Супраць аўтамабілістаў увялі «драконаўскія» мыты

Калі беларускія аўтамабілісты пачнуць перакрываць дарогі?

Беларусь - транзітная дзяржава. Логіка падказвае, што чым больш у такой краіне транспартных сродкаў і больш ліберальныя законы па іх набыцці і выкарыстанні - тым лепш для развіцця эканомікі.

Ці так ідуць справы ў Беларусі? Ці наадварот, улады аддае перавагу жыць адным днём і імгненна нажывацца на аўтамабілістах?

На гэта і іншыя пытанні Charter97.org адказвае доктар эканамічных навук Барыс Жаліба.

- Апошнім часам сярод аўтамабілістаў становіцца ўсё больш ажыўленай дыскусія пра тое, ці трэба прывязваць дарожны падатак да тэхагляду ці ж гэта павінна быць асобная штомесячная аплата. А якое ў вас меркаванне па гэтым пытанні?

- Я мяркую, што для жыхароў Беларусі не павінна быць ніякага дарожнага падатку. Давайце падумаем - навошта ён патрэбны? Сродкі ад дарожнага падатку ідуць на будаўніцтва і ўтрыманне аўтадарог. У перадавых краінах гэты падатак ужо ўключаны ў цэны на бензін або дызельнае паліва. Гэта вырашае ўсе транспартныя праблемы. Думаю, і ў нас павінна быць зроблена тое ж самае.

Калі ж па нейкіх прычынах не скасоўваць гэты падатак цалкам, то адназначна, што ён павінен быць завязаны не на тэхнічныя характарыстыкі аўтамабіля, аб'ём рухавіка - а на прабег, на тое, колькі бензіну наездзіў уладальнік аўтамабіля.

Пры беларускай сістэме пад падатковы ўдар трапляюць самыя неабароненыя групы насельніцтва - напрыклад, пенсіянеры. Пенсія ў іх маленькая, ездзяць яны няшмат - а падатак плацяць такі ж, як і тыя, хто кожны дзень «на колах». Гэта як мінімум несправядліва.

Таму разумней за ўсё было б скасаваць дарожны падатак, «растварыўшы» яго ў кошце бензіну. Хто больш ездзіць па дарогах - той будзе і больш за ўсё ўдзельнічаць у іх рамонце і будаўніцтве.

- Ці адпавядае беларуская сістэма аўтамабільных мыт - растаможка аўто, дарожны падатак, страхаванне аўто - транзітнаму геаграфічнаму статусу краіны?

- Адназначна, гэтую сістэму выдаткаў на абслугоўванне аўто трэба максімальна спрашчаць.

Возьмем базавы момант: каб завезці ў Беларусь аўтамабіль з Захаду, трэба заплаціць страшную мыту для растаможкі. Гэта некалькі тысяч даляраў.

Паўстае пытанне: навошта прыраўнялі беларускія мыты да расейскіх? Навошта пайшлі на падставе ў суседзяў? Расейцам мыты патрэбныя, каб абараняць свой аўтазавод у Тальяці? Чаму тады беларусы павінны пераплачваць, атрымліваючы і без таго ніжэйшыя заробкі?

Гэтыя драконаўскія мыты - удар па будучыні беларускіх аўтаўладальнікаў. Самае важнае для нас, як для транзітнай краіны - вярнуцца да тых мытаў на аўто, якія былі да скачка ў 2011 годзе. Аўтамабіль зноў павінен стаць даступным.

- На поўнач ад Беларусі, за 180 кіламетраў ад Менска, знаходзіцца аўтамабільны кландайк - Літва з яе знакамітымі аўтарынкам у Вільні і Коўне. Чаму беларусы для эканоміі павінны ездзіць па запчасткі і шыны ў Літву? Чаму ў нас няма такіх коштаў на расходнікі?

- Гэта - візітная картка нашай эканомікі ў цэлым, не толькі той часткі рынку, якой цікавяцца ўладальнікі аўто. Ненатуральная дарагоўля датычыцца ў нашай краіне ўсяго. Ужо стала пагалоскай, што беларусы масава едуць за пакупкамі ў Літву, Польшчу, Украіну і нават у Расею.

Гэта агульнае следства нізкай эфектыўнасці эканомікі. Калі ў краіне ўсё дорага, а заробкі ніжэйшыя, чым у суседзяў - гэта кажа пра «ўменне» кіраваць эканомікай у цэлым.

Канкрэтна для аўтамабілістаў сітуацыя не выправіцца - трэба рэфармаваць усё ў комплексе. Возьмем тыя ж лекі: у Польшчы і Літве кошты на іх значна ніжэйшыя. Нават міністр аховы здароўя вымушаны быў прызнаць гэты факт. Але, як звычайна, далей размоў справа не пайшла. І беларусы па-ранейшаму едуць за медыкаментамі ў Польшчу, дзе яны ў 1,5-2 разы таннейшыя.

- Нядаўна кіраўнік «Мотавелы» Мікалай Ладуцька прапанаваў увесці ўтылізацыйны збор для ровараў і матацыклаў. Як вы гэта пракаментуеце?

- Тут мы бачым нараджэнне чарговага беларускага «ноу-хау». Навошта Ладуцьку трэба было выступаць з такой заявай - я як эканаміст зразумець не магу.

Вядома, ён спрабуе рэанімаваць «Мотавела», якое не вытрымлівае канкурэнцыі з прадукцыяй з Кітая і Расеі, але ўвядзенне новага збору, наадварот, пашкодзіць гэтай мэце, гатовы падвысіць кошт на прадукцыю. Ладуцьку варта было б «скакаць ад адваротнага» - шукаць метад, як зрабіць таннейшым свае ровары.

Паглядзіце на краіны за заходняй мяжой Беларусі: уся Еўропа перасаджваецца на велатранспарт. У Нямеччыне ўсе гарады застаўленыя роварамі, асабліва ў цэнтры. Для іх абсталююць спецыяльныя стаянкі, развіваюць інфраструктуру.

Гэта інвестыцыі ў здароўе нацыі, экалогію, у камфортнае жыццё вялікіх гарадоў. У нас жа - усё наадварот, прыдумляюць новы збор для веласіпедыстаў.

Мякка кажучы, Ладуцька не падумаў перад тым, як так сказаць: ровары трэба рабіць больш таннымі і рабіць як мага больш даступнымі. А «Мотавела» лепш альбо пашукаць нармальнага інвестара, альбо перапрафілявацца і зачыніцца.

- Новыя «сюрпрызы» для беларускіх кіроўцаў ад той жа ДАІ з'яўляюцца з зайздроснай рэгулярнасцю. А што добрага яны маглі б зрабіць, каб палегчыць жыццё аўтааматарам?

- Улічваючы, што хутка час святаў, ДАІ таксама маглі б зрабіць нашым кіроўцам падарунак. Можна, вядома, і неяк штрафы знізіць. Але галоўнае - выйсці з засады, перайсці ад «засаднага» прынцыпу да прынцыпу патрулявання, як гэта робіцца ў развітых краінах. Там я рэдка бачыў, каб ДАІ ладзіла дзесьці засады - проста патрулюе паміж гарадамі па шашы. Хай бы і нашы зрабілі падарунак сабе і кіроўцам, замест таго, каб стаяць зімой на марозе.

Па-мойму, трэба наогул аўтаматызаваць працу ДАІ. Вядома, многія наракаюць на фоталавушкі і «лісты шчасця» ад іх. Але тут не варта крыўдзіцца - трэба проста выконваць хуткасны рэжым. Калі будзе аўтаматыка - стануць больш дысцыплінаваныя і ДАІ, і кіроўцы.