«Мама жыла сумленна - вось і атрымала поўху ад дзяржавы»

Жаночы твар беларускай карупцыі.

Некалькі гадоў таму партал tut.by склаў спіс 12 беларускіх чыноўніц «які, «нягледзячы на адміністрацыйныя нагрузкі, здольныя быць стыльнымі». У ліку жанчын, ад якіх «цяжка адвесці погляд», выявілася і намесніца дырэктара Рэспубліканскага цэнтра аздараўлення і санаторна-курортнага лячэння насельніцтва Тамара Бандарэнка.

У мінулы чацвер карэспандэнт «БелГазеты» ўбачыў Тамару Бандарэнку за металічнымі прутамі клеткі ў зале Вярхоўнага суда, куды яе даставілі з СІЗА разам з былой галоўнай лекаркай санаторыя «Срэбныя ключы» (Светлагорскі раён Гомельскай вобласці) Людмілай Сонец. Абедзве абвінавачваліся ў карупцыі.

З боку было прыкметна, што, нягледзячы на больш чым гадавое знаходжанне пад вартай, у варунках следчага ізалятара, немаладыя жанчыны - кожнай пад 60 - знайшлі магчымасць прывесці сябе, што называецца, у парадак, каб прыстойна выглядаць перад суддзямі вышэйшай судовай інстанцыі. Акуратныя прычоскі, макіяж і вонкавая ўпэўненасць ва ўласнай праваце - такімі словамі іх можна было апісаць. Нягледзячы на сур'ёзныя для іх ўзросту тэрміны паводле прыгавору Менскага абласнога суда. Жанчыны выявіліся з характарам. Мужчыны, затрыманыя паводле хабарнага артыкула, як правіла, плывуць на першым жа допыце і прызнаюцца. Гэтыя ж - ні ў якую.

ФАБУЛА СПРАВЫ

У чэрвені гэтага года галоўная следчая ўправа СК дала справаздачу аб заканчэнні расследавання крымінальнай справы аб карупцыі ў сферы санаторна-курортнага лячэння. Афіцыйна паведамлялася, што падчас следства, якое доўжылася год, устаноўлена, што 58-гадовая намесніца дырэктара Бандарэнка брала хабары ад кіраўніцтва санаторыяў Беларусі за спрыяльнае развязанне пытанняў, якія ўваходзяць у яе кампетэнцыю, - закупка цэнтрам тураў і паслуг у санаторыяў для размеркавання ў арганізацыям і паспяховае праходжанне планавай атэстацыі ўстаноў.

Так, паводле аднаго з эпізодаў устаноўлена, што жанчына ў якасці хабару ад дырэктара санаторыя бязвыплатна атрымала паслугу ў выглядзе пражывання ў нумары павышанай камфортнасці санаторыя і жыла там больш за 420 дзён, чым прычыніла шкоду ўстанове на суму, большую за BYN29 тысяч. Яна ж у перыяд з сакавіка 2014 года да студзеня 2017 года за хабар і рамонт яе кватэры «давала незаконныя ўказанні кіраўнікам санаторна-курортных арганізацый для ўкладання дамоваў найму на выкананне будаўніча-мантажных работ з камерцыйнай структурай, інтарэсы якой яна лабіявала».

Людміла Сонец абвінавачвалася ў тым, што на ўказанне Бандарэнкі «арганізоўвала правядзенне фіктыўных падрадных тэндэраў з выкарыстаннем бланкаў і адбіткаў пячатак арганізацый, якія ў працэдуры перамоваў удзелу не бралі, а дакументы ад іх імя неабходныя былі толькі для надання законнасці ўкладанню дамоваў найму з камерцыйнай фірмай, прадстаўнікі якой у якасці «падзякі» зрабілі рамонт у яе менскай кватэры».

Таксама следствам былі ўстаноўленыя факты перавышэння службовых паўнамоцтваў галоўнай лекаркай, якая ў чэрвені-снежні 2016 года дазволіла пражыванне Бандарэнцы з мужам у нумары «люкс» «замест набытых тураў у нумар больш нізкай цэнавай катэгорыі і бязвыплатнага карыстання аздараўленчымі і медыцынскімі паслугамі ў санаторыі». Шкоду дзяржаве ацанілі на суму, большую за BYN30 тыс.

ВІНА ДАВЕДЗЕНАЯ

Абвінавачаныя сваю віну не прызналі. У суд справа сышла з абвінавачваннем жанчын ва ўчыненні злачынстваў на падставе ч.2 арт.426 КК (перавышэнне службовых паўнамоцтваў) і ч.3 арт.430 КК (Атрыманне хабару службовай асобай у асабліва значнай суме).

27 жніўня Менскі абласны суд прызнаў абедзвюх вінаватымі і прысудзіў Бандарэнку да 7,5, а Сонец да 6,5 гадоў пазбаўлення волі з канфіскацыяй усёй маёмасці. Дадаткова іх пакаралі штрафам сумай 350 і 300 б.а. адпаведна з пазбаўленнем права займаць пасады, звязаныя з выкананнем арганізацыйна-распарадчых і адміністрацыйна-гаспадарчых абавязкаў, на тэрмін 5 гадоў.

