Названая самая разумная расліна

У яе ёсць памяць і здольнасць прымаць рашэнні.

Расліны рэдка разглядаюцца навукай як істоты, якія валодаюць свядомасцю, аднак навукоўцы мяркуюць, што гэта можа быць вынікам нашай уласнай «прадузятасці аб мозгу». У новым артыкуле, які выклікаў спрэчкі ў навуковай супольнасці, хімік-эколаг з Карнельскага ўніверсітэта Андрэ Кеслер і яго аспірант Майкл Мюлер сцвярджаюць, што паводзіны некаторых раслін могуць адпавядаць вызначэнню інтэлекту, піша «Хайтэк».

Са слоў навукоўцаў, некаторыя віды раслін, сутыкаючыся з праблемамі, могуць рэагаваць на навакольнае асяроддзе, выкарыстоўваючы нешта накшталт памяці і прымаючы рашэнні. У ходзе даследаванняў навукоўцы выявілі, што сумнік высокі (Solidago altissima) здольны «чуць крыкі» сваіх суседзяў, калі на іх нападаюць траваедныя. Напрыклад, калі лічынкі лістаеда ядуць лісце сумніка, расліна вылучае лятучыя арганічныя злучэнні (ЛАЗ), якія сігналізуюць вусеням, што расліна пашкоджана, і ім варта шукаць больш якаснай крыніцы ежы. Гэта самая разумная расліна.

Акрамя таго, пашкоджаныя расліны змяняюць адлюстраванне чырвонага святла ад свайго лісця, што могуць улавіць іншыя расліны на адлегласці. Навукоўцы мяркуюць, што святло і злучэнні служаць папярэджаннем для суродзічаў аб надыходзячай небяспецы. Прычым зразумець гэты сігнал бедства могуць толькі суседнія расліны. У адказ на гэтыя сігналы сумнікі ўмацоўваюць свае ахоўныя механізмы ад драпежнікаў, растуць хутчэй і вырабляюць ахоўныя злучэнні для барацьбы з насякомымі – навукоўцы лічаць, што гэты працэс аналагічны імуннай сістэме жывёл.

Такім чынам, сумнікі не проста інтэгруюць інфармацыю з навакольнага асяроддзя, але і апярэджваюць будучыя ўмовы, рыхтуючыся да іх на аснове бягучага становішча. Гэтыя паводзіны не ўнікальна для сумніка, яны таксама назіраюцца ў тытунёвай расліны. Кеслер і Мюлер уважаюць, што такія паводзіны раслін падпадаюць пад «канцэпцыю інтэлекту»: дасягненне мэт, такіх як выжыванне, у розных умовах.

У сумнікаў няма нервовай сістэмы, аднак іх клеткі звязаны ў сістэмы, якія дзейнічаюць праз хімічную перадачу сігналаў, што дазваляе ім рэагаваць як адзінае цэлае. Навукоўцы сцвярджаюць, што рэакцыя расліны на ЛАЗ– гэта больш, чым проста рэфлекс або фіксаваны ўзор дзеяння. Аўтары артыкула кажуць, што гэта «абдуманае змяненне паводзін», заснаванае на выдатках, звязаных з траваеднасцю і канкурэнцыяй.

У 2020 годзе навукоўцы правялі дадатковае даследаванне і выявілі, што сумнік не выпраменьвае такое ж святло лісцем, калі паблізу няма іншых раслін гэтага віду. Такім чынам, расліна даслоўна мяняе свае паводзіны ў залежнасці ад інфармацыі, атрыманай з навакольнага асяроддзя.

Аўтары даследавання падкрэсліваюць, што справа не ў прысваенні расліне тытула «разумнай», а ў тым, як яна дасягае гэтага без наяўнасці нервовай сістэмы. Іх таксама цікавяць экалагічныя наступствы такіх паводзін. Яны прызнаюць, што ўжыванне тэрміна «інтэлект» да расліннага жыцця вельмі спрэчнае.