Прыватныя войскі: Хто танчыць Вагнера

Сусветны довед выкарыстання прыватных вайсковых кампаній.

Прыватныя вайсковыя кампаніі - не расейская вынаходка. Яны ўжо не першы год удзельнічаюць у канфліктах ва ўсім свеце. ПВК, а не проста групы наймітаў, з'явіліся ў сярэдзіне 60-х гадоў мінулага стагоддзя, піша «Настоящее время».

Першую заснавалі былыя афіцэры брытанскага паветранага спецназу. Яны працавалі ў Замбіі і Сьера-Леонэ - трэніравалі байцоў і кансультавалі вайскоўцаў. Пазней кампанія Watchguard International перабралася на Блізкі Усход. Мяркуецца, што яна была звязана з няўдалай спробай перавароту ў Лібіі.

А ў іх у Амерыцы

Калі скончылася халодная вайна, некалькі мільёнаў вайскоўцаў сышлі ў адстаўку. І пачалі шукаць працу на баку - папаўняючы шэрагі разнастайных прыватных вайсковых кампаній. Тады ж, у 90-я, была заснаваная, мабыць, самая вядомая кампанія наймітаў - Blackwater. Спачатку яны проста трэніравалі жаўнераў, а пасля масавага забойства ў школе Калумбайн навучалі паліцэйскіх. Усё змянілася пасля ўварвання амерыканскіх войскаў у Афганістан. Найлепшыя людзі Blackwater ахоўвалі штаб-кватэру ЦРУ і каманду, адказную за пошук Усамы бен Ладэна.

У верасні 2007 года супрацоўнікі Blackwater былі ў складзе канвою з амерыканскімі дыпламатамі ў Багдадзе. Яны адкрылі агонь па мірных жыхарах - 17 чалавек загінулі, 20 былі параненыя. Пазней вайскоўцы намагалі, што іх атакавалі.

Праз некалькі гадоў іх асудзілі за ненаўмыснае забойства. Яшчэ аднаго супрацоўніка кампаніі абвінавачвалі ў тым, што ён, будучы п'яным, застрэліў ахоўніка віцэ-прэзідэнта Ірака. Тады ж Сэнат ЗША пачаў актыўна абмяркоўваць рэгуляванне аперацый ПВК. А Blackwater занялася рэбрэндынгам. Цяпер кампанія называецца Academi, а былы кіраўнік выдаў кнігу пра метады яе працы.

Яшчэ адна буйная амерыканская ПВК - DynCorp. Яна выконвала паслугі амерыканскаму ўраду адразу ў некалькіх зонах канфлікту. Цяпер яны трэніруюць паліцыянтаў у Афганістане і дапамагаюць у антынаркатычных аперацыях. У канцы 90-х і пачатку нулявых супрацоўнікаў кампаніі неаднаразова абвінавачвалі ў сэксуальных злачынствах - гвалце непаўналетніх і нават гандлі людзьмі ў Босніі і Калумбіі. 96% прыбытку DynCorp атрымлівае ад федэральных уладаў ЗША.

DynCorp - даччыная кампанія Cerberus Capital Management. Яе кіраўнік Стывен Файнбэрг даў амаль мільён даляраў на перадвыбарчую кампанію Дональда Трампа. Крыніцы The New York Times паведамлялі, што Файнбэрг актыўна лабіюе пашырэнне ролі ПВК у амерыканскіх вайсковых аперацыях.

Хатнія найміты

Зрэшты, ПВК працуюць і па-за зонамі канфлікту - ізраільскую ICTS International стварылі былыя супрацоўнікі авіякампаніі "Эль Аль" і спецназаўцы. Яны займаюцца бяспекай на транспарце - ахоўваюць вакзалы і аэрапорты, распрацоўваюць сістэмы скрынінга пасажыраў і вылічэнні тэрарыстаў. Яшчэ адна ізраільская кампанія - "Мікуд" - паводле кантракту з уладамі Ізраіля абслугоўвае памежныя пункты на мяжы з Сектарам Газа.

У Расеі акрамя "ПВК Вагнера" існавала кампанія "Славянскі корпус". Яна ўдзельнічала ў вайне ў Сірыі на баку ўрадавых войскаў Башара Асада. "Славянскі корпус" быў зарэгістраваны ў Ганконгу, але сфармаваны з былых расейскіх вайскоўцаў. У Сірыю яны паехалі ў 2013 годзе - ахоўваць нафтавыя радовішчы ў раёне Дэйр-эз-Зора. Пагадзіліся за заробак 5 тысяч даляраў за месяц і кампенсацыю на некалькі дзясяткаў тысяч за смерць або інваліднасць. "Славянскаму корпусу" ўдалося правесці адну аперацыю, але не вельмі паспяхова. А па вяртанні ў Расею яе ўдзельнікаў, а заадно і кіраўнікоў кампаніі асудзілі - паводле артыкулу аб найміцтва.

Хто танчыць Вагнера

Чалавекам, які фінансуе расейскую "ПВК Вагнер", называюць Яўгена Прыгожына, бізнэсоўца з блізкага атачэння Уладзіміра Пуціна, які вядомы тым, што працуе паводле дзяржаўнага кантракту Мінабароны.

Ён не толькі корміць жаўнераў і прэзідэнта і звязаны з кампаніямі, якія збіраюць наймітаў, але яшчэ і займаецца інтэрнэт-тролінгам і наогул інтэрнэтам у шырокім сэнсе. Вядомыя цяпер ужо на ўвесь свет "фабрыкі троляў", платныя каментатары-робаты - гэта таксама бізнэс Прыгожына.

І менавіта супрацоўнікі, якія базуюцца ў Санкт-Пецярбургу "Агенцтва інтэрнэт-даследаванняў" разам з самім Прыгожыным апынуліся ў спісе абвінавачаных ва ўмяшанні ў прэзідэнцкія выбары ў ЗША, апублікаваным на сайце Міністэрства юстыцыі. Прыгожыну і яшчэ 12 расейцам выстаўленае абвінавачванне ва ўмяшанні ў амерыканскія выбары. Вашынгтон мае намер дамагацца экстрадыцыі ў ЗША ўсіх 13 абвінавачаных расейцаў.