Абвінавачаныя і іх адвакаты абскардзілі прысуд. Жанчыны сваю віну не прызналі. 6 снежня судовая калегія ў крымінальных справах ВС у апеляцыйным парадку разгледзела гэтую крымінальную справу і ўнесла некаторыя змены, якія тычацца вердыкту ў дачыненні да Сонец. Другая судовая інстанцыя знізіла суму атрыманага галоўнай лекаркай санаторыя хабару ў выглядзе рамонту кватэры з 1335 б.а. (BYN32,683 тысяч) да 1218 б.а. (BYN29,841 тысяч). Суд першай інстанцыі вызваліў з-пад арышту некаторую маёмасць, прызнаўшы яе маёмасцю дачкі абвінавачванай.

ВС з гэтым не пагадзіўся, выключыў з апісальна-матывіровачнай часткі прысуду гэта ўказанне. На свяцільні, наборы кухоннай і спальнай мэблі на агульную суму BYN6 тысяч зноў наклалі арышт для наступнай канфіскацыі. У астатняй частцы прыгавор пакінуты без зменаў, а апеляцыйныя скаргі - без задавальнення. Прысуд увайшоў у законнае дзеянне.

«Віноўнікі на свабодзе, а вы сядзіце!» - такімі словамі пракаментаваў пастанову ВС адзін са сваякоў асуджанай Тамары Бандарэнкі. Збольшага ён меў рацыю. Хабарадавальнікі - кіраўнікі будаўнічай кампаніі- пазбеглі крымінальнай адказнасці паводле ўжо адпрацаванага сцэнару: прыход з павіннай, заява на хабарнікаў, актыўнае супрацоўніцтва са следствам наўзамен на статус сведак абвінавачвання. Так было і ў гэтай справе.

«МАМА ЖЫЛА СУМЛЕННА, ВОСЬ І АТРЫМАЛА ПОЎХУ АД ДЗЯРЖАВЫ»

Дачка Людмілы Сонец перакананая, што яе мама не вінаватая - яна стала ахвярай паклёпу з боку хабарадавальнікаў, паказанні якіх следства і суд не знайшлі часу праверыць.

«Мая мама, будучы шмат гадоў кіраўніцай, жыла сціпла, - распавядае Аксана Сонец. - Яна ніколі не ездзіла на мора, збірала капейку да капейкі, адпачынак праводзіла ў бабулі-інваліда, яе сястра таксама інвалід і патрабуе догляду. Яна ездзіла на старым Аўдзі без кандыцыянера...скажыце, які карупцыянер будзе ездзіць на такім страшным аўтамабілі і жыць у страшнай кватэры?

Калі яе ў чэрвені 2017 года затрымалі, яна знаходзілася на бальнічным з дыягназам дэпрэсія з цяжкімі панічнымі атакамі і схільнасцю да суіцыду. У медыцынскай карце, канфіскаванай следчымі, псіхіятры яе суіцыдальныя рызыкі ацанілі як вельмі высокія. Нягледзячы на гэта, у хворага чалавека канфіскавалі спецыяльны прэпарат, які яна прымала па шэсць таблетак на дзень, вымушанае скасаванне якога цягне страшныя наступствы. Я расцэньваю гэта, як здзек з хворага чалавека.

Больш таго, былі парушаныя яе правы ў атрыманні дапамогі адваката. Будучы на Акрэсціна, мама зрабіла спробу суіцыду, выдрала з падлогі іржавы цвік, каб ускрыць вены... Яе выратаваў цуд, сукамерніца прачнулася і ўмяшалася. Пры гэтым адэкватнай медыцынскай дапамогі ёй не надалі, яе вены былі залепленыя жаночай пракладкай. У такім стане маму дапытвалі! У яе зноў здарыўся прыступ панічнай атакі. Але следчыя не паверылі, сказалі, што яна сімулюе. Потым усё ж выклікалі хуткую, медыкі сказалі, што мама мае патрэбу ў шпіталізацыі, але ёй было адмоўлена, нібыта не знайшлося канвою. У мяне было маленькае грудное дзіця, а мяне дапытвалі па 4-6 гадзін. Я прыйшла на допыт з адвакатам, але яму не дазволілі прысутнічаць, ён сядзеў за дзвярыма. Хіба гэта паводле закона?

Следства не праверыла факты, аб якіх казала мама. Яна казала, што здымала грошы і перадала іх фірме, якая рабіла рамонт кватэры. Але паверылі не маме, а агаварылі яе хабарадавальнікі. Таксама маме паставілі перавышэнне службовых паўнамоцтваў. Нейкае перавышэнне, калі яна выконвала пастанову Саўміна аб выбары будаўнічага падрадчыка і ўкладання з ім дамовы на мінімальны кошт?

На кожны пункт абвінавачвання ў мамы быў аргументаваны лічбамі і дакументамі адказ, але сістэма працавала не на супастаўленне і ацэнку довадаў, а на ігнараванне фактаў. Дзіўна, але нашы праваахоўнікі не шкадавалі часу і грошай падаткааплатнікаў на праверку ўсялякіх чутак пра маму. Спярша яны правяралі аператыўную інфармацыю аб тым, што ў мамы нібыта ёсць кватэра ў Кракаве, мама там ніколі не была. Напэўна, Інтэрпол задзейнічалі, каб пераканацца ў гэтым. Потым УБЭП атрымаў інфармацыю, што мама нібыта ў кейсе прывезла 20 тысяч еўраў у дом бабулі. У доме зладзілі ператрус, знайшлі на гарышчы толькі старую соль. І мая кватэра знаходзілася пад арыштам, камусьці здалося, што яна набытая на злачынныя грошы. У нас, напэўна, лепш быць забойцам і гвалтаўніком. Тады будзе і амністыя, УДВ, і памілаванне. Мама жыла сумленна, вось і атрымала поўху ад дзяржавы. Сістэма праехала па ёй танкам».