Лекар-нарколаг: З ЛПП у Беларусі адбываецца поўнае беззаконне

З міліцыі зрабілі «шарыкавых» для адлову хворых людзей.

Пра гэта ў інтэрв'ю «Белгазеце» заявіў лекар-нарколаг са шматгадовым досведам працы Ігар Пастноў.

- Паводле звестак СААЗ, за год Беларусь з другога месца апусцілася на 27-е месца ў рэйтынгу самых пітушчых краін. Беларусы рэзка працверазелі?

- Мне здаецца, гэта гульня лічбаў. У Беларусі, калі чалавек хоць раз трапіўся на адміністрацыйным правапарушэнні або апынуўся ў выцвярэзніку, яго ставяць на лячэбна-прафілактычнае назіранне (ЛПН); людзей з алкагольнай залежнасцю ставяць на дыспансерны ўлік. Чалавек адзначыў дзень нараджэння, не выклікаў таксоўку і трапіў у міліцыю - вось вам ужо забяспечанае лячэбна-прафілактычнае назіранне.

Такіх людзей маса. Дыспансерны ўлік - гэта людзі з залежнасцю, якая назіраецца не адзін год, якія ўпадаюць у запоі, не могуць кантраляваць сябе, і такіх менш не стала.

Нашы людзі менш піць не сталі. Беларускае кіраўніцтва і раней ставіла пад сумнеў лічбы СААЗ, якія адлюстроўвалі спажыванне алкаголю на душу насельніцтва. Сітуацыю тлумачылі так: Беларусь - краіна адкрытая, гасцінная, у нас велізарная колькасць святаў. Гэта значыць, выпівае не Беларусь, а нашы госці.

- Вы проста цяпер наведваеце сваіх кліентаў, размашляеце з імі. Якая рэальная сітуацыя з алкагалізмам у краіне, пра што кажа ваш медычны досвед?

- Людзі пілі, п'юць і будуць піць. Гэта дэпрэсіўная рэакцыя. Прабачце мяне, але ў краіне 70% прадпрыемстваў маюць утоенае беспрацоўе, кожны не сёння заўтра можа быць звольнены. Няма ўпэўненасці ў заўтрашнім дне. Мне самому хочацца напіцца ад поўнай безнадзейнасці і безвыходнасці. Але я трымаюся, бо я нарколаг. А што рабіць простаму чалавеку? Напіўся - і забыўся. Алкаголь - самы танны і самы даступны антыдэпрэсант; многім дапамагае зняць унутраныя праблемы, змякчыць дэпрэсію; у чалавека развіваецца паніка - замест таго, каб пайсці да лекара, ён п'е алкаголь.

Рэклама на тэлевізіі стала больш дакучлівай і заклікаючай: піва - гэта задавальненне. У свой час я змагаўся з гэтым, але цяпер плюнуў - проста стаміўся. Я не бачу нічога, каб дзяржава рабіла нешта рэальнае для барацьбы з алкагалізмам. Цяпер ад нас, нарколагаў, патрабуюць: стаўце больш на ўлік. Але паводле апошніх звестак, паказчыкі па ўліку не выкананыя.

- А ЛПП даюць нейкі эфект?

- ЛПП - хоць страляйце мяне, хоць лячыце - ніколі нікога яшчэ не вылечыў. У Беларусі дзейнічаюць 8 ЛПП, і ўсе яны запоўненыя. Калі раней хворых накіроўвалі ў ЛПП на гады, то цяпер - запар і побач - на восем, шэсць месяцаў. Па-першае, вялікая колькасць хворых, з другога боку, утрымліваць ЛПП - вельмі дарагое задавальненне. Кожны разважны лекар разумее: нікога сілком вылечыць нельга.

Праўда, цяпер з судовай практыкі сыходзіць, што за два прыводы чалавека адпраўляюць у ЛПП. ЛПП існавалі і ў савецкі час. Але ўчастковы, напрыклад, не меў права накіраваць чалавека на першую камісію ў ЛПП да тых часоў, пакуль не паставіць на ўлік. Участковы спачатку ставіў на ўлік, спрабаваў працаваць з чалавекам, але калі ўсе намаганні не давалі ніякага эфекту - толькі тады адпраўлялі ў ЛПП.

А цяпер адбываецца поўнае беззаконне. Адкрывае ўчастковы кампутар, бачыць: ага, у чалавека чатыры адміністрацыйныя справы. Ай-яй-яй, тэрмінова на першую камісію па ЛПП - інакш пакараюць. А чалавек ужо 3-4 месяцы не п'е, ходзіць да лекара, лечыцца. Навошта ў ЛПП, пытаецца? Суды сталі прыслухоўвацца да здаровага сэнсу.

