аддаць пашпарт, нешта прыдумаць, сказаць, што забылася, страціла". Не ведаю, што мной тады кіравала. Мне кажуць: "Давай пашпарт, трэба зрабіць ксеракопіі". І я проста яго дастала і аддала. Не ведаю, што адбілася - стрэс, страх ці нешта яшчэ.

Замест пашпарта мне далі часовае пасведчанне (паперку А4) і сказалі, што “пашпарт забярэш у Гародні па заканчэнні тэрміна”.

Выходзіла я адтуль у паніцы, адразу напісала куратару з BYSOL аб тым, што пашпарт аддадзены. Мяне сталі запэўніваць, давалі стоадсоткавыя гарантыі, што яны і без пашпартоў людзей вывозілі. "Не хвалюйся, людзі проста з "хіміі" ўцякаюць без дакументаў, а мы іх вывозім". Увогуле, мяне пераконвалі, што мне дапамогуць, мяне вывезуць. Куратар казаў, што трэба будзе крыху пахавацца ў Расеі. Для мяне знайшлі партнёра Аляксандра (імя зменена - заўв.) з пашпартам, каб было лягчэй зняць кватэру ў РФ.

“З'язджалі ўзімку “на маршрутцы з гастарбайтарамі”

Наважыцца на апошні крок было няпроста. Было страшна пакідаць бацькоў, каханага чалавека Івана (імя зменена - заўв.) І незразумела куды ўцякаць. У адзін зімовы дзень 2022-га, калі нікога не было дома, я сабрала рэчы і з'ехала.

З напарнікам мы і з'язджалі ўзімку 2022-гв "на маршрутцы з гастарбайтарамі" з Віцебску. Нас везлі ў Смаленск лесам, у абыход мяжы. У Смаленску мы прабылі дзень, а потым адправіліся ў Варонеж, дзе арэндавалі кватэру. На жаль, на той момант я не ведала пра існаванне такой арганізацыі, як “Дапамога” (беларуска-літоўскі фонд – заўв.), а толькі пра BYSOL і “Вясну”.

BYSOL пачаў нам казаць, што “шляхоў няма, чакайце”. Праз тыдзень-два майго напарніка Аляксандра змаглі вывезці ва Украіну (яшчэ да вайны), бо ў яго быў пашпарт. Я ж засталася на кватэры зусім адна, без магчымасці размаўляць з блізкімі, быў толькі куратар, якому я магла напісаць.

Прайшоў другі месяц у Расеі. Я забрала з сабой увесь ашчадак, але арэндаваць кватэру адной было дорага, таму прыйшлося пераязджаць у іншы расейскі горад, дзе жыллё было аплачанае. Праўда, там я таксама была адна, што давалася няпроста.

“Сталі тэлефанаваць у дамафон, стукаць у дзверы”

Праз нейкі час BYSOL сказаў, што да мяне едзе напарнік, які таксама без дакументаў. Мы разам з ім жылі ў гэтай кватэры, пакуль не ўбачылі рахунак. Хоць кватэра і была аплачаная, але на ёй вісела пазыка на 200 тысяч расейскіх рублёў (больш за 5,5 тысяч беларускіх - заўв.). Скажу, што мой куратар ад BYSOL пра гэта не ведаў (калі казаў праўду), хаця ў арганізацыі былі ў курсе пра запазычанасць.

Пасля таго, як прыйшла паперка з камуналкай, сталі тэлефанаваць у дамафон, стукалі ў дзверы. У такія моманты мы проста заміралі або хадзілі на пальчыках. Было вельмі страшна. Мы баяліся выходзіць на двор.

У нейкі момант гаспадар кватэры папрасіў нас з'ехаць. Мы пачалі шукаць жытло ў іншых гарадах. Яшчэ высветлілася, што я цяжарная ад свайго маладога чалавека, які застаўся ў Беларусі і вельмі за мяне перажываў. Дарэчы, да маіх бацькоў і нават да бацькоў хлопца, сілавікі прыходзілі кожны тыдзень, шукаючы мяне. Казалі, што яшчэ "накапалі" каментары. Атрымліваецца, што я прыняла правільную пастанову пра ўцёкі.

Даведаўшыся аб цяжарнасці, я патэлефанавала куратару, сказала, што мяне трэба тэрмінова вывозіць. Я разумела, што ў Расеі без дакументаў не змагу паказацца ніводнаму лекару, здаць аналізы або зрабіць УГД. Куратар зноў пачаў казаць, што "пачакай тыдзень-два, мы што-небудзь прыдумаем".

У той момант напарнік сказаў, што не верыць BYSOL і будзе самастойна шукаць шляхі. Ён пачаў шмат каму пісаць, стукацца і выйшаў на “Дапамогу”. Я ж сядзела і чакала, верыла гарантыям і спадзявалася. Увесь час, што прабыла ў Расеі, я плакала і малілася. Ад куратара кожны раз чула, што "шляхоў няма, але мы шукаем".

