Як браслаўскія майстрыхі ператвараюць працёртыя джынсы ў дываны

Не выкідваюць шторы, зношаныя сукенкі і іншае рыззё.

Вядзенне гаспадаркі без адкідаў - традыцыйная народная практыка, аб якой апошнім часам сталі забываць, піша zautra.by. Калі ў еўрапейскіх краінах такія, як і многія тыпы рукадзелля (у тым ліку з адкідаў), - гэта ноў-хаў, то ў Беларусі - традыцыя, адзначае супрацоўніца Цэнтра экалагічных развязанняў Марыя Сума.

- Падчас экспедыцыі заўважылі, што ў малых гарадах людзі вельмі шмат рамантуюць рэчы і нешта майструюць. Шмат шыюць самастойна, напрыклад, практычна ва ўсіх, з кім мы размаўлялі, ёсць швейныя машынкі, - успамінае спецыялістка.

Менавіта таму Марыя Сума прапануе глядзець на побыт беларусаў праз «zero waste акуляры», адзначаючы ў традыцыйным - спробу скараціць колькасць смецця і рацыянальна арганізаваць свой побыт.

З ёю цалкам згодныя работніцы Браслаўскага музея традыцыйнай культуры. Яны паказалі камандзе экспедыцыі, як у рэгіёне ствараюць рэчы, вырабы і сувеніры з... рыззя і макулатуры.

- Тое, што для сучаснага чалавека падаецца дзіўным, раней было само сабой зразумелым, - распавядае кіраўніца клуба народных майстроў Наталля Парахневіч. - Нашы бабулі і прабабулі нічога не выкідалі, а выкарыстоўвалі як сыравіну, як матэрыял для чагосьці новага. Ніткі, пража і ўсё астатняе былі вельмі дарагія, і кожная гаспадыня, майстрыха шукалі магчымасць замяніць іх чым-небудзь непатрэбным, у тым ліку старой вопраткай.

Першае, што давялося пабачыць у музеі, - ходнік, ці як яшчэ яго называюць - дарожка з непатрэбнага адзення, старых штор і іншых ануч.

- Вось былы фланелевы халат, драпавыя мужчынскія штаны, трыкатажная кофта, старая пасцельная бялізна, - паказвае Наталля Парахневіч. - Гэта тое, што неўзабаве ператворыцца ў карысныя ў гаспадарцы рэчы. Падыходзяць як натуральныя, так і сінтэтычныя тканіны. Улюбёны матэрыял - джынс - ён шчыльны і зыркі. Добра падыходзяць старыя шторы - іх прасцей за ўсё перарабіць.

Тэхналогія стварэння ходніка наступная. З адзення выразаюць швы, маланкі, гузікі і пакідаюць толькі чыстую роўную тканіну, якую сціраюць, а затым наразаюць на тонкія палоскі тканіны. Гэтыя палоскі на старадаўнім ткацкім станку - кроснах - шчыльна «забіваюць» у аснову, створаную з нітак.

Калі не лічыць падрыхтоўку тканіны, працэс такога ткацтва займае тыдзень. На адзін метр кілімка трэба некалькі рэчаў - штаноў, спадніц, сукенак.

Як запэўніваюць майстры, вырабы праслужаць доўга - 5-10 гадоў. Дарэчы, такі ходнік ляжыць у адным з памяшканняў музея ужо восем гадоў і выглядае, як новы.

З пастаўкай матэрыялу для дыванкоў няма праблем. Людзі з задавальненнем аддаюць старыя рэчы, якія выйшлі з моды. Ёсць каму займацца вырабам новых вырабаў - тэхналогіяй валодае амаль кожны работнік музея. Аднак на поўную магутнасць ніхто не працуе, бо існуе праблема з рэалізацыяй такой прадукцыі.

- Гадоў пяць назад нашы кілімкі добра набывалі, - кажа супрацоўніца музея. - Але як толькі сталі завозіць такія кітайскія (іх таксама робяць з абрэзкаў трыкатажу), попыт значна знізіўся. Кітайскія ж у некалькі разоў таннейшыя.

Цяпер метр браслаўскага кілімка каштуе 20 рублёў, і, са слоў Наталлі Парахневіч, гэтая сума толькі кампенсуе выдаткі на куплю нітак для асновы і працу.

За лета - самы гарачы сезон продажаў - як правіла, у краме музея прадаецца не больш за 15-20 кілімкоў. У асноўным пакупнікі - гаспадары аграсядзібаў, некаторыя бяруць на лецішча ці ў аўтамабіль на сядзенні.

- Паколькі дыванкі аб'ёмныя, турыстам не заўсёды зручна везці іх у якасці сувеніра. Тыя, хто прыляцеў на самалёце, не бяруць лішні груз, абмяжоўваюцца магнітамі на лядоўню або маленькай цацкай для дзіцяці, - тлумачыць Наталля Парахневіч. - Расейцы, якія прыязджаюць адпачываць на аўто, цікавяцца больш, але і сярод іх пакупнікоў няшмат.

Не карыстаюцца вялікім попытам і кошыкі са старых газет і кніг, хоць з вонкавага выгляду зусім не скажаш, што яны з другаснай сыравіны.

Праз невысокую запатрабаванасць народныя майстры часта робяць кілімкі і вырабы проста для сябе, у падарунак сваім блізкім і знаёмым. Але ў такіх выпадках аб вялікіх аб'ёмах творчай «перапрацоўкі» другаснай сыравіны пакуль не можа быць і гаворкі.