Наогул, трэба спыніць палачную сістэму ў міліцыі: чым больш адправіў у ЛПП, тым больш прэмію атрымаў. Павінна быць усё наадварот: чым больш людзей зняў з уліку, чым менш народу п'е на ўчастку - вось паказчык. А сёння з міліцыі зрабілі «шарыкавых», нарыхтоўчую кантору: яны адлоўліваюць людзей на падпітку; тры камісіі - і ЛПП.

- Афіцыйная статыстыка сцвярджае, што больш за ўсё беларусы ўжываюць піва - 35%, віно - 18%, гарэлку - 15%. Практыка пацвярджае статыстыку або не?

- Асабіста не лічыў. Але відавочна, што сапраўды піва спажываюць больш за ўсё - многія не ўважаюць яго за алкаголь. Але усё пачынаецца з піва. І больш за ўсё піва п'е моладзь. У мяне слёзы на вочы наварочваюцца, калі міліцыя прывозіць падлетка (18-19 гадоў): тры разы трапіўся пасля піва - і яго адпраўляюць у ЛПП. Самае страшнае, што гэты падлетак нават не разумее, што ад яго хочуць. Цяпер я іду па Віцебску, перада мной вісіць вялікі банэр: «Рэчыцкае - гэта гонар краіны». Гэта эфект якара: спачатку «якараць», а затым адпраўляюць у ЛПП.

Віно п'юць дэграданты, дахадзягі, якіх становіцца ўсё больш і больш; прыбралі ўвесь танны спірт, гэтая катэгорыя насельніцтва перайшла ў асноўным на «Глог». Гарэлка ім не па кішэні. Пакуль у краіне такая нявыкрутка, з алкагалізмам змагацца немагчыма.

- Ці існуе ў нашай краіне падлеткавы алкагалізм?

- У падлеткаў ёсць свая субкультура, але гэта - не алкагалізм. Алкагалізм вызначаецца па працягласці працэсу, па адсутнасці альтэрнатыўных інтарэсаў - такога няма, гэта элемент субкультуры.

Падчас працы педыятрам у мяне быў выпадак, калі ў маці-алкагалічкі нарадзілася дзіця-алкаголік, яму даводзілася дадаваць у малако віно - без яго не мог. Але гэта адзінкавыя выпадкі.

Памятаю ў сваёй практыцы адзін выпадак, калі ад цырозу печані памёр хлопчык 18 гадоў. Хлопчык пачаў піць у 11 гадоў. У чым памыляецца моладзь? Маладзёны мяркуюць: хачу - п'ю, не хачу - не п'ю. Але ўсе праблемы пачынаюцца менавіта тады, калі людзі хочуць кінуць піць: развіваецца сутаргавы сіндром, галюцынацыі, страхі. І прыклад гэтага хлопца - вельмі паказальны. Я пытаўся ў яго: чаму ты п'еш? Выявілася, калі ён пераставаў піць, у яго развіваўся сутаргавы сіндром, з'яўляліся страхі, выпіваў - станавілася лягчэй.

- Як жа можна змагацца з бядой?

- Ва ўсім свеце існуе паліфактранае вядзенне хворага: з ім працуе псіхіятр, нарколаг, сацыёлаг, іншыя спецыялісты. Напрыклад, хворы выходзіць з ЛПП - яму адразу ж даюць працу; з ім працуе псіхолаг, іншыя спецыялісты - тады можна спадзявацца на поспех. А калі хворы выходзіць у ранейшае асяроддзе, зыход прадказальны.

Я наогул праціўнік забаронных захадаў. У многіх дэмакратычных краінах (Нідэрландах, напрыклад) ездзяць аўтамабілі, якія дапамагаюць гэтым небаракам. Вы ведаеце, адкуль пайшоў жэст - пстрыкнуць па горлу? У часы Пятра Першага п'яніцам рабілі кляймо, нават вешалі спецыяльныя медалі: калі прыйшоў ва ўстанову такі чалавек, ляскаў па горлу - яму бясплатна налівалі гарэлку.

Не ведаю ніводнага выпадку, каб хтосьці кагосьці гвалтоўна прымусіў адмовіцца ад п'янства. Калі чалавек не хоча кінуць піць - яго не прымусіш. Што такое кадаванне? Калі чалавек закадаваўся на год, але ў яго засталася вельмі цяжкая цяга да алкаголю, ён перачакае год, але потым пачне піць з падвоенай ці патроенай сілай. Чаму? Не ліквідаваная першапрычына. Само кадаванне, як і ЛПП, праблем не развязвае. Для многіх алкаголь - сыход ад дэпрэсіі; чалавек перастаў піць, а дэпрэсія засталася. Пра такіх людзей кажуць: піў - быў нармальным, а перастаў піць - стаў дурань дурнем.