"Аддаць пашпарт і зацяжарыць было не самай лепшай пастановай у тваім жыцці"

Пайшоў ужо і пяты месяц. Доўгі час я не ведала, што з маім дзіцём. Жыла надзеямі, што з ім усё будзе добра. Толькі калі яно пачало варушыцца, зразумела: жывое.

Казала куратару, што не ведаю, што з маім дзіцём ужо пяць месяцаў. Вы мне давалі гарантыі, абяцалі, а ён мне: "Аддаць пашпарт і зацяжарыць было не самай лепшай пастановай у тваім жыцці". Мяне тады так “бамбанула”. Я зразумела, што выйсце трэба шукаць самой, сядзець і чакаць няма сэнсу.

Пачала пісаць у розныя арганізацыі – “Вясне”, у штаб Ціханоўскай, журналістам. Прасіла дапамагчы, усе адказвалі, што не могуць, раілі звярнуцца ў BYSOL. Напісала і ў “Дапамогу”, але яна мяне доўга не магла верыфікаваць, бо ў мяне не было знаёмых за мяжой, а ў іх жорсткі кантроль. Я разумею іх.

Тады прыгадала пра Аляксандра, з якім мы ўцяклі з Беларусі. Ён тады ўжо быў у Швэцыі. Напісала, што мне патрэбна дапамога. Ён пагадзіўся, пасля гэтага мне патэлефанавала Наталля Калегава (кіраўніца фонду “Дапамога” - заўв.) і сказала, што можа мне дапамагчы. Аляксандр пацвердзіў маю асобу. Тады я вельмі ўзрадавалася. Бо ўжо не верыла, што мне сапраўды дапамогуць пасля няўдалага досведу.

Скажу, што ўсе месяцы ў Расеі я сама вывучала карты, глядзела, якімі шляхамі лепш ісці, вывучала, дзе рэчка мяльчэйшая знаходзіцца.

“Дапамога” звяла мяне з Дзімам - палітвязень, з якім у выніку я і ўцякла ў Літву. Мы скантактаваліся, і ён сказаў, дзе і ў колькі я павінна быць. Толькі вось перад уцёкамі трэба было вярнуцца ў Беларусь.

Вяртанне ў Беларусь

На дварэ ўжо было лета. Да таго моманту я ўжо жыла ў чацвёртым па ліку горадзе РФ. Набліжаўся шосты месяц цяжарнасці.

Я напісала куратару з BYSOL: “Мяне дасталі вашыя абяцанні. Я сама пайду ў Літву, буду плысці, скакаць. У мяне варушыцца дзіця, але я не ведаю, што з ім”. Ён адрэагаваў: "Паспрабуй". Вось і ўсё, што мне адказалі.

Тым не менш, яны дапамаглі мне хаця б у Беларусь вярнуцца. Частку шляху я павінна была ехаць на BlaBlaCar, і з самага пачатку ўсё пайшло не згодна з планам.

Першае аўто, на якім мне трэба было дабрацца да Масквы, я замовіла на дзесяць вечара. Час прыйшоў, а яно ўсё не пад'язджала. Высветлілася, яны мяне не заўважылі і ўжо праехалі некалькі кіламетраў. Калі патэлефанавала кіроўцу, ён вярнуўся, забраў, але на наступны спадарожны аўтамабіль я спазнілася. На ім я збіралася дабрацца да патрэбнай прымежнай расейскай вёскі. У той момант я думала, што ўсё - план сарваўся.

Раптам на BlaBlaCar выкінулі іншае аўто. Я яго хутка зарэзервавала і даехала. У вёсцы мяне сустрэлі праваднікі і лесам давезлі да Беларусі. Скажу, што самае страшнае для мяне было вяртанне ў Беларусь.

У Паставах (Віцебская вобласць) я сустрэлася з Дзімам і ягоным сябрам. Было блізу васьмі вечара, цямнела. Ён расказаў мне маршрут, што трэба будзе пераплываць раку. У мяне, лічы, набліжаўся шосты месяц, але, відаць, з-за таго, што я шмат нервавалася і плакала, жывот не рос.

Далей мы ўтрох паехалі на таксі ў прымежную вёску. Таксісту сказалі, што едзем да сяброў на шашлыкі. Усю паездку было страшна, што ён патэлефануе памежнікам і паведаміць, што мы прыехалі.

Да таго часу я была на нагах ужо два дні, на стрэсе наогул не спала. Далей да мяжы ішлі пешшу. Увесь час прыходзілася прысаджвацца і прыглядацца, каб ніводнае аўто нас не заўважыла. Па полі, там расла не надта высокая трава, прабіраліся на кукішках. Ісці трэба было няшмат, хоць, у мяне было столькі адрэналіну, што здалося, усё гэта мы прайшлі за хвіліну.

