Чаму ў нас так шмат аптэк?

Разруха не ў клазетах, а ў галовах.

На пытанне адказвае галоўны рэдактар часопіса «Ахова здароўя» прафесар Юры Абаеў.

Не сакрэт, што доступ да некаторых відаў медыцынскай дапамогі для нашых суграмадзян абцяжараны. Каб трапіць да «вузкага» спецыяліста, які ёсць далёка не ўсюды, трэба выдаткаваць час для атрымання талончыка на прыём, альбо – калі ласка ў сектар прыватнай медыцыны.

Пачнем здалёк: чаму ў нас так шмат аптэк? У кожным горадзе, нават не вельмі буйным, практычна няма месца, з якога, акінуўшы позіркам наваколле, нельга ўбачыць зялёны аптэчны крыж. Прапанова вызначаецца попытам, гэтыя шматлікія аптэкі не банкрутуюць, а жывуць прыпяваючы. Чаму? Таму што ў аптэкі людзі ходзяць лячыцца. Там вас сустрэнуць з распасцёртымі абдымкамі, падкажуць, што набыць, і адразу ж забяспечаць усім неабходным. Навошта марнаваць час у чарзе па квіточак?

Каб цябе адправілі ў тую ж аптэку? Калі да гэтага дадаць інтэрнэт, дзе можна атрымаць адказы на ўсе пытанні, – сардэчна запрашаем у аптэку! Цікава, што людзі абсалютна давяраюць мілым дзяўчатам, якія стаяць за прылаўкам, толькі таму, што яны ў белых халатах, зусім не задумваючыся, якую яны маюць адукацыю – форма дзейнічае магічна.

Прадоўжым аповед пра нашых будні. У кожным больш-менш буйным горадзе ёсць прынамсі адна камерцыйная лабараторыя. Добра гэта ці дрэнна? І так, і не. Добра, таму што тыднёвае чаканне выніку аналізаў у паліклініцы часта непрымальнае. Дрэнна, таму што кожнаму, хто заплаціць грошы, могуць зрабіць любыя аналізы. На гэты конт ёсць нават так званыя профілі: «чалавек за 50», «рыхтуюся да цяжарнасці», «бяспечны сэкс».

Калі з усімі гэтымі «профілямі» чалавек прыходзіць да лекара, высвятляецца – на 90% гэта выкінутыя грошы, паколькі толькі кожны дзясяты аналіз клінічна апраўданы. Але ж калі заплаціў грошы, узнікае сагравальнае адчуванне, што ўклаў іх у сваё здароўе. Аналагічным чынам, з уласнай ініцыятывы, можна зрабіць УГД, КТ, МРТ – толькі плаці. Людзі наіўна мяркуюць, што лекі, набытыя без рэкамендацыі спецыяліста, могуць нашкодзіць, а зроблены без паказанняў аналіз або візуалізацыя даследавання – не могуць.

Але вось у гульню ўступае ўсёмагутны інтэрнэт. Да аптэкі і лабараторыі трэба прынамсі дайсці, а інтэрнэт ёсць дома, нават у тэлефоне. У пошукавы радок уводзім сімптом – у выніках пошуку атрымліваем рэцэпт. Навошта некуды хадзіць, калі на форумах можна падрабязна вывучыць досвед такіх самых пакутнікаў, узважыць усе «за» і «супраць», пайсці здаць кроў на даследаванне, потым схадзіць у аптэку, дзе табе яшчэ што-небудзь параяць і прададуць. У выніку ўвесь працэс дыягностыкі і лекавання замыкаецца ў трыкутніку «інтэрнэт – лабараторыя – аптэка».

Лекара ў гэтай схеме няма, і без яго ўсё працуе «без збояў». Людзі, далёкія ад медыцыны, думаюць проста: лекар убачыць аналіз, калі ён «не ў норме» – паставіць дыягназ. Але пра гэты паказнік можна прачытаць у інтэрнэце, навошта тады лекар? Тым больш не вельмі даступны, ды яшчэ калі яго кваліфікацыя пад сумневам.

Інтэрнэт скажае медыцынскую рэчаіснасць у неспрыяльным для лекараў кірунку. Чалавек, якога вылечылі, за рэдкім выключэннем будзе пісаць на форум, як ён удзячны і які добры быў у яго лекар. Пазітыў успрымаюць як належнае, пра лекаванне хваробы імкнуцца хутчэй забыцца – і гэта нармальна. Пішуць тыя, каго не вылечылі, абабралі або каму нават нашкодзілі, людзі, якія знаходзяцца ў адчаі, якім дрэнна, тыя, каму не дапамаглі і якія не ведаюць, што ім рабіць.

У інтэрнэце запасіцца негатыў, менавіта на яго натыкаецца той, хто пастанавіў палячыць сябе сам. Гэта ўсё роўна, як пасля прагляду навінаў узнікае адчуванне, што ўвесь свет залівае, вакол бамбяць, а па вуліцах блукаюць маньякі і тэрарысты. Для нас выхадам з'яўляецца выключэнне тэлевізара, а для пацыента, які чэрпае мудрасць з інтэрнэту, – гэта трохкутнік «інтэрнэт – лабараторыя – аптэка» (В. Фадзееў, 2017).

Ва ўсім гэтым ключавая праблема – агульны культурны ўзровень спажыўца медыцынскіх паслуг, які адстае ад тэхнічнага і інфармацыйнага прагрэсу. Якая сіла прымушае людзей верыць усяму, што ім скажуць у аптэцы? Чаму па адказ на пытанне пра сваё здароўе яны звяртаюцца да пошукавай сістэмы, не разумеючы, што гэта ўсё роўна, што шукаць адказы ў надпісах на плоце?

Герой несмяротнай аповесці М. Булгакава прафесар Праабражэнскі так адказаў на гэтае пытанне: «Разруха не ў клазетах, а ў галовах». Менавіта таму інвестыцыі ў адукацыю і культуру – гэта ўкладанне адразу ва ўсё, у тым ліку і ў ахову здароўя.