У Беларусі ўводзяць новаўвядзенне, якое набліжае падзенне рубля

Эканамістка патлумачыла, што адбываецца.

Пакуль закрэдытаванасць насельніцтва б'е рэкорды, а Нацбанк непакоіцца наконт рызык, звязаных з гэтай тэндэнцыяй, урад сваімі пастановамі ўзмацняе гэтую пагрозу. Так, Саўмін "папрасіў" "Беларусбанк" запусціць пазыку на куплю айчынных тавараў льготнай стаўкай на 4% гадавых - гэта ніжэй, чым інфляцыя. Навошта спатрэбілася ўводзіць нявыгадную для банка паслугу і якім можа быць эфект, распавяла zerkalo.io эканамістка Настасся Лузгіна.

Навошта ўводзіць ільготныя спажывецкія крэдыты

Са звестак на красавік, ільготных крэдытаў на набыццё беларускіх тавараў «Беларусбанк» выдаў больш чым на 128 млн рублёў. Уклалі такія дамовы 25 тысяч разоў. Атрымліваецца, сярэдняя пазыка складае 5120 рублёў. Улічваючы, што стаўка памерам 4% гадавых ніжэйшая за інфляцыю (у сакавіку яна была 5,6%), самому банку выконваць такую паслугу нявыгадна. Але ўрад загадаў - і фінансавая структура выканала. Вось толькі эфект ад такой пастановы можа быць адваротным таму, чаго, магчыма, хацелі б дасягнуць улады, мяркуе эканамістка Настасся Лузгіна.

- З аднаго боку, ідзе актыўны рост крэдытавання насельніцтва, у тым ліку спажывецкага. І ўрад, і Нацбанк бачаць гэтыя лічбы і разумеюць рызыкі, у тым ліку інфляцыйныя. Але ўсё адно прымаюць пастановы аб льготным крэдытаванні. Думаю, яны спрабуюць перш за ўсё развязаць праблему з сітуацыяй у замежным гандлі - хочуць, каб з улікам магчымасці крэдытавання і росту даходу насельніцтва звярнула больш увагі на айчынную прадукцыю і менш купляла імпартную, - кажа экспэртка.

Фактычна, гэта частка больш шырокага працэсу імпартазамяшчэння і імкнення скараціць аб'ём спажывецкага імпарту. На гэта ўказвае ў тым ліку спіс тавараў, якія можна набываць за такія пазыкі. Гэта найперш нехарчовая прадукцыя, у тым ліку бытавая тэхніка і мэбля. Якраз у гэтай групе тавараў больш складана ідзе імпартазамяшчэнне. Са звестак Белстата, у першым квартале гэтага года дзель харчовых тавараў беларускай вытворчасці ў гандлі была 76,2%, а нехарчовых - 37,6%. У той жа перыяд імпарт замежных тавараў у Беларусь перавысіў экспарт на 937 млн даляраў. Гэта значна больш, чым за такі ж леташні перыяд (748,1 млн), адзначае эканамістка.

— Ва ўмовах, калі растуць даходы, людзі больш увагі надаюць больш якасным таварам — і часта выбар падае не на карысць беларускіх. А такія прывабныя крэдыты стымулююць куплю айчыннай прадукцыі, - кажа экспэртка.

Другую магчымую прычыну ўвядзення льготнага крэдытавання ўскосна называлі самі чыноўнікі, калі скардзіліся на тое, як ідуць справы з экспартам беларускай прадукцыі ў Расею.

- Такім чынам, за кошт нарошчвання попыту на ўнутраным рынку, магчыма, стаіць жаданне часткова развязаць праблему пагаршэння сітуацыі з замежным гандлем, перш за ўсё - на рынку Расеі, - мяркуе Настасся Лузгіна.

Эфект можа быць адваротным

Фактычна, за кошт такой прылады ўрад імкнецца рэгуляваць спажывецкі попыт, мяркуе аналітык.

- Аднак тут можа выявіцца зваротны эфект. Людзі з дастаткова высокімі даходамі, хутчэй за ўсё, не будуць звяртацца па такія крэдыты, працягваючы купляць імпартныя тавары. А насельніцтва з ніжэйшымі даходамі зацікавіцца імі. Адпаведна, гэта яшчэ больш узмоцніць унутранае спажыванне, - тлумачыць экспэртка.

Экспэрты ўбачылі праблему з заробкамі ў галіне, якая зараз цягне на сабе эканоміку і ў якой Лукашэнка ўзяўся наводзіць парадак.

Аналітык указвае, што льготныя крэдыты ўзмацняюць і без таго высокі попыт на пазыкі, з якім звязаны дэвальвацыйныя і інфляцыйныя рызыкі. Аб гэтай праблеме раней выказваўся Нацбанк. Але выглядае, што рэгулятар не можа паўплываць на сітуацыю.

- Натуральна, адзін крэдытны прадукт не ў сілах перавярнуць сітуацыю, але ён будзе з'яўляцца дадатковым стымулам для росту і без таго высокага спажывання. Гэта, у сваю чаргу, узмацняе праінфляцыйныя і прадэвальвацыйныя рызыкі, - кажа Настасся Лузгіна. - Бо ёсць і іншыя крэдыты, таксама недарагія. Таму такія новаўвядзенні падганяюць крэдытаванне на нейкую дзель адсотка. Ва ўмовах мяккай грашова-крэдытнай палітыкі і актыўнага попыту гэта не толькі не мае сэнсу, але і наносіць шкоду, бо спрыяе агулам росту спажывання.

Эканамістка думае, што льготныя крэдыты могуць прывесці да адваротнага эфекту, чым той, якога чакаюць улады. Некаторыя людзі за кошт звароту па выгадную пазыку вызвалілі частку сваіх даходаў, каб перанакіраваць іх на нешта іншае. Прычым не выключана, што яны выдаткуюць грошы на імпартную прадукцыю. У гэтым выпадку можна казаць не аб зніжэнні імпартнай нагрузкі, на якую, магчыма, разлічвалі ва ўрадзе, а наадварот аб яе стымуляванні.

- У ідэальным варыянце гэтыя пытанні павінны рэгулявацца рынкам, а не дзяржаўнымі штучнымі стымуламі, якія часта прыводзяць да перакосаў у эканоміцы, а не да іх балансавання, - рэзюмуе Настасся Лузгіна.