Палеантолагі знайшлі ў Кітаі самы буйны і старажытны скамянелы лес Зямлі

Навукоўцы здзейснілі неймавернае адкрыццё на ўсходзе Кітая.

Ім удалося адкрыць велізарны скамянелы лес дэвонскага перыяду, у якім раслі адны з першых дрэў Зямлі. Фатаграфіі і апісанне гэтай знаходкі былі апублікаваныя ў часопісе Current Biology — пераклад-ria.ru).

«Вялікая шчыльнасць і невялікі рост гэтых дрэў робіць лес з Сіньхана ў чымсьці падобным на сучасныя палеткі цукровага трыснёгу за выключэннем таго, што расліны там былі сканцэнтраваныя ў невялікіх гаях. Пры гэтым яны былі падобныя і на мангравыя лясы, якія растуць у такім асяроддзі і адыгрывалі такую ж экалагічную ролю», - распавядае Дзёмін Ван (Deming Wang) з Універсітэта Пекіна (Кітай).

Як сёння думаюць навукоўцы, першыя дрэвы з'явіліся ў сярэдзіне дэвонскага перыяду, прыкладна 400 мільёнаў гадоў таму. Іх з'яўленне значна змяніла аблічча ўсёй планеты - першыя зямныя расліны зрабілі яе «зялёнай», а таксама спарадзілі мноства новых відаў жывых істот, у тым ліку зямных насякомых і грыбкоў, якія харчуюцца выключна расліннай біямасай.

Тое, як выглядалі гэтыя першыя дрэвы, пакуль застаецца загадкай для навукоўцаў. Палеантолагі часта знаходзяць скамянелыя фрагменты ствалоў і каранёў дрэў, адбіткі іх лісця, пылок унутры кропель бурштыну і іншыя раслінныя парэшткі. Паўнавартасныя экасістэмы - так званыя скамянелыя лясы - сустракаюцца вельмі рэдка, і кожная такая знаходка становіцца велізарнай каштоўнасцю для палеаэколагаў.

Амерыканскія і брытанскія палеантолагі змаглі аднавіць аблічча «самага старажытнага скамянелага лесу», які быў «замарожаны» ў часе прыкладна 390 мільёнаў гадоў таму на месцы сучаснага паўночнаамерыканскага штата Нью-Ёрк, гаворыцца ў артыкуле, апублікаваным у часопісе Nature.

Адно з апошніх адкрыццяў такога кшталту здарылася ў лютым 2012 года, калі кітайскія і амерыканскія даследчыкі аднавілі аблічча дэвонскага лесу, адкрытага ў мястэчку Гільбоа на ўсходзе ЗША яшчэ ў пачатку мінулага стагоддзя. Ён быў «закансерваваны» ў тоўшчы попелу ад вывяржэння дагістарычнага вулкана, якое адбылося прыкладна 380 мільёнаў гадоў таму на тэрыторыі сучаснага штата Нью-Ёрк.

Ван і ягоная каманда здзейснілі яшчэ адно такое неймавернае адкрыццё, выявіўшы пышна захаваны першародны старажытны лес, чыя плошча складае прыкладна тры дзясяткі футбольных палёў. Яны знайшлі сляды яго існавання падчас раскопак у ваколіцах горада Сіньхана, размешчанага ў дзвюх сотнях кіламетраў на захад ад Шанхая.

Тут, як адзначае палеантолаг, у мінулым знаходзіўся кар'ер, дзе здабывалася высакаякасная гліна для вытворчасці керамікі. Пасля таго, як яе запасы былі вычарпаныя, раскоп пачалі вывучаць геолагі і палеантолагі, якія выявілі, што прамысловыя працы агалілі адклады часоў першай паловы дэвонскага перыяду.

Пры вывучэнні каменных блокаў, якія падалі са сцен кар'ера, Ван і ягоныя калегі напароліся на вельмі незвычайныя закамянеласці - цэлыя ствалы старажытных дрэў, падобных з аблічча на сучасную дзеразу, паўшар'і і старажытныя расліны з роду Stigmaria, якія прэтэндуюць на званне самых старажытных прадстаўнікоў зямной флоры Зямлі.

Навукоўцы прадоўжылі раскопкі, і практычна адразу знайшлі дзясяткі іншых ствалоў дрэў, частка з якіх была паваленай, а іншыя скамянелі ў тым выглядзе, у якім яны раслі. Відавочна, іх спасціг той жа лёс, што і крыху больш позні лес з Нью-Ёрка.

Што цікава, аблічча гэтых старажытных гушчароў прыкметна адрознівалася ад таго, як выглядалі іх амерыканскія «нашчадкі". Дрэвы ў лесе Сіньхана былі больш падобныя на пальмы, чым на іншыя расліны. У іх не было галінак, а іх верхавіны былі пакрытыя капой з «лісця», фотасінтэзуючых лускавінак кары, а таксама спораноснымі «катахамі», падобнымі на чарот або кукурузу.

Рост гэтых дрэў, якія атрымалі імя Guangdedendron micrum, быў адносна невялікім - у сярэднім, ён не перавышаў тры метры. Сам лес, як мяркуюць навукоўцы, абапіраючыся на структуру каранёў старажытнай дзеразы, рос непадалёк ад берага мора ці возера і перыядычна затапляўся іх водамі.

Невялікія памеры дэвонскай флоры кампенсаваліся яе шматлікасцю. На падставе існых ацэнак Вана, на кожным квадратным метры расло па 38 такіх «пальмаў», што ў дзясяткі разоў вышэй, чым шчыльнасць «насельніцтва» ў лясах каменнавугальнага перыяду.

Гэта можа быць звязанае з тым, што іх споры не разносіліся ветрам, а проста падалі ўніз, пад карані матчынай расліны, разам з гіганцкім «катахом».

Адносна развітыя карані гэтых раслін, а таксама высокая шчыльнасць гэтых лясоў, як мяркуюць палеантолагі, кажа пра тое, што навукоўцы сёння недаацэньваюць тую ролю, якую флора дэвонскага перыяду магла адыграць у пахаладанні клімату ў канцы палеазойскай эры, калі доля вуглекіслаты ў атмасферы значна ўпала, а ледавікі даходзілі да сучасных трапічных шыротаў.