“Калі ўбачыла памежнікаў, на душы адразу наступіла супакаенне”

Рака знаходзілася ў полі. Дзень быў ліпеньскі, цёплы. Дзіма падрыхтаваўся, узяў на сябе мой заплечнік з рэчамі, паклаў у воданепранікальны пакет. Затым ён пачаў глядзець, як зручней у раку ўвайсці. Яго сябар дзейнічаў рашуча: рассунуў рукамі чарот і паплыў.

За яго сябрам паплыла і я. Часу раздзявацца не было, таму плылі ў адзенні. Адлегласць невялікая - метраў 30-50. Плаваю я добра, таму не баялася. На другім беразе ракі нас сустрэла агароджа. Пайшлі ўздоўж яго. Там крапіва, калючы дрот, вакол вада. Ішлі, перыядычна спатыкаліся і падалі. Мне было вельмі страшна, але не за сябе, а за дзіця.

У нейкі момант мы заўважылі "дзірку ў агароджы". Перабраліся цераз яе. Там стаялі памежныя слупы. Было зразумела - гэта Літва. Можна супакоіцца, перамяніцца ў сухое. Ужо было блізу паўночы.

У той момант убачылі памежнае аўто, якое ехала ў наш бок. Мы махнулі ім рукой, яны пад'ехалі да нас. Калі ўбачыла памежнікаў, на душы рэзка наступіла супакаенне. Яны папрасілі паказаць, дзе мы пералезлі і падаць дакументы. Памежнікі здзівіліся, што ў мяне няма пашпарта, але я паказала часавае пасведчанне.

З імі мы паехалі на заставу. Нас абагрэлі, накармілі. Вельмі хацелася спаць, на нагах я была ўжо другі дзень. У хлопцаў таксама заплюшчваліся вочы. У выніку нас дапыталі і адправілі па камерах. Камера на камеру і не была падобная: цёплыя коўдры, мяккі матрац, падушкі, чайнік. Прынялі нас выдатна.

Калі сказала, што цяжарная, памежнікі такія: “Цяжарная? І пераплывала?”. Спытала, ці ёсць у іх лекар. Яны прапанавалі: "Калі табе дрэнна, выклічам хуткую", але я адчувала сябе нармальна.

На наступны дзень прыехалі следчы з адвакатам. Адкрывалі справу за нелегальнае пераход, але так як я папрасіла прытулак, то справу закрылі.

На заставе прабылі два дні. Тамака мы спакойна перасоўваліся: маглі схадзіць у душ, выйсці на двор. Потым хлопцаў забрала "Дапамога", а я паехала ў лагер для ўцекачоў. Падумала, ці змагу атрымаць медыцынскую дапамогу. Разлічвала, што там знаходзіцца шмат беларусаў і ўкраінцаў, але высветлілася, што вакол былі толькі выхадцы з Усходу.

У іх свае правілы камунікацыі. Пасля перажытага знаходзіцца ў такім становішчы было няпроста, таму я патэлефанавала Наталлі ў “Дапамогу” і папрасіла забраць да сябе і мяне.

Я была ў шоку, што ў гэты дзень прыехала Наталля з ментарам да мяне ў лагер і супакоіла, што заўтра ж мяне забяруць. Мне было цяжка ў гэта паверыць пасля сітуацыі з Расеяй.

Але на наступны дзень Наталля сапраўды прыехала і забрала мяне ў беларускую хату “Замак”, чаму я была шалёна радая.

“Дапамога” была не толькі маім выратаваннем, але і майго сыночка. Я вельмі моцна ўдзячна фонду і асабіста Наталлі. Я пражыла ў “Дапамозе” блізу двух месяцаў, і гэта стала самым цудоўным часам за апошнія паўгода.

Наталля - чалавек слова і справы. Хацелася б данесці да ўсіх, каб не марнавалі свой час і нервы на BYSOL, а смела звярталіся ў “Дапамогу”.

У Вільні я супакоілася, перастала плакаць, пачала лепш есці і літаральна тыдні за два ў мяне вырас жывот. Усе дзівіліся, як такое магчыма. Першае УГД зрабіла, атрымліваецца, толькі на шостым месяцы, а аналізы здала ўжо на сёмым. Дзякуй Богу, малы ў мяне здаровенькі.

Потым заарэндавала кватэру, да мяне прыехаў мой любы Іван і праз некаторы час з'явіўся на свет мой сын. Гэта чароўная малеча, якая прымусіла мяне дзейнічаць, а не сядзець і чакаць.

На родах з мужам мы былі разам, усё прайшло выдатна. Трапіліся цудоўныя акушэркі.

Цяпер я жыву ў свабоднай краіне і будую новае жыццё са сваім маленькім сынам. Мы з дзіцём атрымалі тут статус уцекача. Тут я не дрыжу ад паліцыі, не лаўлю панічныя атакі. Цяпер я нават шчаслівая, у мяне ствараецца сям'я.

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com